Τα τελευταία χρόνια η υπέρταση στα παιδιά αυξάνεται σημαντικά, κυρίως λόγω της παχυσαρκίας και του σύγχρονου τρόπου ζωής. Σήμερα ένα στα πέντε υπέρβαρα παιδιά εμφανίζει υψηλή αρτηριακή πίεση.

Η παιδική υπέρταση δεν μετριέται με τον ίδιο τρόπο όπως στους ενήλικες. Η φυσιολογική πίεση εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο και το ύψος του παιδιού. Υπάρχουν ειδικές καμπύλες αναφοράς. Τιμές κάτω από την 90η εκατοστιαία θέση θεωρούνται φυσιολογικές, ενώ υψηλότερες τιμές ορίζουν προϋπέρταση ή υπέρταση σταδίου 1 ή 2.

Η διάγνωση γίνεται με τρεις διαφορετικές επισκέψεις, καταγράφοντας δύο μετρήσεις ανά επίσκεψη και υπολογίζοντας τη μέση τιμή. Οι μετρήσεις πραγματοποιούνται συνήθως σε καθιστή θέση με μέτρηση στην βραχίονιο αρτηρία ή σε πρηνή θέση με μέτρηση στην ιγνυακή αρτηρία.  Για επιβεβαίωση χρησιμοποιείται 24ωρη καταγραφή αρτηριακής πίεσης, η οποία βοηθά να διαπιστωθεί αν η πίεση ανεβαίνει μόνο στο ιατρείο (υπέρταση λευκής μπλούζας) ή αν είναι φυσιολογική εκεί αλλά αυξημένη στην καθημερινή ζωή (συγκεκαλυμμένη υπέρταση).

Στα νεογνά η υπέρταση συνήθως σχετίζεται με οργανικές ή ανατομικές αιτίες, όπως πρόωρη γέννηση, βρογχοπνευμονική δυσπλασία, στένωση ισθμού της αορτής ή στένωση νεφρικής αρτηρίας. Στα μεγαλύτερα παιδιά απαιτείται ο αποκλεισμός νεφρικών και καρδιολογικών παθήσεων, βλαβών στο κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς και ενδοκρινολογικών διαταραχών που οδηγούν σε υπερπαραγωγή κορτιζόλης, αλδοστερόνης ή κατεχολαμινών.

Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου, προκαλώντας αύξηση του σπλαχνικού λίπους, υπερδιέγερση της λεπτίνης και ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Η ινσουλινοαντίσταση αυξάνει την κατακράτηση νατρίου και νερού, ενώ πρόσθετοι παράγοντες όπως η υπνική άπνοια και η υποξία, η νικοτίνη, η καφεΐνη και το στρες συμβάλλουν στην περαιτέρω αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Συνήθως η υπέρταση στα παιδιά δεν δίνει συμπτώματα και οι βλάβες στα όργανα ξεκινούν σιωπηλά, γι’ αυτό είναι σημαντικός ο τακτικός έλεγχος. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν αιφνίδια κεφαλαλγία, οίδημα οπτικής θηλής, σπασμοί, υπερτροφία αριστερής κοιλίας και προβλήματα στα νεφρά.

Και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς; Ενθαρρύνετε την καθημερινή σωματική δραστηριότητα, περιορίστε τον χρόνο μπροστά σε οθόνες και υιοθετήστε μια ισορροπημένη διατροφή με λιγότερο αλάτι και επεξεργασμένα τρόφιμα. Χρήσιμη είναι η τακτική παρακολούθηση βάρους, ύψους και αρτηριακής πίεσης σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου, καθώς και η μείωση στρεσογόνων παραγόντων και επιβλαβών συνηθειών.

Η υπέρταση στα παιδιά δεν είναι σπάνια. Με έγκαιρη διάγνωση είναι διαχειρίσιμη και μπορεί να προληφθούν οι σοβαρές επιπλοκές στην ενηλικίωση.