Η εκλογή του Ρόμπερτ Πρέβοστ ως νέου Πάπα (Λέων ΙΔ’) στις 8 Μαΐου σηματοδότησε ένα ιστορικό ορόσημο για την Καθολική Εκκλησία: για πρώτη φορά, ένας Αμερικανός αναλαμβάνει το πηδάλιο της Αγίας Έδρας.

Καθώς η Καθολική κοινότητα παγκοσμίως αποχαιρέτησε τον πάπα Φραγκίσκο, που έφυγε από τη ζωή στις 21 Απριλίου σε ηλικία 88 ετών, ο νέος Πάπας καλείται να συνεχίσει -ή και να επαναπροσδιορίσει- την πορεία μιας Εκκλησίας 1,4 δισεκατομμυρίων πιστών.

Ο Φραγκίσκος θα μείνει στην ιστορία για την έμφαση που έδωσε, κατά τη διάρκεια της παποσύνης του, στη συμπερίληψη και την προσπάθεια να καταστεί η Καθολική Εκκλησία πιο αντιπροσωπευτική των λαών του παγκόσμιου Νότου. Μεταξύ άλλων, ενίσχυσε την ανθρωπογεωγραφία του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, προώθησε την παρουσία των γυναικών και ανέδειξε την ανάγκη ανάληψης δράσης για την κλιματική κρίση.

Ωστόσο, η θητεία του δεν ήταν χωρίς προκλήσεις. Ο διάδοχός του, πάπας Λέων ΙΔ’, θεωρείται «μετριοπαθής» στις θέσεις του.

Γεννημένος στο Σικάγο του Ιλινόις και με διπλή υπηκοότητα (ΗΠΑ και Περού), μίλησε στα ιταλικά και τα ισπανικά στην πρώτη του δημόσια ομιλία και έδωσε έμφαση στην ειρήνη.

«Ο επίσκοπος δεν πρέπει να είναι ένας μικρός πρίγκιπας που κάθεται στο βασίλειό του, αλλά καλείται αυθεντικά να είναι ταπεινός, να είναι κοντά στον λαό που υπηρετεί, να περπατά μαζί του, να υποφέρει μαζί του και να αναζητά τρόπους να ζει καλύτερα το ευαγγελικό μήνυμα εν μέσω του λαού του», είχε δηλώσει ο ίδιος τον Οκτώβριο, όταν ήταν ακόμη Καρδινάλιος.

Ο πάπας Λέων ΙΔ’, σύμφωνα με τη Washington Post, φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με τον Φραγκίσκο σε ζητήματα που αφορούν τη θέση των γυναικών στην Εκκλησία και την ανάγκη για δράση απέναντι στην κλιματική κρίση, ενώ ενδέχεται να αποκλίνει στο θέμα των ΛΟΑΤΚΙ+ πιστών.

Η ΛΟΑΤΚΙ+ Καθολική κοινότητα

Η στάση του πάπα Λέων ΙΔ’ απέναντι στους ΛΟΑΤΚΙ+ καθολικούς διαφοροποιείται από αυτή του προκατόχου του, σύμφωνα με σχετική έκθεση του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, αναφέρει το περιοδικό TIME.

Τον Οκτώβριο του 2024, ο Πρέβοστ είχε τονίσει την ανάγκη για «περισσότερους διαλόγους» σε επίπεδο «εθνικών επισκοπικών συνελεύσεων» σχετικά με τις ευλογίες για ομόφυλα ζευγάρια, λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτισμικές διαφορές ανά χώρα.

«Οι επίσκοποι στις επισκοπικές συνόδους της Αφρικής έλεγαν βασικά ότι εδώ στην Αφρική, η δική μας πολιτιστική πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική… Δεν απορρίπτουμε την διδακτική αυθεντία της Ρώμης, απλώς λέμε ότι η πολιτισμική μας κατάσταση είναι τέτοια που η εφαρμογή αυτού του εγγράφου απλώς δεν πρόκειται να λειτουργήσει», φέρεται να είπε.

«Πρέπει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν ακόμη μέρη στην Αφρική όπου εφαρμόζεται η θανατική ποινή, για παράδειγμα, για ανθρώπους που διατηρούν ομοφυλοφιλική σχέση… Βρισκόμαστε σε εντελώς διαφορετικούς κόσμους».

Σύμφωνα με τους New York Times, το 2015 ο Πρέβοστ είχε εκφράσει την απογοήτευσή του για τον τρόπο με τον οποίο τα μέσα ενημέρωσης και η ποπ κουλτούρα έδειχναν «συμπάθεια για πεποιθήσεις και πρακτικές που είναι αντίθετες προς το Ευαγγέλιο».

Αντιθέτως, ο Φραγκίσκος ξεχώρισε για τη δημόσια στάση αποδοχής απέναντι στους ΛΟΑΤΚΙ+ πιστούς: ήρθε σε διάλογο με ομάδες της κοινότητας, επιδιώκοντας ένα πιο περιεκτικό πρόσωπο της Εκκλησίας, χωρίς όμως να μεταβάλει τον επίσημο δογματικό της λόγο.

Το 2013 είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Αν κάποιος είναι ομοφυλόφιλος και αναζητά τον Κύριο και έχει καλή θέληση, ποιος είμαι εγώ να τον κρίνω;»

Υποστήριξη στους μετανάστες

Η στάση του πάπα Λέων ΙΔ’ προς τους μετανάστες συγχρονίζεται με εκείνη του Φραγκίσκου. Ο Χεσούς Λεόν Άνχελες, συντονιστής καθολικής ομάδας στο Περού και γνώριμος του Πρεβόστ, δήλωσε στο Reuters ότι ο νέος Πάπας έδειχνε πάντοτε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Βενεζουελάνους μετανάστες στη χώρα, που υπερβαίνουν το 1,5 εκατομμύριο λόγω της οικονομικής κρίσης.

Ο Φραγκίσκος είχε στηρίξει έμπρακτα τις μεταναστευτικές κοινότητες, ακόμη και απέναντι στις σκληρές μεταναστευτικές πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ.

Σε επιστολή του προς τους επισκόπους των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο, έγραψε: «Το έργο σας στην υπεράσπιση των μεταναστών είναι βαθιά ριζωμένο στην αποστολή του Χριστού και στην ιστορία της Εκκλησίας. Η νόμιμη ρύθμιση της μετανάστευσης δεν πρέπει ποτέ να υπονομεύει την ουσιαστική αξιοπρέπεια του ανθρώπου».

Ισότητα για τις γυναίκες

Ο Λέων ΙΔ’ συντάσσεται με τη θέση του Φραγκίσκου ενάντια στη χειροτονία γυναικών.

Κατά τη Σύνοδο «για τη Συνοδικότητα» τον Οκτώβριο του 2023, δήλωσε: «Κάτι που επίσης πρέπει να ειπωθεί είναι ότι η χειροτονία των γυναικών –και το έχουν πει αυτό κάποιες γυναίκες– δεν λύνει απαραίτητα ένα πρόβλημα, μπορεί να δημιουργήσει ένα καινούργιο».

Ωστόσο, αναγνώρισε την προσφορά των γυναικών, αναφέροντας τις ανώτερες θέσεις στις οποίες τις διόρισε ο Φραγκίσκος ως ένδειξη ότι «συμβάλλουν ουσιαστικά στη ζωή της Εκκλησίας».

Ο Φραγκίσκος έδωσε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου στις Συνόδους και τις διόρισε σε κορυφαίες θέσεις, διατηρώντας ωστόσο τη θέση ότι δεν μπορούν να γίνουν κληρικοί. Το 2024, προχώρησε σε μία ακόμα συμβολική κίνηση: έπλυνε τα πόδια φυλακισμένων σε γυναικείες φυλακές, η πρώτη φορά που Πάπας έπλυνε γυναικεία πόδια.

Κλιματική κρίση

Ο Λέων ΙΔ’ αναμένεται να συνεχίσει την περιβαλλοντική αποστολή του Φραγκίσκου. «Η κυριαρχία [μας] πάνω στη φύση δεν θα πρέπει να είναι τυραννική», είχε τονίσει σε ένα περιβαλλοντικό σεμινάριο τον Νοέμβριο, προτείνοντας μια πιο ισότιμη και υπεύθυνη σχέση με τη Γη.

Το σεμινάριο είχε διοργανωθεί με πρωτοβουλία του ίδιου του Φραγκίσκου, ο οποίος χαρακτήριζε την κακομεταχείριση του πλανήτη ως «διαρθρωτική αμαρτία» και καλούσε την Εκκλησία να δράσει με «συμπόνια».

«Δεν αντιμετωπίζουμε δύο ξεχωριστές κρίσεις, μία περιβαλλοντική και μία κοινωνική», έγραψε τότε ο Φραγκίσκος, «αλλά μια σύνθετη κρίση που είναι ταυτόχρονα κοινωνική και περιβαλλοντική».

Πρόκληση: Σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης

Ο Φραγκίσκος ανέλαβε τον παπικό θρόνο εν μέσω σφοδρής κριτικής για τη συγκάλυψη περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης στην Καθολική Εκκλησία.

Στην αρχή κατηγορήθηκε για αδράνεια, αλλά αργότερα παραδέχθηκε τα λάθη του. «Ήμουν μέρος του προβλήματος», είπε σε άτομα που είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση στη Χιλή, ζητώντας συγγνώμη για την απόρριψη καταγγελιών συγκάλυψης από επισκόπους.

Το 2019 αναγνώρισε δημόσια και τη σεξουαλική κακοποίηση μοναχών από ιερείς και επισκόπους, προειδοποιώντας επίσης για «ψυχολογικές» και «πνευματικές» κακοποιήσεις.

Το ζήτημα, ωστόσο, εξακολουθεί να σκιάζει την Εκκλησία. Προτού γίνει Πάπας, ενώ ηγείτο της Επισκοπής του Τσικλάγιο στο Περού, ο Λέων ΙΔ’ είχε κατηγορηθεί από το Δίκτυο Επιζήσαντων Κακοποιήσεων από Ιερείς (SNAP) για συγκάλυψη σεξουαλικών αδικημάτων εντός της Εκκλησίας.