Φανταστικές εικόνες ζώων στους βραχίονες μιας μουμιοποιημένης γυναίκας 2.300 ετών αποκαλύπτουν νέες πληροφορίες για την τέχνη του τατουάζ στην αρχαία Σιβηρία.

Χάρη στην πρωτοποριακή φωτογραφία, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι ένας βιρτουόζος καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ένα προηγουμένως άγνωστο εργαλείο τατουάζ για να «τρυπήσει» με το χέρι τα σχέδια σε πολλαπλά στάδια.

Τα νέα ευρήματα παρουσιάζονται λεπτομερώς σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (31 Ιουλίου) στο περιοδικό Antiquity.

Οι παγωμένες μούμιες Pazyryk είναι γνωστές για τα διακοσμημένα σώματά τους που απεικονίζουν σκηνές μάχης ζώων και μυθικά πλάσματα, συμπεριλαμβανομένου ενός ζώου που μοιάζει με γρύπα. Ο νομαδικός πολιτισμός Pazyryk , ο οποίος ήταν μέρος του αρχαίου σκυθικού κόσμου, άκμασε στην Εποχή του Σιδήρου (έκτος έως δεύτερος αιώνας π.Χ.). Οι Pazyryk έθαβαν τους νεκρούς τους σε τεράστιους τύμβους που ονομάζονταν kurgans , οι οποίοι ήταν λαξευμένοι στο μόνιμο στρώμα πάγου της Σιβηρίας. Αυτό το στυλ ταφής, μαζί με τις πρώιμες τεχνικές ταρίχευσης, διατήρησε τα σώματα αρκετών ευγενών.

Αλλά όταν βρέθηκαν οι πρώτες μούμιες Pazyryk τη δεκαετία του 1940, οι αρχαιολόγοι δεν πρόσεξαν μερικά αχνά τατουάζ. Η υπέρυθρη απεικόνιση στις αρχές της δεκαετίας του 2000 οδήγησε στην ανακάλυψη προηγουμένως άγνωστων τατουάζ σε τέσσερις μούμιες Pazyryk.

Τώρα, η ψηφιακή φωτογραφία εγγύς υπέρυθρης ακτινοβολίας με ανάλυση υποχιλιοστού επέτρεψε στους αρχαιολόγους να εξετάσουν πιο προσεκτικά από ποτέ τα τατουάζ μιας μούμιας, μιας 50χρονης γυναίκας που είχε τατουάζ και στα δύο χέρια και στους βραχίονες.

Οι νέες φωτογραφίες δείχνουν ότι τα τατουάζ της αρχαίας γυναίκας ήταν φτιαγμένα με γραμμές ομοιόμορφου πάχους. Ορισμένες γραμμές δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο πολλαπλών σημείων, ενώ άλλες έγιναν με ένα λεπτότερο εργαλείο μίας μόνο αιχμής, σημείωσαν οι ερευνητές στη μελέτη. Η ορατή επικάλυψη γραμμών αποκάλυψε πού σταμάτησε ο τατουατζής και συνέχισε ξανά.

«Πολλοί πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν αγκάθια φυτών για να κάνουν τατουάζ», δήλωσε σε email στο Live Science ο συν-συγγραφέας της μελέτης Aaron Deter-Wolf , αρχαιολόγος στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Τενεσί και ειδικός στα αρχαία τατουάζ. «Έχουμε φανταστεί το εργαλείο να έχει πολλαπλά σημεία ως σαν μια σφιχτή δέσμη από δόντια, πιθανώς δεμένα μεταξύ τους με νήμα ή τένοντα».

Ωστόσο, δεν έχουν βρεθεί ακόμη αδιάσειστα στοιχεία για την ύπαρξη εργαλείων τατουάζ, πιθανώς επειδή τα εργαλεία ήταν κατασκευασμένα από βιοδιασπώμενο υλικό, δήλωσε ο Ντέτερ-Γουλφ.

Στυλιστικά, το τατουάζ στο δεξί αντιβράχιο της γυναίκας —μια σκηνή μάχης με ζώα— είχε πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια από τα άλλα τατουάζ της, γεγονός που υποδηλώνει ότι έγιναν από έναν πιο έμπειρο και επιδέξιο tattoo artist. Επίσης, πιθανότατα χρειάστηκαν δύο ή περισσότερες συνεδρίες, καθώς και διαφορετικές διατάξεις εργαλείων, για να ολοκληρωθεί το τατουάζ, έγραψαν οι ερευνητές.

Λίγα είναι γνωστά για τους τατουάζ του Pazyryk, επομένως δεν είναι σαφές εάν τα τατουάζ στο αντιβράχιο της γυναίκας έγιναν από πολλούς καλλιτέχνες με διαφορετικά επίπεδα εξειδίκευσης ή από έναν καλλιτέχνη με την πάροδο του χρόνου. «Το αν το τατουάζ έγινε σε μόνιμο εργαστήριο, εν κινήσει ή ίσως ακόμη και ως μέρος εποχιακών ταφικών τελετών είναι δυστυχώς ένα ερώτημα στο οποίο δεν μπορούμε να απαντήσουμε ακόμη», δήλωσε η Deter-Wolf.

«Είμαι θαυμαστής του έργου αυτής της ερευνητικής ομάδας εδώ και πολύ καιρό», δήλωσε στο Live Science ο Matt Lodder , ιστορικός τέχνης και ειδικός στα τατουάζ στο Πανεπιστήμιο του Έσσεξ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Οι μούμιες Pazyryk μπορεί να μην έχουν αποκαλύψει ακόμα όλα τα μυστικά τους. Παραδόξως, πολλά από τα τατουάζ κόπηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ταρίχευσης, πράγμα που θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι Pazyryk δεν πίστευαν ότι η κοινωνική ή πνευματική σημασία των τατουάζ μεταφέρεται στη μετά θάνατον ζωή, έγραψαν οι ερευνητές.

Από την άλλη πλευρά, «είναι πιθανό η κοπή των τατουάζ κατά την ταρίχευση να είχε κάποια τελετουργική σημασία», είπε ο Ντέτερ-Γουλφ. Στην περίπτωση αυτής της μούμιας, τα τατουάζ στο αντιβράχιό της είχαν κοπεί, αλλά τα τατουάζ στο χέρι της όχι. «Αυτό είναι κάτι που ίσως μπορέσουμε να διερευνήσουμε καλύτερα στο μέλλον χρησιμοποιώντας εικόνες υψηλής ανάλυσης από άλλα διατηρημένα τατουάζ από την περιοχή», είπε.