Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ετοιμάζεται να ψηφίσει για το μηχανισμό «snapback» των κυρώσεων κατά του Ιράν, που προβλέπει την αυτόματη επαναφορά τους αν δεν εγκριθεί το σχέδιο Ψηφίσματος της Νότιας Κορέας.
Το Ιράν κατηγορείται για σοβαρή μη συμμόρφωση με τη συμφωνία JCPOA του 2015, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018 και την αύξηση του εμπλουτισμού ουρανίου.
Οι Ευρωπαίοι (Ε3) προσέφεραν παράταση υπό όρους, αλλά η Τεχεράνη αρνήθηκε, ενώ Κίνα και Ρωσία στηρίζουν το Ιράν.
Το σχέδιο της Νότιας Κορέας πιθανότατα δεν θα περάσει, καθώς οι ΗΠΑ αναμένεται να ασκήσουν βέτο, ενώ Ρωσία και Κίνα έχουν προτείνει εναλλακτική εξάμηνη παράταση της JCPOA.
Η εφαρμογή των κυρώσεων αναμένεται να είναι περίπλοκη λόγω πιθανών αντιδράσεων από Κίνα και Ρωσία.
Πιο αναλυτικά
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρόκειται να ψηφίσει την Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου σχέδιο Ψηφίσματος που αφορά τον μηχανισμό «snapback» των κυρώσεων κατά του Ιράν, στο πλαίσιο του Κοινού Σχεδίου Ολοκληρωμένης Δράσης (JCPOA) του 2015 και του Ψηφίσματος 2231.
Το κείμενο του Ψηφίσματος, που κατατέθηκε από τη Νότια Κορέα που ασκεί καθήκοντα προεδρίας, προβλέπει τη συνέχιση της άρσης κυρώσεων εφόσον δεν εγκριθεί. Πρόκειται για τις κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που είχαν τερματιστεί το 2015, οι οποίες εάν το Ψήφισμα δεν ψηφιστεί θα επανέλθουν αυτομάτως στις 28 Σεπτεμβρίου 2025 εκτός εάν στο μεσοδιάστημα υπάρξει νέα συμφωνία.
Η JCPOA του 2015 επέβαλε περιορισμούς στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα άρση κυρώσεων, προβλέποντας τον μηχανισμό snapback σε περίπτωση «σοβαρής μη συμμόρφωσης».
Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018, το Ιράν αναίρεσε σταδιακά τη συμμόρφωσή του, εμπλουτίζοντας ουράνιο έως και 60%. Οι προσπάθειες αναβίωσης της συμφωνίας κατέρρευσαν το 2022, ενώ οι Ευρωπαίοι (Ε3: Γαλλία, Γερμανία, Ην. Βασίλειο) διατήρησαν εθνικές κυρώσεις.
Μετά τα χτυπήματα ΗΠΑ-Ισραήλ σε ιρανικές εγκαταστάσεις το Ιράν περιόρισε τη συνεργασία του με τον IAEA.
Στις 28 Αυγούστου 2025, οι Ε3 ειδοποίησαν το Συμβούλιο ότι το Ιράν βρίσκεται σε «σοβαρή μη συμμόρφωση», επικαλούμενοι αποθέματα ουρανίου 8.400 κιλών, μέρος των οποίων εμπλουτισμένο ουράνιο έως 60% μη ανακοινωμένο, λειτουργία χιλιάδων προηγμένων φυγοκεντρητών και έλλειψη ελέγχου από τον IAEA.
Προσέφεραν παράταση του Ψηφίσματος 2231 υπό όρους, τους οποίους η Τεχεράνη απέρριψε. Οι Ε3 τόνισαν ότι παραμένουν ανοιχτοί σε διαπραγμάτευση, αλλά δεν υπήρξε πρόοδος στις συζητήσεις με τον ΥΠΕΞ του Ιράν Αραγκτσί.
Η Τεχεράνη απορρίπτει το δικαίωμα των Ε3 να ενεργοποιήσουν το snapback, κατηγορώντας τους για παραβίαση υποχρεώσεων και προειδοποιώντας με αποχώρηση από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης (NPT).
Κίνα και Ρωσία υποστηρίζουν την ιρανική θέση και αμφισβητούν τη νομιμότητα της διαδικασίας.
Η Ν. Κορέα κατέθεσε στις 8 Σεπτεμβρίου το σχέδιο Ψηφίσματος που προβλέπει συνέχιση της άρσης κυρώσεων. Ωστόσο, εκτιμάται ότι θα στηριχθεί μόνο από Κίνα, Ρωσία και Πακιστάν, ενώ τουλάχιστον οκτώ μέλη (ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλία, Ελλάδα, Σλοβενία, Δανία, Παναμάς, Ν. Κορέα) δεν θα το υποστηρίξουν. Αν το κείμενο εξασφαλίσει 9 ψήφους, οι ΗΠΑ αναμένεται να ασκήσουν βέτο.
Παράλληλα, Ρωσία και Κίνα έχουν καταθέσει εναλλακτικό σχέδιο Ψηφίσματος για εξάμηνη παράταση της JCPOA, χωρίς όμως να το θέσουν ακόμη σε ψηφοφορία.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ακόμη και αν οι κυρώσεις επανέλθουν, η εφαρμογή τους θα είναι περίπλοκη λόγω πιθανής κωλυσιεργίας Κίνας και Ρωσίας στη λειτουργία της Επιτροπής Κυρώσεων 1737.
Συνοπτικά
- Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρόκειται να ψηφίσει για την επαναφορά κυρώσεων στο Ιράν μέσω του μηχανισμού «snapback».
- Το Ιράν κατηγορείται για μη συμμόρφωση με τη συμφωνία JCPOA, ενώ απορρίπτει τις προτάσεις των Ευρωπαίων για παράταση.
- Κίνα και Ρωσία υποστηρίζουν το Ιράν και προτείνουν εξάμηνη παράταση της JCPOA, αντιτιθέμενες στις κυρώσεις.
- Αναμένονται περίπλοκες αντιδράσεις στην εφαρμογή των κυρώσεων από Κίνα και Ρωσία, ενώ οι ΗΠΑ πιθανότατα θα ασκήσουν βέτο.
