Αρχαιολόγοι στην Κροατία ανακάλυψαν ένα ρωμαϊκό παρατηρητήριο 1.800 ετών, που χτίστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μάρκου Αυρήλιου για την προστασία των συνόρων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά μήκος του ποταμού Δούναβη.
Το παρατηρητήριο, που βρέθηκε στο χωριό Μόχοβο, αποτελούσε μέρος μιας αμυντικής στρατηγικής κατά τη διάρκεια των Μαρκομαννικών Πολέμων, προσφέροντας οπτική επικοινωνία με άλλες φρουρές.
Οι ανασκαφές αποκάλυψαν στρατιωτικό εξοπλισμό και κεραμικά, ενώ το παρατηρητήριο πέρασε από διάφορες φάσεις κατασκευής, υποδεικνύοντας την ανάγκη για συνεχή αναβάθμιση.
Η ανακάλυψη αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια προστασίας και ένταξης ρωμαϊκών τοποθεσιών στον κατάλογο της UNESCO με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Πιο αναλυτικά
Αρχαιολόγοι στην Κροατία έφεραν στο φως τα ερείπια ενός παρατηρητηρίου 1.800 ετών που ανεγέρθηκε για να βοηθήσει τους Ρωμαίους να υπερασπιστούν τα τα σύνορα κατά μήκος του ποταμού Δούναβη που οριοθετούσαν τα σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας .
Ρωμαϊκά αντικείμενα που αποκαλύφθηκαν στο χώρο, συμπεριλαμβανομένου στρατιωτικού εξοπλισμού, καρφίτσες και κεραμικά σκεύη, δείχνουν ότι το παρατηρητήριο κατασκευάστηκε στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ. και χρησιμοποιήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ., ανέφερε η ομάδα.
«Αυτή είναι επίσης η περίοδος πίεσης στα Λίμε και η εποχή του Μαρκομαννικού Πολέμου, όταν ήταν απαραίτητο να προστατευθούν επιπλέον και τα σύνορα στον Δούναβη», δήλωσε στο Live Science ο Μάρκο Ντίζνταρ , από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας στο Ζάγκρεμπ και επικεφαλής της έρευνας της ανασκαφής.
Κατά τη διάρκεια των Μαρκομαννικών Πολέμων (περίπου 166 έως 180 μ.Χ.), Ρωμαίοι στρατιώτες υπό την κυριαρχία του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου πολέμησαν διάφορους λαούς — συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών Μαρκομάννων που ζούσαν βόρεια του Δούναβη, και των Σαρμάτων, ενός νομαδικού λαού, εξαπλώθηκαν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Οι Μαρκομαννικοί Πόλεμοι ώθησαν τους Ρωμαίους να χτίσουν στρατόπεδα ή φρουρές στο Σότιν και το Ιλόκ, στη σημερινή ανατολική Κροατία. Ο πρόσφατα ανασκαμμένος πύργος-παρατηρητήριο, στο χωριό Μόχοβο, πιθανότατα αποτελούσε μέρος μιας προσπάθειας υπεράσπισης των παραδουνάβιων λόφων.
«Το παρατηρητήριο χτίστηκε σε στρατηγική τοποθεσία, σε μία από τις διαβάσεις του ποταμού Δούναβη», είπε ο Ντιζντάρ. «Από αυτή τη θέση, υπήρχε άριστος οπτικός έλεγχος μιας μεγάλης περιοχής, και ήταν επίσης φυσικά προστατευμένη από τρεις πλευρές από βαθιά φυσικά φαράγγια».
Το παρατηρητήριο πιθανότατα είχε οπτική επικοινωνία με κοντινά παρατηρητήρια σε απόσταση περίπου 1,2 έως 1,9 μιλίων (2 έως 3 χιλιομέτρων), πρόσθεσε ο Ντιζντάρ. «Πιθανότατα, αρκετοί στρατιώτες βρίσκονταν εκεί, οι οποίοι σε περίπτωση κινδύνου ειδοποίησαν τα γειτονικά παρατηρητήρια και τις φρουρές στο Ιλόκ και το Σότιν, τα οποία βρίσκονται περίπου 12 χιλιόμετρα [7,5 μίλια] από αυτό».
Σκοπιές στην Κροατία
Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν αρχικά την τοποθεσία του παρατηρητηρίου, μαζί με περίπου 10 άλλες τοποθεσίες, κατά τη διάρκεια επιτόπιων ερευνών στην ανατολική Κροατία το 2003, το 2013 και τα έτη 2020-2023. Αυτά χρονολογούνται από τον 2ο έως το τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ. και η θέση τους κατά μήκος των υπερυψωμένων όχθων του ποταμού Δούναβη υποδηλώνει ότι επρόκειτο για οχυρώσεις — αν και αυτό δεν ήταν γνωστό με βεβαιότητα αρχικά.
Το 2020, γεωμαγνητικές έρευνες — μια μη επεμβατική τεχνική που χαρτογραφεί μαγνητικές ανωμαλίες για να «δει» υπόγειες δομές — αποκάλυψαν ότι οι χώροι πιθανότατα περιείχαν τα ερείπια πύργων παρατηρητηρίων και μικρότερων οχυρώσεων. Τέλος, το 2024, δοκιμαστικές ανασκαφές στο Μόχοβο επιβεβαίωσαν αυτό, και τον Απρίλιο του 2025 , πραγματοποιήθηκε μια μεγαλύτερη ανασκαφή στο Μόχοβο.
«Αυτός είναι ο πρώτος συστηματικά ερευνημένος πύργος παρατήρησης στις Λίμες στην Κροατία», είπε ο Ντίζνταρ. «Μέχρι τώρα, ήταν άγνωστοι, αν και θεωρούνταν ότι υπήρχαν».
Το παρατηρητήριο του Μόχοβο είχε διαστάσεις περίπου 130 επί 100 πόδια (40 επί 30 μέτρα) και ήταν καλά οχυρωμένο. «Προστατευόταν από ένα σύστημα βαθέων τάφρων και έναν ξύλινο φράχτη-περίφραγμα, και στο κέντρο υπήρχε ένα ξύλινο κτίριο», εξήγησε ο Ντιζντάρ.
Το παρατηρητήριο πέρασε από τουλάχιστον τρεις διαφορετικές φάσεις κατασκευής, γεγονός που υποδηλώνει ότι χρειαζόταν επισκευές και αναβαθμίσεις. Τον τέταρτο αιώνα μ.Χ., πιθανότατα αντικαταστάθηκε από ένα μικρότερο φρούριο με πύργο και οι ανασκαφές του χρόνου θα διερευνήσουν αυτή τη μετάβαση, δήλωσε ο Ντιζντάρ.
Εκείνη την εποχή της ρωμαϊκής ιστορίας, οι Ρωμαίοι γενικά διατηρούσαν εμπόριο με τους Σαρμάτες. Αλλά «με την άφιξη γερμανικών φυλών στον Δούναβη, η κατάσταση άλλαξε και ήταν απαραίτητο να παρασχεθεί ισχυρότερη προστασία των συνόρων», είπε ο Ντίζνταρ. «Εξαιτίας αυτού, από τον 4ο αιώνα, χτίστηκαν μεγαλύτερα φρούρια και αυξήθηκε ο αριθμός των στρατιωτών».
Η ανασκαφή αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας για την προστασία και την ένταξη ρωμαϊκών τοποθεσιών στους ασβεστόλιθους στον κατάλογο της UNESCO με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
