Με μια εντυπωσιακή συναυλία γεμάτη συναισθηματική φόρτιση και δυναμική, χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας κατέκλυσαν το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου, για να τιμήσουν τη μνήμη του Θάνου Μικρούτσικου, με αφορμή τη συμπλήρωση 5 χρόνων από τον θάνατό του. Η εκδήλωση, που διοργανώθηκε από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ και την οικογένεια του σπουδαίου συνθέτη, υπήρξε όχι μόνο μια μουσική αναδρομή στο έργο του, αλλά και μια συγκλονιστική στιγμή αντίστασης και ελπίδας, αποτυπώνοντας την αστείρευτη δύναμη της τέχνης και του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο. «Το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος. Το να μην παραδίνεσαι, αυτό είναι», ήταν το σύνθημα που «καλωσόριζε» τους επισκέπτες στον χώρο του σταδίου. Για περίπου τρεις ώρες η Ρίτα Αντωνοπούλου, ο Χρήστος Θηβαίος, ο Κώστας Θωμαΐδης, ο Γιάννης Κότσιρας, ο Γιώργος Μεράντζας, η Νατάσσα Μποφίλιου, η Μαρία Παπαγεωργίου και ο Μίλτος Πασχαλίδης, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του Θύμιου Παπαδόπουλου, ερμήνευσαν με ξεχωριστό τρόπο στίχους κορυφαίων Ελλήνων και ξένων ποιητών που «έντυσε» με τη μουσική του ο συνθέτης, ενώ η φωνή του Θάνου, μέσω των βίντεο, υπενθύμιζε σε όλους ότι η τέχνη είναι το φως που καθοδηγεί τη μάχη ενάντια στην αδικία και την καταπίεση. Με αφορμή τη συμπλήρωση των δύο χρόνων από την τραγωδία στα Τέμπη, η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή βίντεο με το τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου «Το Τρένο Γ’ 96», το οποίο συνδέθηκε με τις μεγάλες διαδηλώσεις για να μην υπάρξει συγκάλυψη. Ακολούθησε η προβολή βίντεο με το τραγούδι «Ρόδι», που έγραψε για το ΚΚΕ ο Δημήτρης Ραβάνης – Ρεντής και μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος. Το τραγούδι είχε πρωτοπαρουσιαστεί στο 7ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή», σε παράσταση-αφιέρωμα στο ΚΚΕ, με τη φωνή της αξέχαστης Μαρίας Δημητριάδη και το 2018 στα 100 χρόνια του ΚΚΕ ο Θάνος Μικρούτσικος το αφιέρωσε στο κόμμα. Αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ο οποίος στάθηκε στο πολυσχιδές έργο του συνθέτη και στους δεσμούς του με το κόμμα, καθώς και η σύζυγός του, Μαρία Παπαγιάννη.

Δημήτρης Κουτσούμπας: «Θάνο, έχεις την υπόσχεσή μας: Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για τον καινούργιο κόσμο για τον οποίο μιλούσες»

«Είναι βέβαια αδύνατο να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί κανείς ότι πέρασαν 5 χρόνια χωρίς τη φυσική παρουσία του Θάνου, ότι έχουμε ζήσει ήδη 5 χρόνια γεμάτα συνταρακτικά γεγονότα, αλλά και συγκλονιστικούς αγώνες – χωρίς τον Θάνο. Και γιατί να το αποδεχτούμε άλλωστε; Αφού, στην πραγματικότητα, μαζί του τα ζήσαμε κι αυτά, όπως θα ζήσουμε και όλα τα επόμενα. Γιατί στη μουσική του ανατρέχουμε, όχι μόνο για να ψυχαγωγηθούμε, ή αν θέλετε να τονωθούμε, αλλά για να βρούμε απαντήσεις. Και μάλιστα, απαντήσεις που ακόμα κι αν θέλουμε, δεν θα μπορέσουμε να τις ξεχάσουμε. Μένουν σαν συνθήματα καρφωμένα στο μυαλό μας και κάθε τόσο τις ανακαλούμε και τις επικαλούμαστε» ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας στην ομιλία του. «Αν θέλουμε να μιλήσουμε λοιπόν γι’ αυτά που θέλει να μας πει ο Θάνος Μικρούτσικος σήμερα, ας ψάξουμε πρώτα απ’ όλα το έργο του. Γιατί το έργο του, όποτε κι αν γράφτηκε, μιλά πάντα για το παρόν. Είναι, όπως όλα τα μεγάλα έργα, παντός καιρού και τόπου, «άχρονο και άτοπο», όπως δηλαδή ήθελε και το πέτυχε να είναι» πρόσθεσε και ανέφερε, μεταξύ άλλων ότι το έργο του Θ. Μικρούτσικου «μας βοηθάει να μη συνηθίσουμε την εκμετάλλευση, την αδικία, τον καταναγκασμό, τους διωγμούς των ξεριζωμένων, τους σφαγιασμούς παιδιών και γερόντων», πρόσθεσε. «Ο Θάνος Μικρούτσικος όμως δεν μας μιλά μόνο για την απανθρωπιά και την ασκήμια του εκμεταλλευτικού κόσμου. Έχει πολλά να μας πει για την ελπίδα και την ομορφιά του φωτεινού αύριο» σημείωσε. «Το καθήκον το δικό του ο Θάνος Μικρούτσικος το έβλεπε στο εξής: Μέσα από την τέχνη του να ξανακάνει γοητευτική την εικόνα του κόσμου που θέλουμε τελικά να πάμε. «Την κοινωνία εκείνη όπου ο άνθρωπος θα αυτοπραγματωθεί», όπως του άρεσε να λέει συχνά, δανειζόμενος τα λόγια του Καρλ Μαρξ, τον οποίο άλλωστε μελετούσε ασταμάτητα ακόμα και στα δύσκολα χρόνια της ασθένειάς του» πρόσθεσε. Ο Δ. Κουτσούμπας υπενθύμισε την υποθήκη του Θ. Μικρούτσικου ότι «δεν υπάρχει ταλέντο με το οποίο να γεννιέται ο καλλιτέχνης. Ίσως μόνο μια προδιάθεση. Υπάρχει, όμως, δουλειά, πάρα πολύ δουλειά. Όχι μόνο για να κατακτήσεις τα εκφραστικά σου μέσα, αλλά και γιατί χρειάζεται μόρφωση, γενική, αλλά και μαρξιστική για να γίνεις σοβαρός δημιουργός. Έτσι επιμένει ότι πρέπει να μελετάμε. Να μελετάμε τους πρωτοπόρους διανοητές αλλά και τους πρωτοπόρους καλλιτέχνες και ειδικά τους λογοτέχνες» «Η μελέτη – μάς λέει ο Μικρούτσικος- είναι προϋπόθεση για να προχωρήσουμε μπροστά, όχι μόνο στην τέχνη, αλλά και στην πολιτική» πρόσθεσε. Σημείωσε, μεταξύ άλλων ότι «η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου είναι μια διαλεκτική σχέση έμπνευσης-σκέψης, καρδιάς – μυαλού». Ο Δημήτρης Κουτσούμπας κατέληξε στην ομιλία του τονίζοντας: «Θέλουμε να πούμε στον Θάνο: Έχεις την υπόσχεσή μας: Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για τον καινούργιο κόσμο για τον οποίο μιλούσες, μέχρι κάθε άνθρωπος που υφίσταται την εκμετάλλευση, να αισθανθεί ότι ανάμεσα σε εκείνους που οραματίζονται και παλεύουν για την επαναστατική αλλαγή, θα βρει ένα κομμάτι του δικού του κόσμου. Μέχρις ότου, όλοι μαζί να το κάνουμε πράξη, πάντα με τη μουσική σου να συντροφεύει το ταξίδι μας. Προχωράμε δυνατά! Ο καθένας και η καθεμιά ατομικά και όλοι μαζί οργανωμένα και συλλογικά, για να πάμε μπροστά, να πάμε ίσια! Για να ανοίξουμε όλα τα παράθυρα του κόσμου σε ένα φωτεινό αύριο, στο φωτεινό μέλλον του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, της κοινωνίας όπου “ο ποιητής θα ψαρεύει και ο ψαράς θα γράφει ποιήματα”».

Μαρία Παπαγιάννη: Θάνο, θυμάμαι πως για να φτάσουμε στο δίκιο, μπορεί να χρειαστεί να βγάλουμε τη γλώσσα μας ακόμα και στα άστρα

Η σύζυγος του Θάνου Μικρούτσικου, Μαρία Παπαγιάννη, σε μια φορτισμένη συγκινησιακά ομιλία, αφού ευχαρίστησε το ΚΚΕ και όλους τους παρευρισκόμενους για τη συναυλία που διοργανώθηκε προς τιμήν του συνθέτη, σημείωσε πως «ο Θάνος ανέπνεε μουσική, ήταν το οξυγόνο του, όπως έλεγε. Αλλά αν η μισή του καρδιά ήταν στη μουσική, η άλλη μισή ήταν κοντά στους ανθρώπους που αγωνίζονται, κοντά στους ανθρώπους που ονειρεύονται μια πιο δίκαιη κοινωνία». «”Φράξαν το δρόμο σ’ έναν άνθρωπο / αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο κει που εβάδιζε…”. Στην αρχή του νήματος της ζωής του ο Θάνος σφίγγει στη γροθιά του την πυξίδα του -και δεν θα την προδώσει ποτέ- πάντα αγωνιζόμενος τη χυδαιότητα, τη βαρβαρότητα και τη σκληρή πραγματικότητα. Και πώς τα κατάφερνε και σ’ ένα τραγούδι τα χωρούσε όλα. Τις πληγές των ανθρώπων, τα μακρινά ταξίδια στον χρόνο και στον κόσμο, τους έρωτες και τις αγκαλιές, τους σεισμούς που μέλλονται να έρθουν», πρόσθεσε. «Μόνο σ’ ένα έπεσε έξω ο Θάνος. Σ’ αυτή την ιστορία που έλεγε συχνά, πως κάποτε θα ηττηθεί στη μάχη του με τον χρόνο. Νομίζω πως το έργο του νίκησε γιατί είναι εδώ μαζί μας σήμερα κοντά σ’ αυτούς που τον αγάπησαν, στον κόσμο που τόσο πολύ αγάπησε εκείνος, δίπλα στους ανθρώπους που αγωνίζονται, στις χαρές και στις μοναχικές μας στιγμές», υπογράμμισε. Αναφερόμενη στο πώς αντιλαμβανόταν την Τέχνη ο Θάνος Μικρούτσικος είπε: «Πίστευε πως η μεγάλη τέχνη είναι για να θυμάσαι και να ονειρεύεσαι. Κι είναι ωραίο έλεγε να θυμόμαστε παρέα και να ονειρευόμαστε παρέα. Ελάτε λοιπόν σήμερα να θυμηθούμε και να ονειρευτούμε παρέα. Να τραγουδήσουμε μαζί αυτή την άλλη κοινωνία που ονειρεύτηκε ο Θάνος, οι αγαπημένοι του ποιητές και η μουσική του. Και αγαπημένοι φίλοι και φίλες, όλοι εσείς οι πολλοί που μοιραζόμαστε αυτή τη στιγμή σήμερα -είναι αλήθεια πως είμαι πολύ συγκινημένη και δεν είμαι η μόνη, είμαστε πολλοί, πάρα πολλοί- αλλά νιώθω τον Θάνο να μου χτυπάει την πλάτη και να μου λέει να μην ξεχαστώ και θυμωμένη πρέπει να είσαι Μαρία». « Ναι, Θάνο, είμαι και θυμωμένη και είμαστε πολλοί εδώ σήμερα. Ναι, Θάνο, θυμάμαι αυτά που μας έλεγες να μην ξεχάσουμε ποτέ γιατί ήρθαμε σε αυτό τον πλανήτη. Για να κατακτήσουμε το αδύνατο. Για να χορέψουμε πάνω στο φτερό του καρχαρία. Για να υπερβούμε τα όριά μας. Να σπάσουμε τις συμβάσεις. Να τολμήσουμε να πιστέψουμε για να κυνηγήσουμε την Ουτοπία. Και -ναι, Θάνο, θυμάμαι- πως για να φτάσουμε εκεί στο δίκιο, μπορεί να χρειαστεί να βγάλουμε τη γλώσσα μας ακόμα και στα άστρα. Η Σεσίλ, η Κωνσταντίνα, η Αλεξάνδρα, ο Στέργιος κι εγώ σας ευχαριστούμε όλους από καρδιάς», κατέληξε.

Ένα διαφορετικό παραμύθι με αφηγητή τον Θάνο Μικρούτσικο

Αμέσως μετά τα φώτα έσβησαν και με ένα διαφορετικό παραμύθι, με αφηγητή τον ίδιο τον Θάνο Μικρούτσικο, ξεκίνησε η μεγάλη συναυλία. «Κοίτα ένα αστέρι κατέβηκε να σε φιλήσει», ακούστηκε από τα ηχεία και οι οθόνες του σταδίου γέμισαν με στιγμές από τη ζωή του Θάνου Μικρούτσικου. «Να μάθεις να μετράς σωστά το φως του φεγγαριού. Να διαβάζεις αυτά που αγαπάς, να πιάνεις, να κοιτάς, να ακούς…», κατέληξε το βίντεο και στη σκηνή ανέβηκαν η Μαρία Παπαγεωργίου, η Ρίτα Αντωνοπούλου και η Νατάσσα Μποφίλιου για να ερμηνεύσουν την «Πιο όμορφη θάλασσα» σε ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ.

Ρίτα Αντωνοπούλου: «Εδώ είναι άνθρωποι που συνεχίζουν να βαδίζουν»

Με δάκρυα στα μάτια η Ρίτα Αντωνοπούλου, αφού ερμήνευσε τον «Μικρόκοσμο» σε στίχους του Ναζίμ Χικμέτ, στη συνέχεια απευθύνθηκε στο κοινό λέγοντας: «Είμαι πολύ συγκινημένη και χαρούμενη, γιατί εδώ είναι άνθρωποι που συνεχίζουν να βαδίζουν και δεν αλυσοδένονται».

Τραγούδια για τον κόσμο που προχωρά και «βγάζει τη γλώσσα του στα άστρα»

Το μουσικό ταξίδι στο σύμπαν του Θάνου Μικρούτσικου περιλάμβανε όλους τους βασικούς σταθμούς στην πορεία του. Οι στίχοι του Ναζίμ Χικμέτ, του Μπέρτολτ Μπρεχτ, του Βολφ Μπίρμαν, του Γιάννη Ρίτσου, του Κώστα Βίρβου, του Μάνου Ελευθερίου, του Φώντα Λάδη, του Άλκη Αλκαίου και πολλών άλλων Ελλήνων και ξένων ποιητών «ζωντάνεψαν» στα χείλη των χιλιάδων παρευρισκόμενων. Η Νατάσσα Μποφίλιου ερμήνευσε τον «Φασισμό», ο Γιώργος Μεραντζάς τη «Δίκοπη ζωή», ενώ η Μαρία Παπαγεωργίου έδωσε τη δική της διάσταση στο τραγούδι «Οι γερόντοι» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου από το εμβληματικό έργο «Καντάτα για τη Μακρόνησο», με τους τελευταίους στίχους του τραγουδιού να αντηχούν σε όλο το στάδιο. Ο Κώστας Θωμαΐδης, ένας από τους σταθερούς συνεργάτες του, αφού ερμήνευσε στον «Στρατηγό», σε στίχους του Μπέρτολτ Μπρεχτ, πήρε το λόγο και σημείωσε: «ο Θάνος δεν λείπει, είναι εδώ μας διευθύνει πάνω στο πάλκο». Ξεχωριστή στιγμή ήταν εκείνη της ερμηνείας του «Άννα μην κλαις», στη διάρκεια του οποίου το ΣΕΦ φωτίστηκε από τα κινητά των παρευρισκόμενων. Ρίγη συγκίνησης σκόρπισε το βίντεο με τον Θάνο Μικρούτσικο να ερμηνεύει τους «7 Νάνους» από τη συναυλία που είχε δώσει στο Θέατρο Βράχων το 2018. Το τραγούδι που, όπως έλεγε, τον έκανε να ίπταται και να ξαναγυρνάει για το χειροκρότημα. Και το χειροκρότημα ήταν πράγματι πιο θερμό και δυνατό από κάθε άλλη φορά. Το τρίτο μέρος της συναυλίας μετατράπηκε σε μια μεγάλη γιορτή, με το στάδιο να σείεται από τη συμμετοχή του κόσμου. Τραγούδια από του «Αιώνα την παράγκα», τον «Άμλετ της Σελήνης», το «Η αγάπη είναι ζάλη», τραγούδια αγαπημένα, διαχρονικά, από δίσκους που έκαναν μεγάλη επιτυχία σε προηγούμενες δεκαετίες, αλλά συνεχίζουν να συγκινούν και να ξεσηκώνουν όλες τις γενιές, ακούγονταν ταυτόχρονα από πολλές πολλές χιλιάδες κόσμο, ενώ οι καλλιτέχνες εναλλάσσονταν στη σκηνή. «Αυτό που ζούμε απόψε για τον Θάνο Μικρούτσικο, 25.000 άνθρωποι, είναι τεράστιο», είπε η Νατάσσα Μποφίλιου πριν χαρίσει στο κοινό μια συγκλονιστική ερμηνεία από το «Ερωτικό». Στο τέλος, όλοι οι καλλιτέχνες ανέβηκαν στη σκηνή για να ερμηνεύσουν τη «Ρόζα» και την ίδια ώρα στις οθόνες προβαλλόταν ο Θάνος να χορεύει ζεϊμπέκικο με το τραγούδι και τον κόσμο να φωνάζει «έλα, ρε Θάνο»! Οι εικόνες με το κοινό να ενώνεται και να τραγουδάει μαζί, ζωντανεύοντας το όραμα του Θάνου Μικρούτσικου επιβεβαίωσαν με τον πιο απτό τρόπο την αποστροφή του Δημήτρη Κουτσούμπα στην ομιλία του πως: «Το μήνυμα του Θάνου μέσα από τα αγαπημένα τραγούδια του θα βρει τους παραλήπτες του, τόσο μέσα σε αυτό το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, όσο και έξω από αυτό, εκεί που θα εξακολουθήσουμε από αύριο να το μεταφέρουμε εμείς, με ακόμα μεγαλύτερη ορμή. Θέλουμε όμως κι εμείς να πούμε στον Θάνο: Έχεις την υπόσχεσή μας: Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για τον καινούργιο κόσμο για τον οποίο μιλούσες, μέχρι κάθε άνθρωπος που υφίσταται την εκμετάλλευση, να αισθανθεί ότι ανάμεσα σε εκείνους που οραματίζονται και παλεύουν για την επαναστατική αλλαγή, θα βρει ένα κομμάτι του δικού του κόσμου. Μέχρις ότου όλοι μαζί να το κάνουμε πράξη, πάντα με τη μουσική σου να συντροφεύει το ταξίδι μας. Μέχρι να “γελάσεις από τα βάθη των χρυσών σου ματιών”, γιατί θα έχουμε αρχίσει “το ταξίδι μας στην πιο όμορφη θάλασσα”, θα έχουν αρχίσει “να μεγαλώνουν τα πιο όμορφα παιδιά”, θα ζούμε “τις πιο όμορφες μέρες μας” και θα λέμε ο ένας στον άλλο “τα πιο όμορφα λόγια”».