Του Μανώλη Κοττάκη 

Επισκέφθηκα τελευταία φορά το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο και είδα τα Γλυπτά του Παρθενώνος τον Ιανουάριο του 2023. Πάντα κάθε τόπος έχει κάτι να μου «πει» και αυτό το κάτι συνήθως το αποτυπώνω στο χαρτί μόλις επιστρέψω στην εφημερίδα. Πόσο μάλλον που στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για εμβληματικές αρχαιότητες του πολιτισμού μας βιαίως αποσπασμένες από τη μητέρα Ακρόπολη.

Κανονικά θα έπρεπε να νιώθω δέος. Ένιωσα τόσο ξένος σε εκείνον τον αχανή χώρο και αισθάνθηκα τόσο ξένα τα ακρωτηριασμένα γλυπτά μας, αταίριαστα σχεδόν με άλλα εκθέματα, όπως οι αιγυπτιακές μούμιες, που όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, μου ήταν αδύνατον να χαράξω μια γραμμή.

Μου άρεσε που οι Βρετανοί έχουν στην είσοδο του μουσείου τους τον Μέγα Αλέξανδρο. Μου άρεσε που είδα μερικά νεαρά Κινεζάκια να ξεναγούνται από τις δασκάλες τους με τάξη στο ελληνικό τμήμα. Αλλά έως εκεί.

Η ζωή το έφερε έτσι ώστε να μαγνητοσκοπήσω τη συνέντευξη του υπουργού Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά μέσα στο Μουσείο της Ακροπόλεως συνοδεία του προέδρου του, του αείμνηστου Δημήτρη Παντερμαλή, στις αρχές Ιουνίου του 2009. Μια μέρα πριν από τα επίσημα εγκαίνιά του. Πρέπει να ήταν παρών και ο Ερντογάν σε αυτά.

Η ζωή το έφερε έτσι ώστε ο τότε υπουργός Πολιτισμού, που ως πρωθυπουργός επιστράτευσε την κυρία Αλαμουντίν – Κλούνεϊ για τον νομικό αγώνα επιστροφής τους, να μας δείξει την ώρα της συνέντευξης σημείο προς σημείο από πού έχουν ξηλωθεί γλυπτά και πού πρέπει να προστεθούν, αν ο Θεός δώσει να γυρίσουν κάποτε πίσω. Ήξερε και τα αετώματα που είχαν αλλοιωθεί.

Η ζωή το έφερε έτσι να καλωσορίσουμε τις Καρυάτιδες απαλλαγμένες από το μαύρο του νέφους στο νέο Μουσείο που εγκαινιάστηκε επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή και υπουργίας Αντώνη Σαμαρά.

Πώς να συμφωνήσεις, λοιπόν, κανείς Έλληνας δεν το μπορεί, να μείνουν αυτά τα αριστουργήματα σε έναν χώρο γεμάτο αγγλικά κλοπιμαία από την Ινδία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, την Ιωνία, ακόμα ακόμα και από τη… Σκοτία; Χώρο αποικιοκρατίας δηλαδή και μετά μουσείο. Πώς να συμφωνήσεις, κανείς δεν μπορεί, να μείνουν τα αρχαία εκεί που βασιλεύει η τσίκνα των fish and chips όσο περιμένεις στην ουρά για την είσοδο;

Καλά κάνει λοιπόν ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, που επιμένει με σύστημα για την επιστροφή τους από το 2019 που εξελέγη και δεν τα παρατάει. Σε αυτό και σε ό,τι αποδεδειγμένα καλό για την πατρίδα θα μας έχει μαζί του, στα άλλα, όπως η μη μάχη του για την Αγία Σοφία, όχι. Ακόμα κι αν οι Βρετανοί δεν έχουν στο βάθος διάθεση να τα γυρίσουν, αλλά συζητούν διότι δεν θέλουν να χάνουν στο πεδίο το εντυπώσεων, καλό είναι.

Στην Κομοτηνή όπου σπούδασα άκουγα πάντοτε μια ωραία παροιμία: Και η σκόνη από τα παπούτσια τους να μείνει -αφορούσε κυβερνητικούς αξιωματούχους που επισκέπτονταν σπανίως την πόλη-, καλό είναι. Και ο θόρυβος που σηκώνεται κάθε φορά στα βρετανικά μέσα ενημέρωσης για το δίκαιον της επιστροφής των Γλυπτών με δηλώσεις, δημοσκοπήσεις, ρεπορτάζ, τοκίζεται στο κεφάλαιο που έχει δημιουργηθεί από την καμπάνια της Μελίνας και έκτοτε. Βοηθά στην ωρίμαση των συνθηκών.

Εάν τώρα με τα χρόνια πειστεί το Βρετανικό Μουσείο ότι τα εκθέματα έκαναν τον κύκλο της επισκεψιμότητάς τους και δέον να τα ανταλλάξει με άλλους ελληνικούς θησαυρούς περιοδικών εκθέσεων, αυτό μένει να αποδειχθεί.

Μέχρι τώρα τα Γλυπτά μας παρήγαγαν μεγάλο μέρος του τουριστικού ΑΕΠ του Λονδίνου. Ζούσε και ζει κόσμος από αυτά. Όταν όμως βλέπεις ξένους τουρίστες να δακρύζουν και να κλαίνε καμιά φορά με αναφιλητά στη θέα της Ακροπόλεως (που ευλογήθηκα να βλέπω από το γραφείο μου ισταμένη εκεί ψηλά κάθε φορά που σηκώνω το κεφάλι μου από τον υπολογιστή), μπορείς να φανταστείς τι συναισθήματα θα νιώσει η παγκόσμια κοινότητα όταν τα δει κάποτε να επιστρέφουν σπίτι τους.

Οι Έλληνες ως λαός είμαστε ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο. Η Ακρόπολις και τα γλυπτά είναι η αδιάσειστη απόδειξη του καλύτερου. Εαυτού μας εννοείται.