Τον 19ο αιώνα, η Ευρώπη αντιμετώπισε ένα μυστηριώδες φαινόμενο γνωστό ως «επιδημία του τρεμάμενου χεριού», όπου μαθητές σε διάφορες πόλεις, όπως το Groß Tinz στη Γερμανία και η Βασιλεία στην Ελβετία, παρουσίασαν ανεξέλεγκτα τρεμουλιάσματα στα χέρια τους κατά τη διάρκεια της γραφής.
Τα συμπτώματα, που συχνά επεκτείνονταν σε ολόκληρο το σώμα και συνοδεύονταν από αμνησία και αλλαγές στη συνείδηση, αποδόθηκαν σε μια νέα διδακτική προσέγγιση που απαιτούσε εξαντλητικές ασκήσεις γραφής.
Αυτή η πίεση οδήγησε σε ψυχοσωματικές αντιδράσεις, με τα συμπτώματα να εμφανίζονται επιδημικά και να επηρεάζουν ολόκληρες τάξεις.
Παρά τις διάφορες θεωρίες, η ακριβής αιτία του φαινομένου παραμένει άγνωστη, με κάποιους να το αποδίδουν στην υπερβολική πνευματική καταπόνηση και τις αυστηρές παιδαγωγικές μεθόδους της εποχής.
Πιο αναλυτικά
Ένα ανεξήγητο φαινόμενο υγείας απασχόλησε την Ευρώπη τον 19ο αιώνα.
Το 1892, οι μαθητές σε σχολεία του Groß Tinz στη Γερμανία άρχισαν να βιώνουν ανεξέλεγκτα τρεμουλιάσματα στα χέρια τους, όταν προσπαθούσαν να γράψουν. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα επεκτάθηκαν σε ολόκληρο το σώμα, ενώ μερικοί από τους μαθητές παρουσίασαν αμνησία και αλλαγές στη συνείδησή τους. Εντυπωσιακά, το επόμενο έτος, παρόμοιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στην πόλη Basel της Ελβετίας, με μαθητές να βιώνουν παρόμοιες κρίσεις.
Αυτά τα φαινόμενα, γνωστά ως «επιδημία του τρεμάμενου χεριού», δεν ήταν μεμονωμένα περιστατικά, αλλά φαινόμενα που επηρέασαν πολλές ομάδες μαθητών στην Ευρώπη. Η ανατριχιαστική εμφάνιση και η ακατανόητη εξάπλωσή τους είχαν σοβαρές ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες για τα σχολεία εκείνης της εποχής.
Ο Δρ. Bartholomew, ειδικός στην ιστορία της ψυχικής υγείας, εξηγεί ότι η επιδημία του τρεμάμενου χεριού ήταν άμεσα συνδεδεμένη με μια νέα διδακτική προσέγγιση του 19ου αιώνα. Αυτή η μέθοδος θεώρησε το μυαλό ως έναν μυ, ο οποίος χρειαζόταν συστηματική εκγύμναση για να παραμείνει «υγιής». Η διδασκαλία περιλάμβανε εξαντλητικές και επαναλαμβανόμενες ασκήσεις γραφής, που απαιτούσαν από τους μαθητές να γράφουν για ώρες, συχνά σε βαριές συνθήκες και με αυστηρό ρυθμό.
Η υπερβολική αυτή πίεση και οι επαναλαμβανόμενες σωματικές και ψυχικές καταπονήσεις φαίνεται ότι είχαν μια υποσυνείδητη ψυχοσωματική αντίδραση, που εκδηλώθηκε μέσω των τρεμουλιασμών στα χέρια.
Η «επιδημία» αυτή παρουσίαζε χαρακτηριστικά επιδημίας, καθώς τα συμπτώματα ήταν μεταδοτικά και συχνά επεκτείνονταν σε ολόκληρη την τάξη.
Αν και τα συμπτώματα ενδέχεται να είχαν ψυχολογική προέλευση, σε κάποιες περιπτώσεις οι γιατροί αντέτειναν ότι η υπερβολική διδασκαλία και οι αυστηρές σωματικές απαιτήσεις είχαν σωματική επιρροή, εντείνοντας την πίεση και τις σωματικές αντιδράσεις των παιδιών.
Η επιδημία του 1892 δεν ήταν το μοναδικό φαινόμενο αυτού του είδους. Παρόμοια περιστατικά καταγράφηκαν και σε άλλες περιοχές, όπως στη χημική σχολή της Chemnitz το 1906, όπου το φαινόμενο επανεμφανίστηκε. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα υποχωρούσαν μετά την εφαρμογή ηλεκτρικών σοκ ή μετά από ασκήσεις που απαιτούσαν αλγεβρική συγκέντρωση. Παράλληλα, υπήρχαν και άλλες περιστατικές αναφορές για παράδοξες και ανεξήγητες διαταραχές, όπως παράλυση στα χέρια ή άκρα, όπως συνέβη σε ένα σχολείο του Λονδίνου το 1907.
Η εξήγηση για αυτό το ανεξήγητο φαινόμενο παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι αυτά τα συμπτώματα ήταν προϊόν της υπερβολικής πνευματικής καταπόνησης και της αυστηρής εκπαίδευσης εκείνης της εποχής. Άλλοι, ωστόσο, προτείνουν ότι η κοινωνική και ψυχική πίεση, συνδυασμένη με τις αυστηρές παιδαγωγικές μεθόδους, δημιούργησαν ένα «κοινωνικό φαινόμενο» που εξαπλώθηκε γρήγορα σε ολόκληρες σχολικές κοινότητες.
Η επιδημία των «τρεμάμενων χεριών» του 19ου αιώνα παρέμεινε ένα από τα πιο παράξενα και ανεξήγητα ψυχοσωματικά φαινόμενα στην ιστορία της Ευρώπης.
