Η “Σάλπιγξ Ελληνική” ήταν η πρώτη έντυπη εφημερίδα στην Ελλάδα, που κυκλοφόρησε μόλις τρία φύλλα το καλοκαίρι του 1821, υπό την επιμέλεια του Θεόκλητου Φαρμακίδη.
Η έκδοση της εφημερίδας συνδέεται με την προσπάθεια του Δημήτριου Υψηλάντη να προωθήσει τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, αλλά οι διαφωνίες σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης οδήγησαν στην πρόωρη διακοπή της.
Στη συνέχεια, άλλες εφημερίδες εμφανίστηκαν στην Ελλάδα, όπως η “Εφημερίς των Αθηνών” το 1824 και η “Γενική Εφημερίς της Ελλάδας” το 1825, που συνέβαλαν στην πνευματική ανάπτυξη της εποχής.
Πιο αναλυτικά
Η Σάλπιγξ Ελληνική υπήρξε η πρώτη έντυπη εφημερίδα στην Ελλάδα. Κυκλοφόρησαν μόνο 3 φύλλα (1, 5 και 20 Αυγούστου 1821) τα οποία σώζονται στη βιβλιοθήκη της Βουλής, από δωρεά του Τιμολέοντα Φιλήμονα.
Ποιος την εξέδωσε; Η έκδοση ανατέθηκε στον λόγιο Θεόκλητο Φαρμακίδη, ο οποίος ορίστηκε «επιστάτης και εκδότης» αλλά ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης, όταν ήρθε από την Τεργέστη στην Ελλάδα ως Πληρεξούσιος του Αλέξανδρου Υψηλάντη, έφερε μαζί του και ένα μικρό τυπογραφείο, γνώρισε τον Ιάκωβο Τομπάζη, ο οποίος του σύστησε τον Κωνσταντίνο Τόμπρα που είχε μάθει τη δουλειά του τυπογράφου στο Παρίσι και εγκαταστάθηκε μέσα σε ένα τζαμί στην Καλαμάτα φτιάχνοντας το «Εθνικόν Τυπογραφείον». Εκεί τυπώθηκε λοιπόν και το πρώτο φύλλο της Σάλπιγγος Ελληνικής την 1η Αυγούστου 1821. Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης ήταν έμπειρος εφημεριδογράφος καθώς είχε συμμετάσχει και στην έκδοση του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος, στη Βιέννη οπότε ήταν εκείνος που επιμελήθηκε την έκδοση.
Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα
Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα “Αιτωλική” ενώ το 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα “Ελληνικά Χρονικά” στο Μεσολόγγι.
Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα ήταν η “Εφημερίς των Αθηνών” που εκδόθηκε το 1824 από το Γεώργιο Ψύλλα και η οποία γράφεται στη δημοτική και δημοσιεύει σειρά κειμένων για την πνευματική δραστηριότητα της εποχής. Το 1825 εκδίδεται στο Ναύπλιο με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η “Γενική Εφημερίς της Ελλάδας”, που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε “Εφημερίς της Κυβερνήσεως” και εκδίδεται μέχρι σήμερα.
Γιατί η Σάλπιγξ έβγαλε μόνο τρία φύλλα;
Ο Δημήτριος Υψηλάντης θεωρούσε ότι η Σάλπιγξ Ελληνική όφειλε να εξυπηρετεί αποκλειστικά το συμφέρον του Αγώνα και ότι θα έπρεπε να ελέγχει και να κατευθύνει ο ίδιος το περιεχόμενό της, έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι εκάστοτε στρατιωτικές και πολιτικές σκοπιμότητες.
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, υποστηρίζοντας την αρχή της ελευθεροτυπίας, αντέδρασε στην προσπάθεια του Υψηλάντη να υποβάλει την εφημερίδα σε λογοκρισία. Έτσι, ο Φαρμακίδης αρνήθηκε να συνεχίσει την έκδοση.
