Αυτό που έγινε το βράδυ της Παρασκευής (ώρα Ελλάδας, 28/2/25) στο Οβάλ Γραφείο, μπροστά στις κάμερες, ήταν πρωτοφανές. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πήγε στον Λευκό Οίκο για να υπογράψει συμφωνία για την εκμετάλλευση των ορυκτών της Ουκρανίας, η οποία ήλπιζε ότι θα του άνοιγε τον δρόμο για να εξασφαλίσει αμερικανικές εγγυήσεις έναντι της ρωσικής επιθετικότητας, αλλά τελικά τσακώθηκε κι έφυγε με άδεια χέρια.

Γράφει ο Θοδωρής Γ. Κανέλλος

Χωρίς να υποτιμούμε τον τριετή αγώνα του Ζελέσνκι, αυτή ήταν, η πιο κρίσιμη διπλωματική και πολιτική στιγμή για τον ίδιο και τη χώρα του, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο κατέληξε σε μια εξαιρετική, για τα ειωθότα, ένταση που ξέσπασε μέσα στο Οβάλ Γραφείο.

Ουσιαστικά, ήταν ένα δημόσιο κατσάδιασμα του Ουκρανού ηγέτη, εκ μέρους του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του αντιπρόεδρου του Τζέι Ντι Βανς. Ξεκίνησε με τον Βανς να λέει στον Ζελένσκι ότι ο πόλεμος έπρεπε να τερματιστεί μέσω της διπλωματίας. Τι είδους διπλωματία, ρώτησε ο Ζελέσνκι.

Στην συνέχεια κατηγορήθηκε από τον αντιπρόεδρο Βανς ότι δεν είχε σεβασμό. Αυτό, μετά, κλιμακώθηκε πολύ γρήγορα στις εικόνες που έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου. Ο Τραμπ και ο Βανς κατηγόρησαν τον Ζελένσκι ότι είναι αχάριστος για την τριετή αμερικανική υποστήριξη, λέγοντάς του ότι δεν είναι σε θέση να πει στις ΗΠΑ πώς πρέπει να αισθάνονται για τον πόλεμο και την βοήθεια ούτε τι πρέπει να κάνουν.

Όλοι οι παρόντες, δημοσιογράφοι και κυβερνητικά στελέχη των δύο χωρών έμειναν άναυδοι. Σε μια στιγμή η πρέσβης της Ουκρανίας έσκυψε το κεφάλι της και το έκρυψε μέσα στα χέρια της.

The Ukrainian ambassador had her head in her hands by this point. pic.twitter.com/AhnsgWbqOb

— Kaitlan Collins (@kaitlancollins) February 28, 2025

Ήταν αναμενόμενο

Τα θερμά λόγια, παρά τις διαφωνίες, που ακούστηκαν την Πέμπτη, στην συνάντηση Τραμπ Στάρμερ, τελικώς φαίνεται ότι δεν μπορούσαν να επαναληφθούν. Ούτε ιστορικούς δεσμούς έχουν οι ΗΠΑ με το Κίεβο ούτε μεγάλη δύναμη είναι η Ουκρανία ούτε ήσυχος είναι με τις εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων ο Ζελένσκι, που δίνει μάχες μαζί με τον Λαό του, τρία χρόνια τώρα. Τα νεύρα ήταν τεταμένα.

Ο Ζελένσκι αισθάνθηκε ότι τον έχουν τόσο υποτιμήσει που θέλουν όχι μόνο να τον πατήσουν και να τον εκμεταλλευτούν, αλλά να τον λιώσουν κιόλας. Η ατμόσφαιρα δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετική. Εκτός αν δεν ήταν μπροστά οι κάμερες. Ίσως τότε να μπορούσαν να σωθούν τα προσχήματα.

Και το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί στη συνέχεια. Η Σύνοδος Κορυφής της Κυριακής, την οποία φιλοξενεί ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί συλλογικά να βρει πώς θα απαντήσει στην πολύ δημόσια διακοπή της σχέσης Ουάσινγκτον – Κιέβου.

Ο καβγάς ήταν απίστευτος, αλλά ήταν εντελώς πραγματικός. Τόσο που ο Ζελένσκι τα βρόντηξε κι έφυγε. Και ο Τραμπ στην ουσία τον έδιωξε. «Να επιστρέψεις όταν θα είσαι έτοιμος για ειρήνη», του είπε στην ουσία, μέσω της ανάρτησης που έκανε στο κοινωνικό του δίκτυο.

Ο Ζελένσκι πήγε στην Ουάσινγκτον για να υπογράψει την συμφωνία για την εκμετάλλευση των ορυκτών της χώρας του από τις ΗΠΑ. Είχε την ελπίδα ότι, με την συμφωνία, θα κατευνάζονταν οι ανησυχίες και οι αντιρρήσεις του Τραμπ για το πώς εξελίχτηκε ο πόλεμος και θα πρόσφερε στην Ουκρανία κάποιες εγγυήσεις για την ασφάλειά της απέναντι στην επιθετικότητα της Μόσχας.

Ο καυγάς σε απευθείας μετάδοση

Αντί γι αυτό όμως η συνάντηση πήγε στραβά και οι τόνοι ανέβηκαν. Σχεδόν φωνάζοντας, και μπροστά στους δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ και ο Ζελένσκι, μαζί με τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, ενεπλάκησαν σε μια έντονη αντιπαράθεση για τη φύση της αμερικανικής υποστήριξης και για το αν ο Ζελένσκι είχε επιδείξει αρκετή ευγνωμοσύνη. «Δεν είστε πραγματικά σε καλή θέση αυτή τη στιγμή», επέπληξε ο Τραμπ τον Ζελένσκι, υψώνοντας τη φωνή του.

Ο Βανς αποκάλεσε τον Ζελένσκι “ασεβή” επειδή προσπάθησε να δημιουργήσει σκηνή και να κλέψει τις εντυπώσεις μπροστά στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε ότι η έντονη αντίδραση κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν θα ήταν αντιπαραγωγική για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας και αντέκρουσε τις ανησυχίες του Ζελέσνκι  ότι ευθυγραμμίζεται υπερβολικά με τον Ρώσο ηγέτη.

«Λοιπόν, αν δεν ευθυγραμμιζόμουν και με τους δύο, δεν θα είχατε ποτέ συμφωνία. Θέλετε να λέω πραγματικά τρομερά πράγματα για τον Πούτιν και μετά να λέω: “Γεια σου, Βλαντίμιρ. Πώς τα πάμε με τη συμφωνία;” Δεν λειτουργεί έτσι. Δεν είμαι ευθυγραμμισμένος με τον Πούτιν. Δεν είμαι ευθυγραμμισμένος με κανέναν. Είμαι ευθυγραμμισμένος με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και για το καλό του κόσμου, είμαι ευθυγραμμισμένος με τον κόσμο και θέλω να τελειώνουμε με αυτό το πράγμα», δήλωσε ο Τραμπ μπροστά στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.

Αναφερόμενος στον Ζελένσκι, ο Τραμπ συνέχισε: «Βλέπετε το μίσος που έχει για τον Πούτιν – είναι πολύ δύσκολο για μένα να κάνω μια συμφωνία με αυτό το μίσος. Είμαι ευθυγραμμισμένος με τον κόσμο», πρόσθεσε ο Τραμπ. «Είμαι ευθυγραμμισμένος με την Ευρώπη. Θέλω να δω αν θα τα καταφέρουμε».

Ο Τραμπ δήλωσε ότι η συμφωνία δεν θα επιτευχθεί με σκληρότητα απέναντι στον Πούτιν. «Θέλετε να δείτε σκληρότητα; Θα μπορούσα να είμαι τόσο σκληρός, αλλά με αυτόν τον τρόπο δεν πρόκειται ποτέ να επιτευχθεί συμφωνία», είπε.

Η επόμενη ημέρα

Το ερώτημα είναι τι γίνεται από εδώ και πέρα. Ο θυμωμένος Τραμπ δεν κατάφερε να υποτάξει τον οργισμένο Ζελένσκι. Αλλά ο τελευταίος έχει στις πλάτες του έναν πόλεμο. Και δεν έχει πια την ισχυρή βοήθεια των ΗΠΑ. Θα πρέπει να περιοριστεί στην όποια βοήθεια θα μπορέσουν στο εξής να του προσφέρουν οι Ευρωπαίοι.

Γιατί και αυτοί έχουν ζητήματα, πολιτικά, οικονομικά και κυρίως δεν θέλουν να εξοργίσουν τον Τραμπ, όπως έκανε ο Ζελένσκι. Φυσικά όλα αυτά μπορούν να αλλάξουν. Αλλά με υποχωρήσεις που είναι πολύ δύσκολο να χωνέψει όποιος τις κάνει.

Έπειτα από τρία χρόνια αιματοχυσίας, ίσως ήρθε η ώρα για τον Ζελένσκι να αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή της χώρας του, ηρωικά. Θα μπορεί να λέει ότι έπεσε μαχόμενος για μια βοήθεια που δεν ήρθε. «Ο Τραμπ με πρόδωσε. Μας πρόδωσε»  θα μπορεί να λέει στο εσωτερικό του ακροατήριο.

Ο Τραμπ δεν έχει λόγο να ανησυχεί για τίποτα. Άλλωστε δείχνει ότι τίποτα δεν λογαριάζει. Έχασε προφανώς απόψε την ευκαιρία να εξασφαλίσει τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας, αλλά μπορεί να έχει μια επόμενη ευκαιρία με οποιανδήποτε άλλον Ουκρανό ηγέτη ταξιδέψει στον Λευκό Οίκο. Ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του Τραμπ.

Για τον Ζελένσκι τα πράγματα είναι εντελώς αντίθετα. Η χώρα του καθαιμάσσεται μέρα με την ημέρα. Όταν ο Τραμπ του κουνάει το δάχτυλο και του λέει ότι χωρίς την αμερικανική βοήθεια δεν μπορεί να νικήσει, δεν έχει εντελώς άδικο. Από την άλλη, η δύσκολη θέση του Ζελένσκι δεν δικαιολογεί υποταγή ούτε του ιδίου ούτε του περήφανου Λαού του. Ίσως γι’ αυτό εξέφρασε τις ευχαριστίες του μετά την εσπευσμένη αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο. «Ευχαριστώ Αμερική, ευχαριστώ για την υποστήριξη, σας ευχαριστώ για αυτήν την επίσκεψη. Ευχαριστώ τον πρόεδρο, το Κογκρέσο και τον αμερικανικό λαό», έγραψε σε ανάρτησή του, απάντηση και στο ότι δεν δείχνει σεβασμό και ευγνωμοσύνη για την ως τώρα αμερικανική βοήθεια.

Ο δημόσιος καβγάς στο Οβάλ Γραφείο είναι νερό στο μύλο της Ρωσίας, η οποία βλέπει για πρώτη φορά τον αντίπαλο στο πεδίο της μάχης έτοιμο να χάσει τον πιο ισχυρό του σύμμαχο, τον οποίον δείχνει να κερδίζει ο Πούτιν.

Ταυτοχρόνως όμως αποτελεί τεράστιο βάρος στους ώμους της Ευρώπης, η οποία δεν μπορεί να εγκαταλείψει την Ουκρανία, αλλά ούτε και να διαρρήξει τις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον. Σε πρώτη φάση οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κρατήσουν ισορροπίες και σε δεύτερη να αποκαταστήσουν, κατά το δυνατόν, γέφυρες. Οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες και γεμάτες εξελίξεις.