Η Σαντορίνη και γενικότερα οι Κυκλάδες εδώ και μέρες βρίσκονται στο έλεος των σεισμών τους επιστήμονες να μην αποκλείουν ένα μεγάλο χτύπημα του Εγκέλαδου.
Ο καθηγητής Σεισμολογίας Κώστας Παπαζάχος, βρίσκεται το τελευταίο διάστημα στη Σαντορίνη παρακολουθώντας τους σεισμούς στην ευρύτερη περιοχή των Κυκλάδων.
Σε συνέντευξή του στην Καθημερινή αναφέρει ότι τα νέα μηχανήματα που εγκαταστάθηκαν αυτή την εβδομάδα στην ευρύτερη περιοχή θα δώσουν στοιχεία για ακριβέστερη επιστημονική εξήγηση με την πιθανότητα ενός μεγάλου να παραμένει ορατή. Προσθέτει επίσης ότι, με βάση τα επιστημονικά και ιστορικά δεδομένα, η σεισμική ακολουθία δεν θα προκαλέσει έκρηξη του ηφαιστείου.
Τα τελευταία 24ωρα υπάρχουν αλλαγές στη σεισμική ακολουθία;
Έχουμε μια ακολουθία που θα συνεχιστεί για δυο-τρεις εβδομάδες, δεν αλλάζουν τα πράγματα μέρα με τη μέρα. Το επίκεντρο έχει μετατοπιστεί βορειοανατολικά προς την Αμοργό, και πάλι όμως προς την περιοχή της Ανύδρου. Συχνά η σεισμικότητα «περπατάει» κατά μήκος του ρήγματος. Σε αυτή την περίπτωση ξεκίνησε από την περιοχή ανάμεσα στο Κολούμπο και στην Ανυδρο, το πρώτο διάστημα, από 26 Ιανουαρίου έως 1η Φεβρουαρίου, που είχαμε σεισμούς 2 και 3 Ρίχτερ. Από την 1η Φεβρουαρίου προχώρησε πιο βορειοανατολικά και από τα ξημερώματα της 3ης Φεβρουαρίου μπήκαμε πλέον στο «τρίτο» κομμάτι και έχουμε πάρα πολλούς σεισμούς και 4 και 5 Ρίχτερ.
Η πιθανότητα ενός μεγάλου σεισμού έχει απομακρυνθεί;
Η εικόνα που είχαμε χθες είναι ότι έχει σπάσει ένα κομμάτι γύρω στα 15 χιλιόμετρα. Υπάρχουν όμως κομμάτια που δεν έχουν σπάσει, οπότε η πιθανότητα να σπάσει ξαφνικά ένα μεγάλο κομμάτι και να έχουμε έναν μεγάλο σεισμό παραμένει. Μιλάμε για ένα σεισμό της τάξης των 6 Ρίχτερ, που είναι ένας τυπικός σεισμός για τον ελλαδικό χώρο. Σαν τον σεισμό που έγινε στον Τύρναβο, στο Αρκαλοχώρι, στην Αθήνα το 1999.
Λέτε, λοιπόν, ότι δεν μπορούμε ακόμα να γνωρίζουμε.
Το αν θα γίνει κάποιος μεγάλος σεισμός εξαρτάται από λεπτομέρειες που σχεδόν ποτέ η Σεισμολογία δεν μπορεί να έχει. Φανταστείτε ότι πάτε να σπάσετε ένα κομμάτι ξύλο και το ξύλο έχει ρόζο στη μέση που σας εμποδίζει. Αν θα σπάσει ο ρόζος μια και κάτω ή αν θα σπάσει λίγο λίγο εξαρτάται από λεπτομέρειες. Τέτοιες λεπτομέρειες σε αυτόν τον βαθμό για το εσωτερικό της γης δεν έχουμε. Στη Σεισμολογία λέμε ότι ούτε ο ίδιος ο σεισμός όταν ξεκινάει δεν ξέρει πόσο μεγάλος θα είναι. Φανταστείτε ένα φερμουάρ που ξεκινάει να ανοίξει αλλά σε κάποιο σημείο στομώνει. Τότε σταματάει ο σεισμός. Και μετά ανοίγει βίαια και τότε έχουμε έναν μεγάλο σεισμό.
Δεν έχουμε ιστορικά δεδομένα ότι ένας σεισμός μπορεί να προκαλέσει έκρηξη του ηφαιστείου
Τι ξέρουμε έως τώρα;
Ξέρουμε ότι η ακολουθία είναι μικρότερη σε χωρική έκταση από αυτή που νομίζαμε στην αρχή. Τα επίκεντρα της πρώτης εβδομάδας κατανέμονταν σε μια τεράστια έκταση. Τώρα ξέρουμε με πιο μεγάλη ακρίβεια ότι είναι τα επίκεντρα κοντά στην Ανυδρο, άρα το ρήγμα που βλέπουμε πάνω στην Ανυδρο είναι πιθανότατα το κυρίαρχο ρήγμα. Ξέρουμε όμως ότι υπάρχει κάποιο σημείο που δεν έχει σπάσει ακόμα. Ετσι, δεν μπορούμε να πούμε στην πολιτεία και στους πολίτες ξεχάστε τον μεγάλο σεισμό. Δεν ψυχανεμιζόμαστε αυτά που λέμε, προσπαθούμε να έχουμε ποσοτικά στοιχεία. Γι’ αυτό είμαστε πολύ επιφυλακτικοί.
Υπήρξε ενεργοποίηση πολλών διαφορετικών ρηγμάτων όλο αυτό το χρονικό διάστημα από τότε που ξεκίνησαν οι δονήσεις;
Oταν ξυπνάει ένα ρήγμα, πολλές φορές δεν είναι ένα μόνο ρήγμα αλλά αυτό που ονομάζουμε ρηξιγενής ζώνη, πολλά ρήγματα δεξιά και αριστερά. Ομως, όταν ξεκίνησαν όλα αυτά δεν υπήρχαν τα μηχανήματα που χρειαζόμασταν στην περιοχή. Οι σταθμοί μας ήταν στη Σαντορίνη αλλά το ρήγμα βρισκόταν σε απόσταση από το νησί, οπότε δεν μπορούσαμε να έχουμε καθαρή εικόνα. Τα δεδομένα των πρώτων ημερών ήταν θολά, έδειχναν μια κατανομή σε τεράστια περιοχή και αυτό δημιουργεί παρερμηνείες ως προς την έκταση του ρήγματος και κατά συνέπεια και ως προς το μέγεθος του σεισμού. Βάλαμε μηχάνημα στην Ανυδρο, στην Ανάφη και σήμερα στην Αμοργό και έτσι έχουμε σεισμογράφους πάνω στα σημεία. Τώρα θα ξέρουμε περισσότερα.
Όσον αφορά την επίδραση των σεισμικών δονήσεων στο ηφαίστειο; Υπάρχει περίπτωση να πυροδοτηθεί μια έκρηξη;
Δεν έχουμε τέτοια στοιχεία αυτή τη στιγμή, ούτε ιστορικά έχουμε τέτοια δεδομένα. Το 1956 έγινε ένας τεράστιος σεισμός στην περιοχή που κράτησε πάνω από 30 δευτερόλεπτα και δεν προκάλεσε ηφαιστειακή έκρηξη. Το 1865 μ.Χ. σημειώθηκε σεισμός στα Φαλάσαρνα, ανύψωσε το ρήγμα 15 μέτρα και τη στεριά 9 μέτρα, ήταν 8,2 Ρίχτερ, κράτησε 2 λεπτά και κούνησε συθέμελα το Αιγαίο. Και δεν προκλήθηκε καμία ηφαιστειακή έκρηξη. Δεν έχουμε λοιπόν ούτε επιστημονικά ούτε ιστορικά δεδομένα ότι ένας σεισμός μπορεί να προκαλέσει έκρηξη του ηφαιστείου.
Θα περιοριστεί η διάρκεια της σεισμικής ακολουθίας;
Δεν νομίζω ότι θα αλλάξει η διάρκεια της ακολουθίας. Εχουμε μέλλον μπροστά μας, θέλει υπομονή. Ευτυχώς η εποχή για τη Σαντορίνη και την Ελλάδα είναι βολική. Αυτές οι ακολουθίες τραβάνε πολύ. Και αν γίνει και κάποιος πιο μεγάλος, θα έχει και μετασεισμική ακολουθία που θα σβήσει σιγά σιγά. Σβήνει σημαίνει αραιώνουν οι σεισμοί, δεν σημαίνει μικραίνουν τα μεγέθη. Μπορεί να γίνει και ένα πεντάρι τον Ιούλιο, δυστυχώς.
Ωστόσο έχετε πει ότι ένας σεισμός 6 Ρίχτερ, για παράδειγμα, δεν σημαίνει και μεγάλες καταστροφές για τη Σαντορίνη.
Οι σεισμοί δεν είναι σαν τις λάμπες που ακτινοβολούν την ενέργεια με τον ίδιο τρόπο παντού. Ο σεισμός μπορεί να στείλει περισσότερη ενέργεια σε ένα σημείο και λιγότερη σε άλλο. Άρα δεν ξέρουμε ποιες περιοχές θα μπορούσαν να επηρεαστούν και πόσο. Πάντως έχω μιλήσει με τους μηχανικούς εδώ στο νησί και λένε ότι τα περισσότερα κτίρια είναι σίγουρα, έχουν κτιστεί καλά.
Το Ισραήλ ετοιμάζεται για την πιθανότητα τσουνάμι από τη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη. Την Τετάρτη ο αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας συγκάλεσε επείγουσα σύσκεψη για το ζήτημα, καλώντας τα αρμόδια όργανα και υπουργεία να τεθούν σε επιφυλακή. Ανάμεσα στους φορείς που συμμετείχαν στη σύσκεψη συγκαταλέγονται το υπουργείο Εθνικής Ασφαλείας και Εξωτερικών, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις και η αστυνομία.
Παράλληλα, το υπουργείο Ενέργειας και Υποδομών προετοιμάζεται για ενδεχόμενες ζημιές στο δίκτυο ηλεκτροδότησης καθώς και στις εγκαταστάσεις αφαλάτωσης, αλλά και για την ανάγκη απομάκρυνσης εργαζομένων. Το Ισραήλ συμμετέχει στο περιφερειακό σύστημα προειδοποίησης για τσουνάμι, που εκπέμπει συναγερμό μόλις αυτό εντοπιστεί. Η χώρα έχει επίσης αισθητήρες που είναι εγκατεστημένοι σε διάφορα σημεία κατά μήκος των ακτών. Το Ισραήλ δεν αποκλείει επίσης να χρειαστεί μια αποστολή για την παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα, αν κατατεθεί σχετικό αίτημα. Αυτό το σενάριο των ισραηλινών αρχών θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση ισχυρού σεισμού χωρίς να προκληθεί τσουνάμι.
