Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου σήμερα Τρίτη (04.02.2025) και η συγκεκριμένη νόσος συνεχίζει να αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα θνησιμότητας τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι πιο συνηθισμένες μορφές του καρκίνου, είναι αυτές του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του ορθού και του προστάτη, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Περίπου το 30% των θανάτων από καρκίνο οφείλεται στη χρήση καπνού, στον υψηλό δείκτη μάζας σώματος, στην κατανάλωση αλκοόλ, στη χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών και στην έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, αναφέρει το Iatropedia.

Επιπλέον, η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με την υπηρεσία καρκίνου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το ποσοστό των ατόμων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του πνεύμονα και δεν έχουν καπνίσει ποτέ αυξάνεται, με την ατμοσφαιρική ρύπανση να αποτελεί «σημαντικό παράγοντα».

Ο καρκίνος του πνεύμονα σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ τσιγάρα ή καπνό εκτιμάται πλέον ότι είναι η πέμπτη υψηλότερη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), με περίπου 200.000 περιπτώσεις αδενοκαρκινώματος να συνδέονται με την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση το 2022, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet Respiratory Medicine.

Την ίδια στιγμή, οι λοιμώξεις που προκαλούν καρκίνο, όπως ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και η ηπατίτιδα, ευθύνονται για περίπου το 30% των περιπτώσεων καρκίνου σε χώρες χαμηλού και χαμηλού-μεσαίου εισοδήματος.

Πολλοί καρκίνοι μπορούν να θεραπευτούν εάν ανιχνευθούν έγκαιρα και αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.

Πρόληψη

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ένα 30% με 50% των καρκίνων μπορούν σήμερα να προληφθούν με την αποφυγή των παραγόντων κινδύνου και την εφαρμογή των υφιστάμενων τεκμηριωμένων στρατηγικών πρόληψης. Η επιβάρυνση από τον καρκίνο μπορεί επίσης να μειωθεί με την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου και την κατάλληλη θεραπεία και περίθαλψη των ασθενών που αναπτύσσουν καρκίνο. Πολλοί καρκίνοι έχουν μεγάλες πιθανότητες ίασης, εάν διαγνωστούν νωρίς και αντιμετωπιστούν κατάλληλα.

Στη χώρα μας, η Πολιτεία, αντιλαμβανόμενη τη μεγάλη ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης, υλοποιεί προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου στο πλαίσιο του Προγράμματος Δοξιάδη και μέσω κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Στο θέμα της πρόληψης του καρκίνου αναφέρθηκε και η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη στο 9ο Ετήσιο Συνέδριο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου.

«Η Πρόληψη και η Δημόσια Υγεία είναι ζητήματα που μας αφορούν όλους και ξεπερνούν κομματικές γραμμές. Το 2025 θα είναι το έτος μετασχηματισμού της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, διαμορφώνοντας ένα σύστημα που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες», υπογράμμισε η κα Αγαπηδάκη, τονίζοντας ότι «κανείς δεν μπορεί να κάνει  πολιτικές με επίκεντρο τον άνθρωπο χωρίς τον άνθρωπο. Έχει σημασία να είμαστε μαζί με τους πολίτες, να χαράσσουμε αυτές τις πολιτικές μαζί από περιοχή σε περιοχή μέσα στη χώρα,  σε διαφορετικούς πληθυσμούς, ακόμα και στην ίδια περιοχή».

Παράλληλα, η αναπληρώτρια Υπουργός σημείωσε ότι για πρώτη φορά η Ελλάδα διαθέτει οργανωμένο σύστημα πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου, μέσω του Εθνικού Προγράμματος ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, ενώ αναφέρθηκε σε μια σειρά αλλαγών που προχωρά το υπουργείο Υγείας, όπως είναι η αποζηµίωση των βιοδεικτών για τον καρκίνο, η οποία  αναμένεται σύντομα να γίνει πράξη.

Πέντε καθημερινές συνήθειες που ενοχοποιούνται για τον καρκίνο στους Έλληνες

Ο καρκίνος συνεχίζει να αποτελεί σημαντικό παράγοντα θνησιμότητας στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που συνοδεύουν τα στατιστικά δεδομένα για τη νόσο στη χώρα μας.

Αν και υπάρχουν ζητήματα συλλογής στοιχείων, σε απόλυτους αριθμούς το 2019 ένας στους 4 θανάτους στην Ελλάδα σχετιζόταν με τον καρκίνο (31.000 από τους 125.000 θανάτους).

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι καθημερινές συνήθειες που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση καρκίνου στην Ελλάδα είναι οι εξής:

Κάπνισμα: Το 34,6% των περιπτώσεων καρκίνου σχετίζεται με τη χρήση καπνού.

Αλκοόλ: Το 5,5% σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ.

Παχυσαρκία: Το 6,9% σχετίζεται με την παχυσαρκία.

UV ακτινοβολία: Το 38,4% των περιστατικών μελανώματος σχετίζεται με την έκθεση στην UV ακτινοβολία.

Επαγγελματικοί κίνδυνοι: 4,2% συνδέεται με επαγγελματικούς κινδύνους.

Οι συχνότεροι τύποι καρκίνου στην Ελλάδα

Ο καρκίνος του πνεύμονα έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας (25,1%) και είναι ο πιο συχνός, ενώ αντιστοιχεί στο 14,8% των νέων περιστατικών.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ακολουθεί, με ποσοστό θνησιμότητας 10,3% και 10,9% επί των νέων περιστατικών.

Άλλοι συχνοί τύποι καρκίνου περιλαμβάνουν τον καρκίνο του μαστού (11,5% νέα περιστατικά), της ουροδόχου κύστης (8,6%), και του προστάτη (9,6%).

Ο καρκίνος του στομάχου και του παγκρέατος έχουν μικρότερα ποσοστά επίπτωσης αλλά σημαντική θνησιμότητα.

Πιο συγκεκριμένα, το 2019 ο καρκίνος του πνεύμονα ήταν η κύρια αιτία θανάτου από οποιονδήποτε τύπο καρκίνου στην Ελλάδα και ευθυνόταν για περίπου 59 θανάτους ανά 100.000 άτομα.

Ο καρκίνος του πνεύμονα ευθύνεται για το 5,7% του συνόλου των θανάτων και εξακολουθεί να αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου στη χώρα, μετά τις καρδιακές και τις εγκεφαλοαγγειακές νόσους, σύμφωνα με δεδομένα του 2022 της Εθνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Η κατάσταση αυτή μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τον υψηλό επιπολασμό του καπνίσματος στον ελληνικό πληθυσμό, καθώς σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ένας στους τέσσερις έλληνες ενηλίκους εξακολουθεί να καπνίζει.