Από τα ρούχα και τα παιχνίδια που κατέκλυσαν τις δυτικές αγορές τη δεκαετία του 1990, σήμερα οι μεγαλύτεροι και πιο καινοτόμοι κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων (BYD), μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων, drones (DJI) και φωτοβολταϊκών (LONGi) είναι κινεζικές επιχειρήσεις. Οι ΗΠΑ ήδη ανησυχούν και οι NYTimes αναλύουν ένα φαινόμενο με παγκόσμιο αντίκτυπο

Το «China Shock 2.0» δεν αφορά εργοστάσια παπουτσιών, αλλά προηγμένα τεχνολογικά πεδία: Τεχνητή Νοημοσύνη, αεροδιαστημική, κβαντική πληροφορική, ημιαγωγοί, πράσινη ενέργεια. Οπως σημειώνουν οι New York Times, η νέα αυτή κινεζική πρόκληση είναι πιο επικίνδυνη και βαθύτερη (Ιllustration: Protagon.gr)

Δεν υπάρχει δυτικός αναλυτής που να μη σταθμίζει το γεγονός ότι η Κίνα είναι πλέον ηγέτης σε κρίσιμους τομείς όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, οι μπαταρίες τους, τα drones, τα φωτοβολταϊκά, ακόμη και η Τεχνητή Νοημοσύνη

Και ότι η Ευρώπη έχει μείνει πίσω από τις ΗΠΑ, οι οποίες με τη σειρά τους δείχνουν απροετοίμαστες και απαντούν κυρίως με δασμούς (άρα η Ευρώπη έχει μείνει δύο φορές πίσω).

Οι New York Times, σε εκτενή τους ανάλυση αναδεικνύουν το «China Shock 2.0» ως τη νέα παγκόσμια πρόκληση.

Προηγήθηκε το πρώτο κινεζικό σοκ (China Shock 1.0) από την κινεζική παραγωγική επέλαση μεταξύ 1999–2007 η οποία κατέστρεψε εκατομμύρια θέσεις εργασίας στη Δύση.

Ωστόσο η δεύτερη φάση δεν αφορά πλέον φθηνά ρούχα και παιχνίδια, αλλά την τεχνολογική υπεροχή. Και η νεοϋορκέζικη εφημερίδα προειδοποιεί: αν δεν υπάρξει συλλογική στρατηγική καινοτομίας και επενδύσεων, η Δύση κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο πολλές από τις αγορές, αλλά και την παγκόσμια τεχνολογική και γεωπολιτική πρωτοκαθεδρία

Αλλα ας τα πάρουμε με τη σειρά

Πριν από δύο δεκαετίες, ο όρος «China Shock» περιέγραφε το οικονομικό σοκ που υπέστησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες όταν κατέφτασαν στις αμερικανικές αγορές εκατομμύρια φθηνά προϊόντα από την Κίνα — ρούχα, παιχνίδια, παπούτσια, έπιπλα.

Από το 1999 έως το 2007, σχεδόν το 25% των αμερικανικών θέσεων εργασίας στη μεταποίηση χάθηκε. Η βιομηχανική Αμερική λύγισε μπροστά στην ανεξάντλητη δεξαμενή φθηνού κινεζικού εργατικού δυναμικού.

Οπως αναφέρουν οι New York Times, η κατάσταση αυτή ακολούθησε τη μετάβαση της Κίνας στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τον μαοϊκό κεντρικό σχεδιασμό στην οικονομία της αγοράς, η οποία μετέφερε γρήγορα το εργατικό δυναμικό και το κεφάλαιο της χώρας από τις συλλογικές αγροτικές εκμεταλλεύσεις στα καπιταλιστικά αστικά εργοστάσια. Ωστόσο, όταν η μετάβαση της Κίνας από τον μαοϊσμό στη βιομηχανία ολοκληρώθηκε, περίπου το 2015, το σοκ αυτό σταμάτησε να επιδρά στις ΗΠΑ και ευρύτερα η Δύση

Σήμερα, το νέο σοκ δεν έρχεται από τις ίδιες, παλιές βιομηχανίες

Το «China Shock 2.0» δεν αφορά εργοστάσια παπουτσιών, αλλά προηγμένα τεχνολογικά πεδία: Τεχνητή Νοημοσύνη, αεροδιαστημική, κβαντική πληροφορική, ημιαγωγοί, πράσινη ενέργεια.

Οπως σημειώνουν οι New York Times, η νέα αυτή κινεζική πρόκληση είναι πιο επικίνδυνη και βαθύτερη.

Το China Shock 2.0 ξεπερνά κατά πολύ το προηγούμενο καθώς δεν πρόκειται για μια καταιγίδα φθηνών προϊόντων, αλλά για μια τεχνολογική «επέλαση». Η οποία προέρχεται από ένα περιβάλλον όπου το κράτος, οι τοπικές αρχές και ο ιδιωτικός τομέας συνεργάζονται σε μια άτυπη στρατηγική καινοτομίας, με ισχυρά κίνητρα και τοπική κινητοποίηση

Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, το κινεζικό μοντέλο της επιθετικής καινοτομίας θα μπορούσε να συνοψιστεί παίρνοντας ως παράδειγμα την πόλη Χεφέι.

Μέχρι πρόσφατα ήταν μια φτωχή επαρχιακή πρωτεύουσα της κινεζικής ενδοχώρας. Σήμερα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός ηλεκτρικών οχημάτων στη χώρα. Πώς συνέβη αυτό; Με την κρατική χρηματοδότηση για νεοφυείς επιχειρήσεις, με την ανάληψη ρίσκου από τις τοπικές αρχές, τις επενδύσεις στην έρευνα και την ενίσχυση της συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα

Oικονομικός δαρβινισμός

Αυτός ο «οικονομικός δαρβινισμός» —μια φράση που χρησιμοποιούν και οι ίδιοι οι NYTimes— δεν παράγει μόνο κρατικά φερέφωνα, αλλά παγκόσμιους πρωταθλητές.

Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες είναι ιδιωτικές και μετράνε λιγότερο από 30 χρόνια ζωής. Δεν επικράτησαν επειδή αυτό διέταξε το Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά επειδή επιβίωσαν στον σκληρό κινεζικό ανταγωνισμό.

Μπροστά σε αυτή τη μετατόπιση ισχύος, η αμερικανική απάντηση υπήρξε έως τώρα κυρίως αμυντική: δασμοί, περιορισμοί εξαγωγών, μπλοκάρισμα της Huawei, επιδοτήσεις μεμονωμένων τομέων. Ομως, όπως παρατηρεί η νεοϋορκέζικη εφημερίδα, οι δασμοί δεν είναι μια λύση μακράς πνοής. Είναι εργαλεία που προστατεύουν το παρελθόν και όχι εργαλεία που προετοιμάζουν το μέλλον.

Αν οι ΗΠΑ περιοριστούν σε αυτό το «ρεπερτόριο», το πιθανότερο σύμφωνα με την εφημερίδα είναι να κερδίσουν ξανά θέσεις εργασίας χαμηλής ποιότητας εντός των ΗΠΑ, όπως αυτές που απαιτούνται για τη συναρμολόγηση των iPhone ή την παραγωγή φθηνών καταναλωτικών ειδών. Το πεδίο της καινοτομίας, όμως, θα έχει χαθεί

Σύμφωνα με το Australian Strategic Policy Institute που επικαλείται το νεοϋορκέζικο φύλλο, η Κίνα προηγείται σήμερα των ΗΠΑ στις 57 από τις 64 κρίσιμες τεχνολογίες αιχμής —από την Τεχνητή Νοημοσύνη μέχρι τα drones και την πράσινη ενέργεια. Το 2007, το σκορ ήταν εντελώς διαφορετικό: οι ΗΠΑ προηγούνταν σχεδόν παντού. Η αντιστροφή αυτή δεν είναι μόνο στατιστική. Είναι γεωπολιτική και οικονομική. Για το πού βρίσκεται η Ευρώπη ας το αφήσουμε καλύτερα…

Παράλληλα, η επιρροή της Κίνας αυξάνεται ραγδαία στη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ανατολική Ευρώπη καθώς οι ΗΠΑ παραχωρούν χώρο. Η Κίνα δεν προσφέρει μόνο προϊόντα αλλά και τεχνολογικά πρότυπα, επενδυτικά κεφάλαια και δυνατότητες συνεργασίας που διαμορφώνουν το μέλλον των τοπικών οικονομιών.

Η «τετραπλή στρατηγική»

Οι NYTimes λένε λοιπόν «όχι» στην απομόνωση και στις επιλογές του Τραμπ, προτείνοντας μια «τετραπλή στρατηγική»:

♦ Συμμαχίες αντί για απομονωτισμό: Η εφημερίδα θεωρεί ότι οι ΗΠΑ πρέπει να κινηθούν σε συντονισμό με την ΕΕ, την Ιαπωνία και τους υπόλοιπους εμπορικούς τους συμμάχους. Μια κοινή στρατηγική δασμών, κανόνων και επενδύσεων θα έχει πολύ μεγαλύτερη ισχύ από τις μονομερείς κινήσεις.

♦ Προσέλκυση κινεζικών επενδύσεων: Παράδοξο μεν, χρήσιμο δε. Κατά την εφημερίδα, η είσοδος κινεζικών βιομηχανιών στο αμερικανικό έδαφος υπό τους κατάλληλους όρους, μπορεί να αυξήσει την πίεση για βελτίωση των εγχώριων προϊόντων.

♦ Επενδύσεις στην καινοτομία: Σύμφωνα με τους New York Times, η αμερικανική κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει ρόλο επενδυτή, να χρηματοδοτήσει νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλού ρίσκου, να αναπτύξει κρίσιμες υποδομές.

♦ Κοινωνική θωράκιση: Το πρώτο China Shock δημιούργησε κοινωνικές πληγές στις ΗΠΑ που δεν έκλεισαν ποτέ. Αναμένοντας το δεύτερο η χώρα δεν πρέπει να κάνει το ίδιο λάθος. Χρειάζεται πρόβλεψη για ασφαλιστική κάλυψη, επανεκπαίδευση και στήριξη στους εργαζόμενους που θα πληγούν από τη νέα μετάβαση, επισημαίνει η εφημερίδα.

Ομως το «China Shock 2.0» δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ

Οποια χώρα στηρίζεται σε τεχνολογικά οχυρά που θεωρεί «ασφαλή» —είτε πρόκειται για την Airbus στην Ευρώπη, είτε για τα εθνικά δίκτυα 5G, είτε για τις εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες— βρίσκεται πλέον σε αμφισβήτηση.

Η Κίνα έχει την πρόθεση και τη δυνατότητα να παίξει σε όλα τα γήπεδα και να κερδίσει, τονίζουν οι NYTimes. Για την Ευρώπη —και κατ’ επέκταση και για την Ελλάδα— η πρόκληση είναι διπλή. Αφενός, να προφυλάξει την παραγωγική της βάση από τη νέα εισβολή φθηνών αλλά τεχνολογικά εξελιγμένων κινεζικών προϊόντων.

Αφετέρου, να μην παραμείνει κολλημένη σε εσωστρεφείς κανονιστικές συζητήσεις την ώρα που η παγκόσμια σκακιέρα αλλάζει. Το νέο σοκ από την Κίνα δεν θα ξεθυμάνει εύκολα.

Γιατί, όπως εξηγούν οι New York Times, βασίζεται σε μια νέα, πιο επιθετική, πιο φιλόδοξη και πιο έξυπνη στρατηγική βιομηχανικής κυριαρχίας από την πλευρά του Πεκίνου.

Επομένως, οι πολιτικές της Δύσης πρέπει να ανασχεδιαστούν, όχι για να προστατεύσουν το παρελθόν, αλλά για να διεκδικήσουν το μέλλον. Με άλλα λόγια, το «China Shock 2.0» δεν είναι ένα παροδικό εμπορικό επεισόδιο αλλά το όνομα μιας νέας, παγκόσμιας εποχής. Η απάντηση της Δύσης θα κρίνει αν αυτή η εποχή θα είναι συνεργατική ή συγκρουσιακή. Αλλά σε κάθε περίπτωση, δεν θα μπορεί κανείς να την αποφύγει

Πηγή: Protagon.gr