Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εμφανίστηκε την Κυριακή αισιόδοξος ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία βρίσκεται πλέον πιο κοντά από ποτέ, έπειτα από πολύωρες επαφές με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Μαρ-α-Λάγκο, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι το μέλλον της ανατολικής Ουκρανίας και ειδικότερα της περιοχής του Ντονμπάς παραμένει το πιο δύσκολο και άλυτο ζήτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Μέσα σε ένα σκηνικό έντονης διπλωματικής κινητικότητας, τηλεφωνημάτων και δηλώσεων περί προόδου, ο Αμερικανός Πρόεδρος παρουσίασε τον εαυτό του ως τον ηγέτη που οδηγεί την Ουκρανία προς μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία.

Έπεται από μια κλειστή, δίωρη συνάντηση με τον Ουκρανό Πρόεδρο στο ιδιωτικό του κλαμπ στη Φλόριντα, ο Τραμπ βγήκε για να δηλώσει ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας θα μπορούσε να ολοκληρωθεί «μέσα σε λίγες εβδομάδες», μια χαρακτηριστικά εκτίμηση που αποπνέει σιγουριά για μια σύγκρουση που έχει αντέξει σχεδόν τέσσερα χρόνια διπλωματικών προσπαθειών, κυρώσεων και στρατιωτικών ελιγμών.

Ασάφεια

Παρότι τόσο ο Τραμπ όσο και ο Ζελένσκι απέφυγαν να δώσουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες και δεν έθεσαν σαφές χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ υποστήριξε ότι «μέσα σε λίγες εβδομάδες» θα είναι ξεκάθαρο αν οι διαπραγματεύσεις θα στεφθούν με επιτυχία.

Παραδέχθηκε ότι παραμένουν ορισμένα «ακανθώδη ζητήματα» γύρω από το εδαφικό.

«Αν πήγε πραγματικά καλά, ξέρετε, ίσως σε λίγες εβδομάδες», είπε στους δημοσιογράφους μέσα στο Μαρ-α-Λάγκο αναφερόμενος στην προοπτική του τερματισμού του πολέμου, για να προσθέσει αμέσως μετά: «Και αν πήγε άσχημα, περισσότερο. Σε λίγες εβδομάδες θα ξέρουμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, νομίζω».

Κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου αργά το απόγευμα, με τον Ζελένσκι στο πλευρό του, ο Τραμπ δήλωσε ότι «η Ρωσία θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει», επαινώντας επανειλημμένα τον Ουκρανό Πρόεδρο ως «γενναίο».

Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, ανέφερε ότι ο Τραμπ συμφώνησε να φιλοξενήσει εκ νέου Ευρωπαίους ηγέτες, ενδεχομένως στον Λευκό Οίκο, κάποια στιγμή τον Ιανουάριο, με τον Αμερικανό Πρόεδρο να σημειώνει ότι η συνάντηση θα μπορούσε να γίνει στην Ουάσινγκτον ή «κάπου αλλού».

Ο Ζελένσκι ευχαρίστησε τον Τραμπ για τις προσπάθειές του, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Η Ουκρανία είναι έτοιμη για ειρήνη».

Ο «κλασικός Τραμπ»

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, όπως σχολιάζει η Kyiv Post, ήταν ο «κλασικός Τραμπ»: χωρίς αυστηρές προθεσμίες, αλλά με έμφαση στη δυναμική και με έναν τερματισμό που, όπως επιμένει, βρίσκεται πλέον στον ορίζοντα.

«Δεν έχω προθεσμίες», είπε νωρίτερα μέσα στην ημέρα. «Ξέρετε ποια είναι η προθεσμία μου; Να τελειώσει ο πόλεμος».

Παραδέχθηκε ωστόσο ότι το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής είναι και το πιο επικίνδυνο. «Υπάρχουν ένα ή δύο ακανθώδη ζητήματα, πολύ δύσκολα ζητήματα», είπε. «Αλλά νομίζω ότι τα πάμε πολύ καλά».

Έτσι, πίσω από τους φοίνικες της Φλόριντα και την καλλιεργημένη αισιοδοξία, παραμένουν τα ίδια άλυτα ερωτήματα που έχουν ναυαγήσει προηγούμενες ειρηνευτικές προσπάθειες: το εδαφικό, οι εγγυήσεις ασφαλείας και το κατά πόσο ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι διατεθειμένος να προχωρήσει σε οποιονδήποτε συμβιβασμό.

Τα «αγκάθια»

Οι δύο ηγέτες μίλησαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντησή τους στο Μαρ-α-Λάγκο το απόγευμα της Κυριακής, αναφέροντας πρόοδο σε δύο από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα των ειρηνευτικών συνομιλιών: τις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και τη διαίρεση της ανατολικής περιοχής του Ντονμπάς, την οποία η Ρωσία επιδιώκει να καταλάβει.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία για τις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας.

Ο Τραμπ εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικός, λέγοντας ότι βρίσκονται στο «95%» μιας τέτοιας συμφωνίας και ότι αναμένει οι ευρωπαϊκές χώρες να «αναλάβουν μεγάλο μέρος» της προσπάθειας, με την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, σε ανάρτησή του στο X μετά τη συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι, ανέφερε ότι σημειώθηκε πρόοδος στο θέμα των εγγυήσεων ασφαλείας, προσθέτοντας ότι οι χώρες της λεγόμενης «Συμμαχίας των Προθύμων» θα συναντηθούν στο Παρίσι στις αρχές Ιανουαρίου για να οριστικοποιήσουν τις «συγκεκριμένες συνεισφορές» τους.

Λίγο αργότερα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαιρέτισε την «καλή πρόοδο», υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι «από την πρώτη ημέρα απαιτούνται αδιάρρηκτες εγγυήσεις ασφαλείας».

Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι ελπίζει να αμβλυνθεί μια αμερικανική πρόταση που προβλέπει πλήρη αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από το Ντονμπάς, ένα ρωσικό αίτημα που θα σήμαινε την παραχώρηση εδαφών τα οποία σήμερα ελέγχονται από τον ουκρανικό στρατό.

Ενώ η Μόσχα επιμένει ότι θέλει ολόκληρο το Ντονμπάς, το Κίεβο επιδιώκει να «παγώσει» ο χάρτης στις σημερινές γραμμές του μετώπου.

Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Ζελένσκι δήλωσαν την Κυριακή ότι το μέλλον του Ντονμπάς δεν έχει ακόμη διευθετηθεί, με τον Αμερικανό Πρόεδρο να σημειώνει πάντως ότι οι συζητήσεις «κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση».

Οι ΗΠΑ, αναζητώντας έναν συμβιβασμό, έχουν προτείνει τη δημιουργία μιας ελεύθερης οικονομικής ζώνης εφόσον η Ουκρανία αποχωρήσει από την περιοχή, αν και παραμένει ασαφές πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει κάτι τέτοιο στην πράξη.

«Είναι άλυτο, αλλά πλησιάζει πολύ. Είναι ένα πολύ δύσκολο ζήτημα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τραμπ.

Οι δύο ηγέτες δεν έδωσαν επίσης πολλές λεπτομέρειες για το τι ακριβώς έχει συμφωνηθεί σχετικά με την ασφάλεια της Ουκρανίας μετά το τέλος του πολέμου, κάτι που ο Ζελένσκι περιέγραψε την Κυριακή ως «το βασικό ορόσημο για την επίτευξη μιας διαρκούς ειρήνης».

Η Ρωσία έχει ξεκαθαρίσει ότι θεωρεί απαράδεκτη οποιαδήποτε ανάπτυξη ξένων στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί από το ουκρανικό κοινοβούλιο ή μέσω δημοψηφίσματος.

Η πιο καθαρή απόκλιση μεταξύ των δύο ηγετών καταγράφηκε στο ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας, τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε συμφωνίας που αποσκοπεί στο να αποτρέψει τη Ρωσία από το να ανασυνταχθεί και να επιτεθεί ξανά.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας ΗΠΑ – Ουκρανίας έχουν συμφωνηθεί «100%», συμπεριλαμβανομένου του στρατιωτικού σκέλους του σχεδίου. Ο Τραμπ ήταν πιο συγκρατημένος, ανεβάζοντας το ποσοστό στο «95%» και αρνούμενος να αποκαλύψει τι ακριβώς θα περιλαμβάνουν αυτές οι εγγυήσεις.

Όταν πιέστηκε πριν από τη συνάντηση από ανταποκριτή της Kyiv Post για το αν είναι έτοιμος να υπογράψει άμεσα μια συμφωνία ασφαλείας, αντέδρασε έντονα: «Λοιπόν, εξαρτάται από το τι λέει η συμφωνία ασφαλείας. Κανείς δεν ξέρει καν τι θα λέει η συμφωνία ασφαλείας. Αλλά θα υπάρξει συμφωνία ασφαλείας. Θα είναι μια ισχυρή συμφωνία».

Τόνισε επανειλημμένα ότι η Ευρώπη θα αναλάβει μεγάλο μέρος της ευθύνης, λέγοντας ότι «τα ευρωπαϊκά έθνη εμπλέκονται πολύ στην προστασία κ.λπ.», ενώ χαρακτήρισε τους Ευρωπαίους ηγέτες «εξαιρετικούς ανθρώπους» που είναι «όλοι μέσα» για να ολοκληρωθεί μια συμφωνία.

Το τελευταίο 5%

Όπως το έθεσε ένας ανώτερος δυτικός αξιωματούχος αργά την Κυριακή, «το 95% μιας ειρηνευτικής συμφωνίας είναι εύκολο. Το τελευταίο 5% είναι εκεί όπου οι πόλεμοι συνήθως κρίνουν αν τελείωσαν πραγματικά».

Στο Μαρ-α-Λάγκο, ο Τραμπ αντιμετωπίζει αυτό το τελευταίο 5% όχι ως προειδοποίηση, αλλά ως στοίχημα – ότι η πίεση, η πειθώ και ένα συμπιεσμένο χρονοδιάγραμμα μπορούν να πετύχουν εκεί όπου χρόνια διπλωματίας απέτυχαν.

Το αν αυτό το ρίσκο θα φέρει ειρήνη ή απλώς θα αναδιαμορφώσει έναν ανολοκλήρωτο πόλεμο, παραμένει το μεγάλο ερώτημα.

Ενδεχόμενη επίσκεψη Τραμπ στην Ουκρανία

Ο Τραμπ άφησε ανοιχτό και το ενδεχόμενο να ταξιδέψει στην Ουκρανία, αν και άφησε να εννοηθεί ότι κάτι τέτοιο δεν βρίσκεται στα άμεσα σχέδιά του. «Δεν έχω πρόβλημα με αυτό», είπε.

«Θα θέλαμε να ολοκληρώσουμε τη συμφωνία και όχι απαραίτητα να χρειαστεί να πάμε».

Πρόσθεσε ότι έχει προσφερθεί να απευθυνθεί στο ουκρανικό κοινοβούλιο, αν αυτό θα βοηθούσε τις διαπραγματεύσεις να προχωρήσουν. «Αν αυτό θα βοηθούσε να σωθούν 25.000 ζωές τον μήνα ή ό,τι κι αν είναι, σίγουρα θα ήμουν πρόθυμος να το κάνω», δήλωσε, με τον Ζελένσκι να απαντά άμεσα ότι ο Τραμπ θα είναι «πάντα» ευπρόσδεκτος στην Ουκρανία.

Επικοινωνία Τραμπ – Πούτιν

Λίγο πριν από τη συνάντηση με τον Ζελένσκι, ο Τραμπ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ, δήλωσε από τη Μόσχα ότι ο Ρώσος Πρόεδρος είπε στον Τραμπ πως μια εκεχειρία 60 ημερών, που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ουκρανία, θα παρέτεινε τον πόλεμο, προσθέτοντας ότι η Ουκρανία πρέπει να λάβει απόφαση για το Ντονμπάς «χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση».

Ο Τραμπ ανέφερε ότι μίλησε με τον Πούτιν για περισσότερες από δύο ώρες και ότι ο Ρώσος ηγέτης δεσμεύτηκε να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, μεταξύ άλλων παρέχοντας φθηνή ενέργεια.

«Η Ρωσία θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει», είπε ο Τραμπ. «Ακούγεται λίγο περίεργο», σχολίασε.

Καθώς ο Τραμπ επαινούσε τον Πούτιν, ο Ζελένσκι έγειρε το κεφάλι και χαμογέλασε. Ο Αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε επίσης ότι θα τηλεφωνήσει ξανά στον Πούτιν μετά τη συνάντησή του με τον Ουκρανό ηγέτη, ενώ το Κρεμλίνο εξέφρασε τη στήριξή του στις διαπραγματεύσεις του Τραμπ.

«Όλος ο κόσμος εκτιμά τις ειρηνευτικές προσπάθειες του προέδρου Τραμπ και της ομάδας του», έγραψε στο X νωρίς τη Δευτέρα ο Κίριλ Ντμίτριεφ, ειδικός απεσταλμένος του Πούτιν, μετά τις συνομιλίες Τραμπ – Ζελένσκι.

Οι «κόκκινες γραμμές» της Μόσχας

Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι επιδιώκει όλες τις περιοχές τεσσάρων βασικών περιφερειών που έχουν καταληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις, καθώς και την Κριμαία, η οποία προσαρτήθηκε παράνομα το 2014, να αναγνωριστούν ως ρωσικό έδαφος.

Έχει επίσης απαιτήσει η Ουκρανία να αποσυρθεί από περιοχές της ανατολικής χώρας που οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν καταλάβει, αιτήματα που το Κίεβο έχει απορρίψει δημόσια.

Το Κρεμλίνο θέλει ακόμη η Ουκρανία να εγκαταλείψει την επιδίωξή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα αποδεχθεί την ανάπτυξη στρατευμάτων από κράτη-μέλη της «Συμμαχίας των Προθύμων», τα οποία θα θεωρεί «νόμιμο στόχο».

Ο Πούτιν έχει επίσης δηλώσει ότι η Ουκρανία πρέπει να περιορίσει το μέγεθος του στρατού της και να δώσει επίσημο καθεστώς στη ρωσική γλώσσα, απαιτήσεις που προβάλλει από την αρχή της σύγκρουσης.