Οι πολιτικές διαιρέσεις στις ΗΠΑ έχουν προκαλέσει βαθιά ρήγματα στις οικογένειες, ειδικά μετά τις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Σε αρκετές περιπτώσεις γονείς και παιδιά δεν μιλούν πια μεταξύ τους, κάποιοι έχουν επιλέξει την πλήρη αποξένωση, ενώ άλλοι αναζητούν απρόσμενους τρόπους για να ξαναβρούν κοινό έδαφος.

Ένας από αυτούς, σύμφωνα με το Wired, είναι τα αυτοσχέδια «book clubs» (λέσχες βιβλίου), που επιχειρούν να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα σε οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ, τους λεγόμενους «MAGA» (Make America Great Again/Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά), και συγγενείς τους που διαφωνούν ριζικά με το κίνημα του Ρεπουμπλικανού προέδρου.

«Σε ικετεύω, διάβασε κάτι που δεν προέρχεται από το Fox News»

Η ιδέα ενός book club γεννήθηκε για τη Βαλίν Χάινλ ένα βράδυ του Ιουλίου, έπειτα από μια έντονη διαμάχη με τον πατέρα της για τον πόλεμο στη Γάζα.

«Σου ζητάω απλά να προσπαθήσεις να μάθεις κάτι που δεν προέρχεται από το Facebook, το Fox ή το Newsmax», έγραψε η 38χρονη Δημοκρατική σε ένα προσωπικό μήνυμα προς τον πατέρα της στο Instagram.

«Διάβασε ένα βιβλίο για την ιστορία εκεί. Έχω τόσα πολλά να σου προτείνω, αλλά ξέρω ότι ποτέ δεν θα το έκανες γιατί προτιμάς να μένεις στο confirmation bias σου, και αυτό με λυπεί τόσο πολύ».

Με τον όρο «confirmation bias», περιγράφεται η τάση ενός ατόμου να αναζητεί, να ερμηνεύει πληροφορίες με τρόπο που να επιβεβαιώνει τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις του – ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που ασχολούνται με τις θεωρίες συνωμοσίας.

Η απάντηση του πατέρα της, όπως σημειώνει το Wired, ήταν ψυχρή: «Ασχολούμαι υπερβολικά με τα παιδιά μου. Με το τι θα φέρει το μέλλον για αυτά. Οπότε, όταν τα παιδιά μου είναι ασφαλή, τότε ίσως να με ένοιαζε για τα παιδιά των άλλων (σ.σ. Γάζα)».

Ωστόσο, η αντιπαράθεση στη Γάζα δεν ήταν η μοναδική που τους δίχασε.

Η Βαλίν και ο πατέρας της είχαν συγκρουστεί για τον εμβολιασμό κατά της πανδημίας Covid-19, την κλιματική αλλαγή, τους νόμους για την οπλοκατοχή, τα αποτελέσματα των εκλογών του 2020 και τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο.

«Από το 2016 και μετά, φαίνεται να τραβιέται όλο και περισσότερο προς τα άκρα δεξιά, και έχει τυφλωθεί από μίσος και οργή – πράγματα που απλά δεν ήταν ποτέ δικά του χαρακτηριστικά», λέει η Βαλίν.

«Έχει γίνει όλο και πιο δύσκολο, και δεν είναι μόνο το ότι δεν μπορώ να συζητήσω μαζί του, είναι επώδυνο, και κάποια από αυτά που λέει με αφήνουν άναυδη».

Οι σχέσεις δοκιμάζονται

Η Βαλίν μεγάλωσε στη Φλόριντα, σε οικογένεια Ευαγγελιστών, και αποκαλεί τον πατέρα της «τον καλύτερό της φίλο και ήρωα».

Εκείνος, πρώην πεζοναύτης, λέει στο Wired: «Τα πάμε μια χαρά, αν και μερικές φορές οι συζητήσεις μας είναι δύσκολες. Βρισκόμαστε σε διαφορετικά πολιτικά φάσματα. Την μεγάλωσα για να είναι ελεύθερος στοχαστής. Ήθελα να έχει τη δική της πορεία και τις δικές της ιδέες, όχι τις δικές μου».

Για εκείνη, η ανάγνωση βιβλίων υπήρξε καταλύτης στη ζωή της και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της. «Το διάβασμα είχε τόσο μεγάλη επίδραση στη δική μου ζωή», λέει.

«Ελπίζω όχι μόνο να του διδάξει κάτι ή να τον κάνει να σκεφτεί κάτι που συνήθως δεν θα σκεφτόταν, αλλά και επειδή [ένα βιβλίο] είναι διατυπωμένο με δεδομένα και αναφορές από κάποιον που έχει μελετήσει, μπορεί να είναι πιο εύκολο να μην το καταλάβει απλά αλλά και να το εμπιστευτεί».

Η ίδια προτείνει στον πατέρα της τρία βιβλία: «The Hundred Years’ War on Palestine» του Ρασίντ Χαλίντι, «Jesus and John Wayne» της Κριστίν Κόμπες Ντι Μέζ, και «Poverty, by America» του Μάθιου Ντέσμοντ.

Προσπάθεια «επαναπρογραμματισμού» μέσω των βιβλίων

Η συζήτηση για τη Γάζα ήταν το σημείο καμπής για τους δυο τους. Εκείνο το βράδυ, αφού έβαλε τα κλάματα στον καναπέ της, η Βαλίν έστειλε στον πατέρα της το εξής μήνυμα: «Εντάξει. Θα κάνουμε μια συμφωνία. Θα διαβάσεις τρία βιβλία που θα διαλέξω εγώ – μέχρι τέλους, και θα αποδείξεις ότι πραγματικά τα διάβασες και τα κατάλαβες. Και εγώ θα πηγαίνω στην εκκλησία για έναν μήνα».

Σύμφωνα με το Wired, τέτοιες ιστορίες εμφανίζονται συχνά στο Reddit, όπου παιδιά αναζητούν βιβλία για να «αποπρογραμματίσουν» τους γονείς τους από τη λατρεία τους στον Τραμπ.

Ένας χρήστης έγραψε: «Ψάχνω για καλά αναγνώσματα για κάποιον που ίσως χρειάζεται βοήθεια να γυρίσει σιγά σιγά πίσω στην πραγματικότητα και στη ηθική – για τον πατέρα μου».

Άλλος ζήτησε προτάσεις βιβλίων «σε μια προσπάθεια να τον αποπρογραμματίσω από τη λατρεία του στον Τραμπ».

Μια τελευταία προσπάθεια

Η Βαλίν είναι αποξενωμένη από το υπόλοιπο σόι της, αλλά πιστεύει πως με τον πατέρα της υπάρχει ελπίδα.

«Πολλά πράγματα έχουν συμβεί στη ζωή μου, και ο πατέρας μου είναι η μόνη σταθερά που είχα ποτέ. Οπότε δεν θα τα παρατήσω», λέει.

Και εκείνος, παρά τις διαφορές τους, είπε στο Wired: «Θα τα διαβάσω. Έχω χρόνο».

Όταν η αποξένωση μοιάζει αναπόφευκτη

Όμως δεν έχουν όλοι την ίδια ελπίδα ότι θα τα καταφέρουν. Η 28χρονη Ντομινίκ Φορμπς είπε στο Wired ότι έχει περιορίσει τις επαφές με τους γονείς της στη Νότια Καρολίνα, καθώς αυτοί υποστηρίζουν τον Τραμπ από το 2016.

«Βλέπω το [κίνημα] MAGA ως μια αίρεση, προσωπικά, και πιστεύω ότι η ταύτιση ταυτότητας και η γνωστική ασυμφωνία είναι τα βασικά στοιχεία που έχω βιώσει από τους γονείς μου», είπε.

Όταν προσπάθησε να μιλήσει μαζί τους για τις εκλογές μέσω βιντεοκλήσης, «ο πατέρας μου εξερράγη και είπε ότι ένιωσε πως τον επιτίθεμαι», ανέφερε.

«Ήμουν αποφασισμένη να είμαι ήπια και ήρεμη, αλλά μπορούσα να δω την ταύτιση – δεν μπορούσε να διαχωρίσει τον εαυτό του από τον Τραμπ».

Η ίδια κατέληξε: «Δεν είναι δική μου ευθύνη να τους εκπαιδεύσω. Πιστεύω ότι έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Τελικά, εξαντλήθηκα».

Δεν αρκούν τα λογικά επιχειρήματα, λένε οι ειδικοί

Ο Στίβεν Χασάν, ειδικός σε θέματα αιρέσεων που ο ίδιος απέδρασε από μια αίρεση το 1976, τόνισε στο Wired: «Το μυαλό είναι πολύτιμο. Πρέπει να ξέρω πώς παγιδεύτηκε. Αυτό που έχω μάθει ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας είναι ότι για να επηρεάσεις αποτελεσματικά κάποιον, πρέπει να προσαρμόσεις την προσέγγιση στο άτομο».

Και συνέχισε: «Η ταυτότητα του MAGA έχει συγχρονιστεί με τον Τραμπ και την ιδεολογία του. Αυτό που δεν λειτουργεί είναι να προσπαθείς να επιτεθείς στον ηγέτη, στο δόγμα, στην πολιτική οποιασδήποτε λατρείας. Το να προσπαθείς με λογική ή με γεγονότα είναι αντιπαραγωγικό».

«Αυτό που υποστηρίζω εδώ και χρόνια είναι: μείνετε ζεστοί, μείνετε γεμάτοι αγάπη, μην πείτε “είσαι ηλίθιος που ακολουθείς τον Τραμπ”. Απλά να είστε ζεστοί και να πείτε “δεν καταλαβαίνω, βοήθησέ με να σε καταλάβω”. Η πιο ισχυρή τεχνική είναι να κάνεις ερωτήσεις που ενδυναμώνουν το άτομο να σκεφτεί και να αναλογιστεί».