Το άρθρο εξετάζει τους ακραίους και συχνά βίαιους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι του Μεσαίωνα και των επόμενων αιώνων προσπαθούσαν να αποτρέψουν ή να επιλύσουν διαζύγια.
Από τις δημόσιες δοκιμασίες ανδρισμού στη Γαλλία του 16ου αιώνα, μέχρι τα "Δωμάτια Διαζυγίου" στη Ρουμανία, όπου τα ζευγάρια κλειδώνονταν μαζί για δύο εβδομάδες, και τις δημοπρασίες συζύγων στη Βρετανία, οι μέθοδοι αυτές αποκαλύπτουν μια κοινωνία που αντιμετώπιζε τα συζυγικά προβλήματα με τρόπους που σήμερα φαίνονται αδιανόητοι.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πρακτική της Γαλλίας, όπου οι άντρες είχαν δικαίωμα να δολοφονούν τις συζύγους τους υπό συγκεκριμένες συνθήκες, καθώς και στις μάχες μέχρι θανάτου στα γερμανικά δικαστήρια, όπου το αντρόγυνο πάλευε για την επιβίωση.
Οι πρακτικές αυτές, αν και σοκαριστικές, παρέχουν μια ματιά στις αντιλήψεις της εποχής για το γάμο και το διαζύγιο.
Πιο αναλυτικά
Με τα διαζύγια να θερίζουν στις μέρες μας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πως τα διαχειρίζονταν στον Μεσαίωνα.
Είναι να μην αναρωτιέσαι πώς άντεχαν οι γάμοι των προγόνων μας αψηφώντας χρόνο και καθημερινή τριβή;
Δεν είναι φυσικά, μιας και η απάντηση είναι εύκολη: με εκφοβισμό της γυναίκας και άλλες μαύρες τεχνικές που ευτυχώς που πέρασαν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας!
Οι μακρινοί μας πρόγονοι κατέληξαν σε όλων των λογιών τις τρελές μεθόδους για να επιλύουν τις συζυγικές διαφορές, δοκιμάζοντας κυριολεκτικά τα πάντα.
Αναπάντεχες λύσεις δηλαδή σαν αυτές…
Σεξ μπροστά στον παπά (και μερικούς ακόμα)
Στα μάτια του 16ου αιώνα, το διαζύγιο φάνταζε προσβολή στον Θεό και οι γυναίκες δεν μπορούσαν κατά κανέναν τρόπο να εγκαταλείψουν τη συζυγική φωλίτσα. Εκτός από τη Γαλλία. Εκεί μπορούσε μια κυρία να χωρίσει τον νυμφίο της αρκεί αυτός να ήταν σεξουαλικά ανίκανος.
Η πολιτεία έδινε βέβαια τη δυνατότητα στον σύζυγο να σώσει τον γάμο του, και την τιμή του μαζί με αυτόν, έπρεπε όμως να αποδείξει την ικανότητά του στο κρεβάτι. Ναι, στο δικαστήριο, μπροστά στο ακροατήριο!
Αρχικά, ο άντρας τσιτσιδωνόταν μπροστά σε μια ομάδα ειδικών, που ζουλούσαν το μόριό του για να ελέγξουν «την ελαστικότητα και τη φυσική του κίνηση», όπως μαθαίνουμε από τα κιτάπια της εποχής. Αν κρίνονταν ικανοποιητικά, τότε το ζευγάρι πλάγιαζε στο κρεβάτι για την ύστατη δοκιμασία, που λάμβανε φυσικά χώρα μπροστά στον παπά και τον γιατρό της περιοχής!
Αν ο άντρας μπορούσε να εκσπερματίσει, ο γάμος σωζόταν (και η γυναίκα έκλαιγε προφανώς γοερά). Οι κυρίες που ήταν ωστόσο αποφασισμένες να χωρίσουν έκαναν ό,τι μπορούσαν για να κλέψουν στη διαδικασία. Έκαναν υποτιμητικά σχόλια και ό,τι άλλο σκέφτονταν δηλαδή για να πλήξουν τον ανδρισμό του καλού τους, την ίδια ώρα που η παρουσία των θεατών δεν βοηθούσε όσο να πεις το μυστήριο.
Κι έτσι οι περισσότεροι δεν περνούσαν επιτυχώς τη δοκιμασία, όχι γιατί ήταν ανίκανοι, αλλά εξαιτίας των δυσμενών συνθηκών μέσα στις οποίες λάμβανε χώρα. Οι άντρες γελοιοποιούνταν αρχικά ενώπιον των ειδικών και μετά σε ολόκληρη την πόλη, καθώς τέτοια νέα ταξίδευαν και τότε με την ταχύτητα του φωτός…
Κλειδαμπάρωμα του ζεύγους σε μια ειδική συζυγική κάμαρα
Οι Ρουμάνοι είχαν καταλήξει σε έναν τρόπο να σώζουν τους γάμους που όντως δούλευε. Και δούλευε καλά, μιας και δεν περιλάμβανε βασανιστήρια και ντρόπιασμα! Το έλεγαν «Δωμάτιο Διαζυγίου» και εφαρμόστηκε από το 1572-1867 στις εκκλησίες χωριών και κωμοπόλεων. Το αντρόγυνο που ήθελε να διαλύσει τον γάμο του κλεινόταν στην κάμαρα για δύο εβδομάδες και μόνο μετά μπορούσε να αποφανθεί τελεσίδικα για το μέλλον της ένωσής του.
Οι δαιμόνιοι σοφοί τους έβαζαν μάλιστα να μοιράζονται τα πάντα, μιας και στην κάμαρα υπήρχε ένα κρεβάτι, μια καρέκλα, ένα πιάτο, ακόμα και ένα πιρούνι. Αν περνούσαν 14 μέρες μοιραζόμενοι τα πάντα χωρίς τρόπο διαφυγής και συνέχιζαν να θέλουν να χωρίσουν, ε ας χώριζαν! Η εκκλησία έδινε την ευλογία της και καθένας τραβούσε τον δρόμο του.
Το ανατρεπτικό «Δωμάτιο Διαζυγίου» δούλευε εντυπωσιακά καλά, καθώς στους τρεις αιώνες της ύπαρξής του μόνο ένα ζευγάρι χώρισε τελικά…
Απειλές του συζύγου για δολοφονία της καλής του
Τα πολιτισμικά πλαίσια που χειρίστηκαν τα συζυγικά καυγαδάκια με λίγο παραδοσιακό φόνο μόνο ελάχιστα δεν είναι, αναγκάζοντας αναρίθμητες συζύγους να περνούν τη ζωή τους στο πλευρό του άντρα τους αποκλειστικά από τον φόβο του τι θα μπορούσε να τους κάνει αυτός και μάλιστα νόμιμα. Κι ακόμα χειρότερα, υπήρχαν χώρες στις οποίες αυτό συνέβαινε πολύ συχνότερα απ’ όσο θα υπολόγιζε κανείς.
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, οι σύζυγοι είχαν το δικαίωμα να δολοφονούν τις συζύγους τους μέχρι το 1975. Ναι, το 1975! Γιατί τότε και μόνο τότε άλλαξε η Γαλλία τον Ναπολεόντειο Κώδικα, ο οποίος έδινε το δικαίωμα στον άντρα που θα έπιανε τη σύζυγο να τον απατά μέσα στο ίδιο του το σπίτι, να σκοτώσει τόσο τη μοιχαλίδα όσο και τον εραστή της.
Σε αρκετές επαρχίες της Ινδίας μάλιστα αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα. Και οι λόγοι ποικίλουν δυστυχώς: ο γαμπρός, για παράδειγμα, μπορεί να κάψει τη νιόπαντρη σύζυγό του αν δεν μείνει ικανοποιημένος από την προίκα της. Όπως αναφέρεται, κάπου 70 Ινδές καίγονται μέχρι θανάτου από τους συζύγους τους κάθε μήνα…
Πώληση της γυναίκας και ξενοιασιά
Κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα, τα ζευγάρια της εργατικής τάξης της Βρετανίας που δεν μπορούσαν να λύσουν ήρεμα τις διαφορές τους έλεγαν να βγάλουν λίγα λεφτά από τις γαμήλιες περιπέτειές τους. Το αντρόγυνο έπιανε μια καρέκλα, την τοποθετούσε στην κεντρική πλατεία, η γυναίκα καθόταν πάνω της και ξεκινούσε η δημοπρασία.
Της συζύγου φυσικά! Ο πλειοδότης έπαιρνε τη γυναίκα του άλλου, αν και σπανίως οι κυρίες έπιαναν καλά λεφτά. Οι ιστορίες έδιναν και έπαιρναν στην Αγγλία για την πώληση των συζύγων και ο λαϊκός θρύλος θέλει κάποιον να πουλά τη δική του για 20 σελίνια και ένα σκυλί. Τόσο ήθελε να απαλλαγεί από την παρουσία της!
Και βέβαια το όλο συζυγοπάζαρο είχε τη συγκατάθεση και των δύο μελών του αντρόγυνου. Για τον άντρα το κέρδος ήταν προφανές, ενώ και για τη γυναίκα τα πλεονεκτήματα δεν μπορούσαν να κρυφτούν: όποιος μπορούσε να διαθέσει μερικές δεκάρες για να τις αποκτήσει, θα τους φερόταν προφανώς καλύτερα από τον ανεπρόκοπο αντρούλη τους…
Μάχη του αντρόγυνου μέχρις εσχάτων!
Η μεσαιωνική Γερμανία είχε σκαρώσει τον απόλυτο τρόπο για να λύνονται όχι οι διαφορές στον γάμο, αλλά ο ίδιος ο γάμος. Σε κάτι που ενθαρρυνόταν μάλιστα ανοιχτά, το οπλισμένο αντρόγυνο κλεινόταν σε μια αρένα με σκοπό να μείνει μόνο ένας! Η πόλη περνούσε έναν μήνα προετοιμαζόμενη και την επίμαχη μέρα η αρένα κατακλυζόταν από κόσμο, καθώς το θέαμα λογιζόταν εκλεκτό.
Ο άντρας είχε ένα ματσούκι και η γυναίκα ένα σακί με πέτρες. Ο σκοπός; Η βιαιοπραγία μέχρι θανάτου! Για τη δικαιοσύνη μάλιστα του πράγματος, ο άντρας πάλευε μέσα από έναν λάκκο και είχε συνεχώς το ένα χέρι δεμένο.
Αν κανείς δεν έχανε τη ζωή του κατά τη διάρκεια της μάχης, η πόλη εκτελούσε τον χαμένο, καθώς δεν ήταν τρόπος να λυθούν οι διαφορές αλλά να απολαύσει το κοινό άρτο και θέαμα.
Κι ενώ δεν είναι μέχρι και σήμερα σαφές για ποιους λόγους ήθελε ένα ζευγάρι να κλειστεί στην αρένα του θανάτου, υποθέτουμε με κάποια βεβαιότητα ότι έπρεπε να είναι κάτι πολύ βαρύ για να φουντώσει έτσι το μίσος…
Συνοπτικά
- Οι άνθρωποι του Μεσαίωνα χρησιμοποιούσαν ακραίους και βίαιους τρόπους για να αποτρέψουν ή να επιλύσουν διαζύγια, όπως οι δημόσιες δοκιμασίες ανδρισμού και τα "Δωμάτια Διαζυγίου".
- Στη Γαλλία, οι άντρες μπορούσαν να δολοφονούν τις συζύγους τους υπό συγκεκριμένες συνθήκες, ενώ στη Γερμανία τα ζευγάρια πάλευαν μέχρι θανάτου για την επιβίωση.
- Οι δημοπρασίες συζύγων στη Βρετανία αποτελούσαν μια ακόμη μέθοδο επίλυσης γαμήλιων διαφορών, με τις γυναίκες να πωλούνται σε πλειοδότες.
- Παρά τις σοκαριστικές πρακτικές, αυτές οι μέθοδοι αποκαλύπτουν τις αντιλήψεις της εποχής για το γάμο και το διαζύγιο, οι οποίες σήμερα φαίνονται αδιανόητες.
