Βελτιώνεται, αλλά παραμένει ανησυχητική η εικόνα της Ελλάδας στον τομέα της οδικής ασφάλειας. Παρότι οι θάνατοι από τροχαία έχουν μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στην αναβάθμιση των οδικών υποδομών, την πρόοδο στην τεχνολογία των οχημάτων και τη βελτίωση της οδηγικής συμπεριφοράς, η χώρα εξακολουθεί να καταγράφει έναν από τους υψηλότερους δείκτες θανατηφόρων τροχαίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση επιχειρεί να περάσει από τις επιμέρους παρεμβάσεις σε μια ενιαία, συνεκτική στρατηγική, για την οδική ασφάλεια, βασισμένη σε πέντε πυλώνες: ασφαλέστερες υποδομές, ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών, νέο και αυστηρότερο ΚΟΚ, αξιοποίηση της τεχνολογίας στους ελέγχους και ενίσχυση της οδικής εκπαίδευσης. Στόχος, η ουσιαστική αλλαγή κουλτούρας στους ελληνικούς δρόμους και η μείωση των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές.

Το σχέδιο αυτό παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση για τα 20 χρόνια λειτουργίας του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», με τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη, να υπογραμμίζει ότι «ο καλός οδηγός δεν είναι αυτός που φτάνει πρώτος, αλλά εκείνος που φτάνει με ασφάλεια». Όπως τόνισε, βασική προτεραιότητα της Πολιτείας είναι «να μην θεωρούμε δεδομένα τα θύματα της ασφάλτου».

Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη μείωση των θανάτων από τροχαία από 2.182 το 1998 σε 627 το 2023. Ωστόσο, η αύξηση του αριθμού στους 665 το 2024 και η διαφορά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο δείχνουν ότι η πρόοδος είναι εύθραυστη και απαιτεί διαρκή προσπάθεια.

Μηδενικοί θάνατοι έως το 2050

Ο εθνικός στόχος για τη δεκαετία είναι η μείωση των θανάτων από τροχαία σε 344 έως το 2030 και η πλήρης εξάλειψή τους μέχρι το 2050. Πρόκειται για μια φιλόδοξη στρατηγική που συνδυάζει έργα υποδομής, αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου και εκπαίδευση των πολιτών, ειδικά των νέων.

Η σημασία των συνηθειών

Τα στοιχεία της έρευνας “Safe & Sustainable Mobility – Driving Chase” φέρνουν στο φως κρίσιμα σημεία: αν και η χρήση κράνους και ζώνης ασφαλείας μπορεί να μειώσει δραστικά τον κίνδυνο θανάτου ή σοβαρού τραυματισμού, πολλοί οδηγοί και επιβάτες στην Ελλάδα εξακολουθούν να αμελούν αυτά τα βασικά μέτρα. Μόνο το 46% των επιβατών σε δίκυκλα φορούν κράνος, ενώ η χρήση κινητού κατά την οδήγηση φτάνει το 13%, υπερδιπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Υποδομές και ΜΜΜ: Μια νέα εποχή μετακινήσεων

Στο μέτωπο των υποδομών, η πρόοδος είναι σημαντική: από τον οδικό άξονα Πατρών – Πύργου μέχρι τον ΒΟΑΚ και το flyover της Θεσσαλονίκης, οι νέοι δρόμοι σχεδιάζονται με αυστηρότερα πρότυπα ασφάλειας. Παράλληλα, η ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς –με νέα λεωφορεία, συρμούς και επέκταση της λειτουργίας του μετρό– προωθεί μια βιώσιμη και ασφαλή εναλλακτική στις καθημερινές μετακινήσεις.

Ένα νέο νομικό πλαίσιο

Ο επικαιροποιημένος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας έρχεται να αλλάξει τη φιλοσοφία των ποινών. Με κατηγοριοποίηση των παραβάσεων και αυστηρές κυρώσεις για τις πιο επικίνδυνες συμπεριφορές –όπως υπερβολική ταχύτητα ή οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ–, το κράτος στέλνει σαφές μήνυμα μηδενικής ανοχής.

Ψηφιακοί έλεγχοι και τεχνολογικά εργαλεία

Σημαντικό μέρος του σχεδιασμού αφορά την τεχνολογία. Εκατοντάδες κάμερες εγκαθίστανται σε βασικούς οδικούς άξονες και λεωφορειολωρίδες, επιτρέποντας την άμεση και αυτοματοποιημένη καταγραφή παραβάσεων. Οι πολίτες θα ενημερώνονται ψηφιακά μέσω του gov.gr, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η ατιμωρησία.

Οδική παιδεία: Επένδυση στο μέλλον

Τέλος, το πιο κρίσιμο ίσως σκέλος αφορά την καλλιέργεια νέας κουλτούρας οδήγησης. Μέσα από τη συνεργασία με το Ινστιτούτο «Πάνος Μυλωνάς» και δράσεις σε σχολεία, πανεπιστήμια και στρατόπεδα, η οδική ασφάλεια αποκτά χαρακτήρα διαρκούς κοινωνικής μάθησης. Η δημιουργία Χώρου Εκδηλώσεων Προαγωγής της Οδικής Ασφάλειας στα Μέγαρα αποτελεί ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Το μήνυμα είναι σαφές, η οδική ασφάλεια δεν είναι θέμα τύχης ή ατομικής επιλογής, αλλά ευθύνη συλλογική. Και η Ελλάδα έχει μπροστά της τη δυνατότητα –και την υποχρέωση– να αλλάξει πορεία.