Μια αρρώστια φαίνεται να ήταν η αιτία να παρθεί η απόφαση να μη γεννάει αλλά ούτε να θάβεται κανείς στη Δήλο.
Πιο συγκεκριμένα, οι Αθηναίοι, που είχαν για κάποιο διάστημα ανακουφιστεί από τη λοιμική αρρώστια, έπεσαν πάλι στις ίδιες συμφορές. Σε τέτοια κατάσταση βρέθηκαν από την αρρώστια ώστε έχασαν περίπου τέσσερις χιλιάδες στρατιώτες από το πεζικό, τετρακόσιους ιππείς και πάνω από δέκα χιλιάδες από τους υπόλοιπους κατοίκους, ελεύθερους και δούλους.
Επειδή η ιστορία αναζητάει την αιτία για τη βαρύτητα αυτής της αρρώστιας, είναι απαραίτητο να εκθέσουμε τα εξής. Επειδή κατά τον χειμώνα είχαν προηγηθεί μεγάλες βροχές, η γη μούσκεψε από το νερό και πολλοί κοίλοι τόποι, που δέχτηκαν μεγάλη ποσότητα νερού, έγιναν σαν λίμνες και κρατούσαν το στάσιμο νερό παρόμοια με τους ελώδεις τόπους.
Όταν αυτά τα νερά θερμάνθηκαν το καλοκαίρι και υπέστησαν σήψη, σχηματίστηκαν πυκνοί και δυσώδεις ατμοί που καθώς υψώνονταν μόλυναν τη γύρω ατμόσφαιρα, πράγμα που βλέπουμε να συμβαίνει ακριβώς και στα έλη που είναι από τη φύση τους νοσηρά.
Στην αρρώστια συνέβαλε και η κακή ποιότητα τροφής που ήταν διαθέσιμη, γιατί όλοι οι καρποί εκείνη τη χρονιά ήταν ολότελα υγροί και οι φυσικές τους ιδιότητες ήταν αλλοιωμένες.
Η τρίτη αιτία για την πρόκληση της αρρώστιας ήταν ότι δεν φύσηξαν τα μελτέμια, με τα οποία πάντα το καλοκαίρι μειώνεται η υπερβολική ζέστη. Όταν, λοιπόν, η ζέστη εντάθηκε και ο αέρας έγινε καυτός, τα σώματα των ανθρώπων, αφού δεν υπήρχε τίποτα για να τα δροσίσει, αφανίζονταν.
Γι’ αυτό και όλα τα νοσήματα τότε συνοδεύονταν από πυρετό λόγω της υπερβολικής θερμότητας. Αυτή ήταν η αιτία που οι περισσότεροι από τους αρρώστους ρίχνονταν μέσα σε πηγάδια και πηγές λαχταρώντας να δροσίσουν τα σώματα τους.
Οι Αθηναίοι, όμως, λόγω του μεγέθους της αρρώστιας, απέδωσαν τις αιτίες της συμφοράς στο θείο. Έτσι, σύμφωνα με ένα χρησμό, εξάγνισαν το νησί της Δήλου, που ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα, θεωρώντας ότι είχε μιανθεί επειδή είχαν θαφτεί εκεί εκείνοι που είχαν πεθάνει.
Αφού λοιπόν έσκαψαν και άνοιξαν όλους τους τάφους στη Δήλο, τους μετέφεραν στο νησί που ονομάζεται Ρήνεια, που βρίσκεται κοντά στη Δήλο.
Συνέταξαν επίσης και νόμο να μη γεννάει ούτε να θάβεται κανείς στη Δήλο. Τέλεσαν επίσης και την πανήγυρη των Δηλίων, που γινόταν παλιότερα αλλά δεν είχε γίνει εδώ και πολύ χρόνο.
