Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε παγκόσμιο οικονομικό σοκ με την ανακοίνωση εκτεταμένων δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα, μια απόφαση που απειλεί να πυροδοτήσει έναν εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ με μεγάλες οικονομίες.

Η απόφαση, η οποία φέρνει το τέλος μιας εποχής όπου το εμπόριο ήταν απελευθερωμένο, που διήρκεσε δεκαετίες, έχει ήδη οδηγήσει σε μεγάλη αναταραχή στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις από κυβερνήσεις και οικονομολόγους παγκοσμίως.

Οι ανακοινώσεις του Τραμπ την Τετάρτη προκάλεσαν ισχυρή πτώση στις αγορές, με τους επενδυτές να ανησυχούν για τις επιπτώσεις στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq σημείωσε ημερήσια πτώση σχεδόν 6%, χάνοντας συνολικά 17% από το υψηλότερό του στα μέσα Φεβρουαρίου, ενώ εταιρείες όπως η Apple, η Google και η Nvidia κατέγραψαν σημαντικές απώλειες.

Ο S&P 500 υπέστη τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση του από το καλοκαίρι του 2020, με απώλειες 4,8%, ενώ ο Dow Jones υποχώρησε σχεδόν 4%.

Παρόμοιες πιέσεις δέχτηκαν οι αγορές στην Ασία και την Ευρώπη, με κάποιες να ανακάμπτουν εν μέρει.

Τα νέα τέλη στις εισαγωγές, τα οποία εκτιμάται ότι θα κοστίσουν στις αμερικανικές επιχειρήσεις και καταναλωτές εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αποτελούν τη μεγαλύτερη φορολογική αύξηση στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1968, σύμφωνα με αναλυτές της J.P. Morgan.

Οι οικονομολόγοι της Wall Street προειδοποιούν ότι η εφαρμογή τους αυξάνει δραματικά την πιθανότητα ύφεσης μέσα στο έτος.

Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ έστειλε αντικρουόμενα μηνύματα σχετικά με τον σκοπό των δασμών, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν ως διαπραγματευτικό όπλο.

«Οι δασμοί μάς δίνουν μεγάλη δύναμη στη διαπραγμάτευση», δήλωσε ο Τραμπ, προσθέτοντας: «Τους χρησιμοποίησα πολύ καλά στην πρώτη μου θητεία, όπως είδατε, αλλά τώρα τους πήγαμε σε εντελώς νέο επίπεδο».

Τα μέτρα αποτελούν τα υψηλότερα εμπορικά εμπόδια των τελευταίων εκατό ετών, καθώς θα επιβληθεί ένας δασμός 10% σε όλες τις εισαγωγές και υψηλότεροι εξατομικευμένοι δασμοί, ανά χώρα, για ορισμένους από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ.

Το κόστος για τους καταναλωτές αναμένεται να εκτοξευθεί, με τους αναλυτές της Rosenblatt Securities να εκτιμούν, για παράδειγμα, ότι η τιμή ενός iPhone θα μπορούσε να φτάσει τα 2.300 δολάρια, αν η Apple μετακυλήσει το επιπλέον κόστος στους καταναλωτές.

Οι οικονομικές επιπτώσεις στην ανακοίνωση των δασμών ήταν άμεσες: η μετοχή της Nike έχασε 14%, ενώ η Apple υποχώρησε κατά 9%.

Το ιαπωνικό χρηματιστήριο άνοιξε με πτώση 1,85% την Παρασκευή, επεκτείνοντας τη μείωση 2,8% της Πέμπτης, ενώ οι κινεζικές αγορές παρέμειναν κλειστές λόγω αργίας.

Παράλληλα, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να προσαρμοστούν. Η Stellantis ανακοίνωσε ότι θα απολύσει προσωρινά 900 εργαζομένους στις ΗΠΑ και θα κλείσει εργοστάσια στον Καναδά και το Μεξικό. Η General Motors, από την άλλη, δήλωσε ότι θα αυξήσει την παραγωγή της στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σε διεθνές επίπεδο, η αντίδραση ήταν άμεση. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να αναστείλουν τις επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Κίνα δεσμεύτηκε να απαντήσει στους δασμούς 54% που επέβαλε ο Τραμπ στις εισαγωγές της, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση προειδοποίησε ότι θα επιβάλει αντίποινα για τους δασμούς 20% που της επιβλήθηκαν.

Ο πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι εγκατέλειψαν τον ιστορικό τους ρόλο ως υποστηρικτές της διεθνούς οικονομικής συνεργασίας. «Η παγκόσμια οικονομία είναι θεμελιωδώς διαφορετική σήμερα από ό,τι ήταν χθες», δήλωσε, ανακοινώνοντας περιορισμένα αντίμετρα.

Άλλοι εμπορικοί εταίροι, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, το Μεξικό και η Ινδία, δήλωσαν ότι θα αποφύγουν προς το παρόν την επιβολή αντιποίνων, καθώς επιδιώκουν διαπραγματεύσεις.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξέφρασε ανησυχία για την παγκόσμια οικονομία, με τη γενική διευθύντρια Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα να δηλώνει: «Είναι σημαντικό να αποφευχθούν κινήσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία. Καλούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εμπορικούς τους εταίρους να εργαστούν εποικοδομητικά για την επίλυση των εμπορικών εντάσεων και τη μείωση της αβεβαιότητας».

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, υπερασπίστηκε την πολιτική δασμών, δηλώνοντας στο Newsmax πως «Αυτό είναι θεμελιωδώς ζήτημα εθνικής ασφάλειας, της ικανότητάς μας να παράγουμε όσα χρειαζόμαστε, από χάλυβα μέχρι φαρμακευτικά προϊόντα».

Ωστόσο, ο Τζέιμς Λούσιερ, ιδρυτικός εταίρος της Capital Alpha, επέκρινε το σχέδιο, λέγοντας ότι «Το σχέδιο δασμών δεν φαίνεται να είναι καλά μελετημένο. Οι εμπορικές διαπραγματεύσεις είναι ένα εξαιρετικά τεχνικό πεδίο, και κατά την άποψή μας, αυτές οι προτάσεις δεν αποτελούν σοβαρή βάση διαπραγματεύσεων με οποιαδήποτε χώρα».

Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι οι δασμοί μπορεί να αναζωπυρώσουν τον πληθωρισμό, να αυξήσουν τον κίνδυνο ύφεσης στις ΗΠΑ και να επιβαρύνουν το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό με χιλιάδες δολάρια ετησίως.

Επιπλέον, οι αναλυτές σημειώνουν ότι η πολιτική δασμών θα μπορούσε να αποξενώσει συμμάχους στην Ασία και να υπονομεύσει τις στρατηγικές προσπάθειες των ΗΠΑ να περιορίσουν την Κίνα.

Ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 24% στην Ιαπωνία και 25% στη Νότια Κορέα, καθώς και 32% στην Ταϊβάν.

Ο Καναδάς και το Μεξικό δεν περιλαμβάνονταν στους δασμούς της Τετάρτης, αλλά ήδη υπόκεινται σε δασμούς 25% σε πολλά προϊόντα, ενώ τώρα αντιμετωπίζουν και νέους δασμούς στις εισαγωγές αυτοκινήτων.

Ωστόσο, οι νέοι δασμοί, που ανέρχονται τουλάχιστον στο 10%, επιβάλλονται σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, με μία αξιοσημείωτη εξαίρεση: τη Ρωσία. Η Λευκορωσία, η Κούβα και η Βόρεια Κορέα, χώρες που επίσης αντιμετωπίζουν αμερικανικές κυρώσεις, δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των νέων δασμών.

Η Ουκρανία, που συνεχίζει να βρίσκεται σε πόλεμο, θα αντιμετωπίσει δασμούς 10%. Το Ιράν και η Συρία, που επίσης βρίσκονται υπό αυστηρά εμπάργκο και κυρώσεις, επιβαρύνονται με επιπλέον δασμούς 10% και 40% αντίστοιχα, ενώ το Ισραήλ θα δει δασμούς ύψους 17%.

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λίβιτ, δήλωσε στο Axios ότι η Ρωσία εξαιρέθηκε επειδή οι αμερικανικές κυρώσεις «αποτρέπουν κάθε ουσιαστική εμπορική δραστηριότητα».

«Το επίπεδο των νέων δασμών είναι απολύτως τεράστιο», δήλωσε ο Λουκ Τίλι, επικεφαλής οικονομολόγος της Wilmington Trust, προσθέτοντας: «Αν αυτοί οι δασμοί διατηρηθούν για τρεις μήνες, η ύφεση είναι αναπόφευκτη».

Με πληροφορίες από: Reuters, Washington Post, New York Times, AP