Ο “Πόλεμος του Κουβά”, που ξέσπασε το 1325 μεταξύ των πόλεων Μπολόνια και Μόντενα, είναι μια παράξενη ιστορία που καταδεικνύει την ένταση και τις αντιπαλότητες που επικρατούσαν στην Ιταλία του Μεσαίωνα. Η σύγκρουση προήλθε από την κλοπή ενός ξύλινου κουβά από τους Μοντενέζους, γεγονός που εξόργισε τους Μπολονέζους και οδήγησε σε πολέμους με πάνω από 2.000 θύματα.
Παρά την αριθμητική υπεροχή της Μπολόνια, η Μόντενα, με τη βοήθεια εκπαιδευμένων στρατιωτών, κατάφερε να νικήσει. Ο πόλεμος κατέληξε σε ανακωχή το 1326, αλλά η Μόντενα κράτησε τον κουβά ως τρόπαιο, γεγονός που συνεχίζει να τροφοδοτεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο πόλεων μέχρι σήμερα.
Πιο αναλυτικά
Τον Μεσαίωνα, η χώρα που σήμερα ξέρουμε ως Ιταλία, δεν αποτελούσε μια ενωμένη χώρα, κάτι που δεν έγινε μέχρι και το 1871. Η Ιταλία ήταν κάποτε χωρισμένη σε διάφορες πόλεις – κράτη, δουκάτα και βασίλεια, όλα ανεξάρτητα με δικές τους παραδόσεις, πολιτική και πολιτισμό.
Οι διαφορές, αν και ασυνήθιστες, υπήρχαν και οι επαρχίες έρχονταν πολλές φορές σε σύγκρουση μεταξύ τους. Με πιο παράξενη περίπτωση τον Πόλεμο του Κουβά.
Το 1154 μ.Χ., ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσα της Γερμανίας αποφάσισε ότι θα έπρεπε να γίνει βασιλιάς της Ιταλίας, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του ως εκλεκτό του Θεού στη Γη. Αυτή η δήλωση τον έφερε σε σημαντική αντιπαράθεση με τους Ιταλούς, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ο πάπας έστεψε τον Μπαρμπαρόσα ως Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πράγμα που σήμαινε ότι ο πάπας ήταν ο εκλεκτός του Θεού στη Γη.
Μέχρι τότε, ήταν ο πάπας που χάριζε την πνευματική αναγνώριση στους χριστιανούς ηγεμόνες της Ευρώπης. Ο Μπαρμπαρόσα απάντησε σε αυτές τις ανησυχίες των Ιταλών κατακτώντας το Μιλάνο, την Τορτόνα, την Παβία, τη Μπολόνια και την Τοσκάνη.
Μετά την αποτυχία των συνομιλιών με τον Πάπα Αλέξανδρο Γ’, ο Μπαρμπαρόσα συνέχισε να πολιορκεί την Ιταλία μέχρι την ήττα του στη Μάχη του Legnano από την φιλοπαπική Λέγκα της Λομβαρδίας το 1176. Μπορεί λοιπόν ο Μπαρμπαρόσα να έφυγε για τη Γερμανία, αλλά άφησε πίσω του τις πόλεις – κράτη που οδηγήθηκαν σε διαμάχες, μέσα από ένα μεγάλο πολιτικό ρήγμα. Ο Πόλεμος του Κουβά το 1325, προέκυψε από αυτό ακριβώς το ρήγμα.
Η πολιορκία του Μπαρμπαρόσα είχε μεν τελειώσει, αλλά οι αιτίες για συγκρούσεις ήταν ζωντανές στην Ιταλία. Από εκείνον τον πόλεμο έιχαν προκύψει δυο ηγετικές φατρίες. Οι Γιβελίνοι, που υποστήριζαν τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και οι Γκουέλφοι, που ευνοούσαν τον πάπα.
Οι αψιμαχίες και οι διαμάχες ήταν τακτικά φαινόμενα. Η Μπολόνια και η Μόντενα ήταν δύο τέτοιες συνοριακές πόλεις-κράτη που βρίσκονταν σε αντίθετες πλευρές του πολιτικού φάσματος. Η Μπολόνια ήταν πιο κυρίαρχη από τους Γκουέλφους και η Μόντενα ήταν ως επί το πλείστον από τους Γιβελίνους. Αυτό προκάλεσε μια σημαντική αντιπαλότητα μεταξύ των δύο που οδήγησε σε πολλές επιδρομές όλα αυτά τα χρόνια. Αλλά το 1325 μ.Χ., οι εντάσεις τελικά τελείωσαν.
Μια νύχτα εκείνου του έτους, μερικοί Μοντενέζοι διείσδυσαν μέσα στα τείχη της πόλης της Μπολόνια. Βρήκαν έναν κουβά σε ένα πηγάδι, τον πήραν και τον έβγαλαν από την πόλη. Ήταν ενθουσιασμένοι, αφού το θεώρησαν σαν μια νίκη.
Οι Μπολονέζοι μόλις το κατάλαβαν, εξοργίστηκαν και ζήτησαν να τους επιστραφεί άμεσα. Οι Μοντενέζοι όμως αρνήθηκαν. Η Μπολόνια κήρυξε αμέσως πόλεμο και έτσι ξεκίνησε ένας πόλεμος για έναν ξύλινο κουβά…
Η Μόντενα διέθετε λιγότερους πόρους και στρατιώτες. Η Μπολόνια συγκέντρωσε 32.000 στρατιώτες, φέρνοντας συμμάχους και από άλλες περιοχές της Ιταλίας. Μάλιστα ο πάπας πήρε αμέσως το μέρος τους, ο οποίος ανακήρυξε τον αρχιδικαστή της Μόντενα ως αιρετικό και οδήγησε ένα κομμάτι του στρατού εναντίον της.
Η Μόντενα από την άλλη κατάφερε να μαζέψει μόλις 7.000 στρατιώτες. Αρχικά φαίνονταν καταδικασμένοι, αλλά είχαν ένα πλεονέκτημα. Είχαν επαγγελματικά εκπαιδευμένους Γερμανούς στρατιώτες ανάμεσα τους. Ο στρατός της Μπολόνια μπορεί να ήταν τετραπλάσιος και βάλε, αλλά αποτελούνταν κυρίως από μια ανεκπαίδευτη πολιτοφυλακή.
Οι πιο έμπειροι στρατιώτες των Μοντενέζων αντιμετώπισαν στην πόλη Ζαπολίνο τους Μπολονέζους και λόγω του χάους που επικράτησε στους δεύτερους, η Μόντενα κυρίευσε σύντομα τη μάχη, αναγκάζοντας τους αντιπάλου σε υποχώρηση. Οι νεκροί συνολικά ξεπέρασαν τους 2.000.
Η Μπολόνια ταπεινωμένη δεν είχε άλλη επιλογή από το να ματαιώσει την επίθεση και να παραμείνει μέσα στην ασφάλεια των τειχών της πόλης. Οι Μοντενέζοι συνέχισαν να τους κοροϊδεύουν διοργανώνοντας ένα εικονικό δεκάθλο ακριβώς έξω από την πόλη και σύμφωνα με πληροφορίες έκλεψαν ακόμη και έναν δεύτερο κουβά.
Φυσικά, ο Πόλεμος του Κουβά δεν έγινε ακριβώς για τον κουβά. Υπήρχαν περισσότερα αίτια. Προϋπήρχαν αιώνες διχόνοιας και ο κουβάς ήταν απλά η αφορμή, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Ο πόλεμος ουσιαστικά τελείωσε τον Ιανουάριο του 1326 μ.Χ., όταν οι δυο αντίπαλοι υπέγραψαν ανακωχή. Η σύγκρουση βέβαια μεταξύ Γιβελίνων και Γκουέλφων συνεχίστηκε για περίπου δυο αιώνες ακόμα. Μέχρι τη στιγμή που στην Ιταλία εισέβαλλε η Ισπανία το 1529.
Και παρόλο που οι δυο πόλεις συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός, η Μόντενα δεν επέστρεψε ποτέ τον κουβά. Οι Μοντενέζοι έβαλαν τον κουβά στο καμπαναριό του καθεδρικού ναού τους, για να τρίψουν στην μούρη της Μπολόνια την ήττα της. Ο κουβάς παραμένει στα χέρια της Μόντενα μέχρι σήμερα, με εκείνον στο καμπαναριό να είναι αντίγραφο και τον αυθεντικό να εκτίθεται στο Palazzo Comunale (κεντρική φωτογραφία).
Επτά αιώνες μετά, τα πειράγματα μεταξύ των κατοίκων των δυο πόλεων για τον κουβά καλά κρατούν. Και δεν είχαμε καμία αμφιβολία για αυτό.
