Είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι τα πουλιά, ακόμη και οι άνθρωποι, χρησιμοποιούν ουράνια σήματα για να πλοηγηθούν σε τεράστιες αποστάσεις.

Τώρα, έχει διαπιστωθεί ότι μικροσκοπικά νυκτόβια αυστραλιανά έντομα χρησιμοποιούν τα αστέρια ως πυξίδα καθοδήγησης κατά τη διάρκεια της μακράς ετήσιας μετανάστευσής τους.

Είναι ενδιαφέρον ότι ο σκόρος Bogong ( Agrotis infusa ) είναι το πρώτο ασπόνδυλο που παρατηρήθηκε ποτέ χρησιμοποιώντας αστρική πυξίδα για πλοήγηση μεγάλων αποστάσεων.

«Οι νυχτοπεταλούδες Μπογκόνγκ είναι απίστευτα ακριβείς. Χρησιμοποιούν τα αστέρια ως πυξίδα για να τις καθοδηγούν σε τεράστιες αποστάσεις, προσαρμόζοντας την κατεύθυνση τους με βάση την εποχή και την ώρα της νύχτας», δήλωσε ο Έρικ Γουόραντ, καθηγητής Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Λουντ.

Για να ξετυλίξουν αυτό το μυστήριο της μετανάστευσης, στη μελέτη συμμετείχαν επίσης ερευνητές από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας (ANU), το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας (UniSA) και άλλα ιδρύματα παγκοσμίως.

Αποκωδικοποιώντας το μυστήριο της πλοήγησης

Όταν φτάνει η άνοιξη, μεγάλα σμήνη νυχτοπεταλούδων πετούν έως και 1000 χιλιόμετρα (περίπου 621 μίλια) από τους τόπους αναπαραγωγής τους σε όλη τη νοτιοανατολική Αυστραλία.

Κατευθύνονται προς μερικές δροσερές, σκοτεινές σπηλιές και βραχώδεις προεξοχές κρυμμένες στις Αυστραλιανές Άλπεις.

Εκεί, αυτά τα έντομα μήκους 2,5 εκατοστών περνούν όλο το καλοκαίρι σε χειμερία νάρκη σε δροσερές, αλπικές σπηλιές για να ξεφύγουν από τη ζέστη. Όταν φτάνει το φθινόπωρο, οι νυχτοπεταλούδες κάνουν το επίπονο ταξίδι της επιστροφής, ολοκληρώνοντας τον κύκλο ζωής τους αναπαράγοντας πριν τελικά πεθάνουν.

Αυτό θεωρούνταν για καιρό ένα από τα πιο αινιγματικά μυστήρια μετανάστευσης της φύσης, αλλά όχι πια.

Νωρίτερα, οι ειδικοί είχαν ήδη ανακαλύψει ότι αυτές οι νυχτοπεταλούδες μπορούν να αισθανθούν το μαγνητικό πεδίο της Γης. Τώρα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι τελικά ξετύλιξαν ολόκληρο το μυστήριο της πλοήγησης.

Αποδεικνύεται ότι αυτές οι νυκτόβιες νυχτοπεταλούδες συνδυάζουν αστρικά σήματα με το μαγνητικό πεδίο της Γης για να εντοπίσουν με ακρίβεια έναν προορισμό που δεν έχουν επισκεφτεί ποτέ πριν.

Η ομάδα έθεσε τους σκόρους σε δοκιμή χρησιμοποιώντας προσομοιωτές πτήσης.

Για το πείραμα, φέρεται να κατασκεύασαν μια αρένα με μαύρη τσόχα, που έμοιαζε με μικροσκοπικό πλανητάριο, στα Χιονισμένα Όρη.

Οι νυχτοπεταλούδες Bogong πιάστηκαν κατά τη μετανάστευσή τους και ασφαλίστηκαν προσεκτικά στη μέση αυτής της διάταξης. Αν και δεμένες, οι νυχτοπεταλούδες συνέχισαν να «πετούν σαν τρελές», επιτρέποντας στους επιστήμονες να παρατηρούν τους ελιγμούς και τις αλλαγές κατεύθυνσης.

Καταγραφή εγκεφαλικής δραστηριότητας

Κάτω από έναν έναστρο ουρανό, οι σκόροι πετούσαν σταθερά προς τη σωστή μεταναστευτική κατεύθυνση: νότια την άνοιξη και βόρεια το φθινόπωρο.

Οι νυχτοπεταλούδες προσάρμοζαν την πτήση τους όταν τα αστέρια περιστρέφονταν.

Ακόμα πιο αξιοσημείωτο είναι ότι, αν τα σύννεφα έκρυβαν τα αστέρια, αυτά τα έξυπνα έντομα άλλαζαν σε ένα εφεδρικό σύστημα: το μαγνητικό πεδίο της Γης.

Αυτή η διπλή πυξίδα διασφαλίζει ότι μπορούν πάντα να βρίσκουν το σωστό σημείο, ανεξάρτητα από τη βροχή ή τον ήλιο.

«Αυτό αποδεικνύει ότι δεν πετούν απλώς προς το πιο φωτεινό φως ή δεν ακολουθούν μια απλή οπτική ένδειξη. Διαβάζουν συγκεκριμένα μοτίβα στον νυχτερινό ουρανό για να προσδιορίσουν μια γεωγραφική κατεύθυνση, όπως ακριβώς κάνουν τα αποδημητικά πουλιά», δήλωσε ο καθηγητής Γουόραντ.

Ένα ξεχωριστό πείραμα περιελάμβανε την εμφύτευση ενός ηλεκτροδίου στον εγκέφαλο του σκόρου για τη μέτρηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Η ομάδα εντόπισε εξειδικευμένους νευρώνες στον εγκέφαλο του σκόρου που αντιδρούν στον προσανατολισμό του γεμάτου αστέρια ουρανού. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα κύτταρα – που βρίσκονται σε περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την πλοήγηση και το τιμόνι – εμφανίζουν την ισχυρότερη δραστηριότητα όταν ο σκόρος είναι προσανατολισμένος προς τα νότια.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι αυτό το είδος κατευθυντικού συντονισμού δείχνει ότι ο εγκέφαλος του σκόρου κωδικοποιεί τις ουράνιες πληροφορίες με έναν «εκπληκτικά περίπλοκο τρόπο».

Τα ακριβή χαρακτηριστικά στον νυχτερινό ουρανό που καθοδηγούν αυτές τις νυχτοπεταλούδες είναι άγνωστα. Πιθανότητες περιλαμβάνουν τη διακριτή ζώνη φωτός του Γαλαξία μας, ένα ζωντανό νεφέλωμα ή άλλα στοιχεία που δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί.

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου, αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε ακόμη και να εμπνεύσει νέες τεχνολογίες στη ρομποτική και την πλοήγηση με drones, και, κυρίως, να ενημερώσει τις προσπάθειες διατήρησης.

Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature.