Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα αυξήθηκαν το 2024, ωστόσο είχαμε και κάποια θετικά στοιχεία για το περιβάλλον. Σε άρθρο του, το BBC εστιάζει σε επτά «σιωπηλές» νίκες για το περιβάλλον.

Το τέλος του άνθρακα στο Ηνωμένο Βασίλειο

Φέτος, το Ηνωμένο Βασίλειο έκλεισε τον τελευταίο του σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα. Ήταν μια συμβολική στιγμή καθώς ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που χρησιμοποίησε άνθρακα για δημόσια παραγωγή ενέργειας και τα ορυκτά καύσιμα ήταν η πρώτη ύλη της βιομηχανικής επανάστασης.

Στις 30 Σεπτεμβρίου, οι στρόβιλοι στο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας Ratcliffe-on-Soar στο Nottinghamshire σώπασαν και οι καμινάδες του σταμάτησαν να βγάζουν καπνούς. Δεν είναι σαφές τι θα απογίνει το εργοστάσιο, αλλά μια πρόταση είναι να μετατραπεί σε τοποθεσία αποθήκευσης μπαταρίας.

Παγκόσμια αύξηση της πράσινης ενέργειας

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνονται ραγδαία σε όλο τον κόσμο. Στις ΗΠΑ, η παραγωγή αιολικής ενέργειας σημείωσε ρεκόρ τον Απρίλιο, ξεπερνώντας την παραγωγή με καύση άνθρακα. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) αναμένει ότι ο κόσμος θα προσθέσει 5.500 GW ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέχρι το 2030 και θα αυξήσει την παγκόσμια δυναμικότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά 2,7 φορές σε σύγκριση με το 2022- εκτίμηση που αποκλίνει ελαφρά από τον στόχο του ΟΗΕ για τριπλασιασμό της ισχύος έως το 2030. Αυτή τη δεκαετία, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρόκειται να καλύψουν σχεδόν το ήμισυ του συνόλου της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η μερίδα του λέοντος αυτής της ανάπτυξης προέρχεται από μία μόνο χώρα: την Κίνα. Μέχρι το 2030, η Κίνα προβλέπεται να αποτελεί τουλάχιστον το ήμισυ της παγκόσμιας σωρευτικής δυναμικότητας ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, σύμφωνα με τον IEA.

Τα ποτάμια, τα βουνά, τα κύματα και οι φάλαινες απέκτησαν νομική προσωπικότητα

Το 2021, η κυβέρνηση του Ισημερινού εξέδωσε μια απόφαση ορόσημο, σύμφωνα με την οποία, η εξόρυξη στο δάσος νεφών Los Cedros παραβιάζει τα δικαιώματα της φύσης. Μια άλλη απόφαση στο Εκουαδόρ ανέφερε ότι η ρύπανση είχε παραβιάσει τα δικαιώματα του ποταμού Machángara που διασχίζει την πρωτεύουσα, Κίτο. Φέτος, δημοσιεύτηκε μια έκθεση που διαπίστωσε ότι τέτοιες αποφάσεις μπορούν πράγματι να βοηθήσουν στην προστασία των οικοσυστημάτων που απειλούνται με εξαφάνιση.

Εκτός από τον Ισημερινό, ένας αυξανόμενος αριθμός φυσικών χαρακτηριστικών και χώρων απέκτησε νομική προσωπικότητα το 2024. Στη Νέα Ζηλανδία, οι κορυφές του Εθνικού Πάρκου Egmont – που μετονομάστηκε σε Te Papakura o Taranaki – αναγνωρίστηκαν ως προγονικά βουνά και έγιναν από κοινού νομικό πρόσωπο, γνωστό ως Te Kāhui Tupua.

Στη Βραζιλία, μέρος του ωκεανού έλαβε νομική προσωπικότητα – με την παράκτια πόλη Linhares να αναγνωρίζει τα κύματα της ως ζωντανά όντα, παρέχοντάς τους το δικαίωμα στην ύπαρξη, την αναγέννηση και την αποκατάσταση. Εν τω μεταξύ, μια νέα συνθήκη που διαμορφώθηκε από ηγέτες των ιθαγενών του Ειρηνικού αναγνώρισε τις φάλαινες και τα δελφίνια ως «νομικά πρόσωπα».

«Η νομική προσωπικότητα παρέχει την κατανόηση ότι η φύση και τα ζωντανά μη ανθρώπινα όντα πρέπει να εκλαμβάνονται ως υποκείμενα- και όχι ως αντικείμενα– με εγγενή αξία και δικά τους ενδιαφέροντα και ανάγκες» εξηγεί η Ζακλίν Γκαλάντ, η οποία εργάζεται στο Πρόγραμμα Έρευνας και Δράσης για τα Δικαιώματα της Γης στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Νέα προστασία των ωκεανών στις Αζόρες

Οι Αζόρες ανακοίνωσαν μια νέα θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή (MPA) στον Βόρειο Ατλαντικό. Όταν δημιουργηθεί, θα είναι η μεγαλύτερη στην περιοχή, καλύπτοντας το 30% της θάλασσας γύρω από το πορτογαλικό αρχιπέλαγος. Η μισή από την προστατευόμενη περιοχή των 287.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων θα είναι «πλήρως προστατευμένη», χωρίς αλιεία ή άλλη εξόρυξη φυσικών πόρων, σύμφωνα με την πρωτοβουλία. Το άλλο μισό θα είναι «υψηλά προστατευμένο». Η περιοχή περιλαμβάνει εννέα υδροθερμικές οπές, 28 είδη θαλάσσιων θηλαστικών και 560 είδη ψαριών, μεταξύ πολλών άλλων.

Η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στην προστασία της βιοποικιλότητας, εάν οι περιορισμοί τους επιβάλλονται επαρκώς. Συνολικά, μόνο το 2,8% των ωκεανών του κόσμου προστατεύονται αποτελεσματικά, σύμφωνα με έκθεση του Bloomberg Philanthropies Ocean Initiative.

Η αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου σε νέο χαμηλό ρεκόρ

Η αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας μειώθηκε στο πιο χαμηλό επίπεδο των τελευταίων 9 χρόνων το 2024, μειούμενη κατά περισσότερο από 30% τους 12 μήνες έως τον Ιούλιο, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το εθνικό ινστιτούτο διαστημικών ερευνών της Βραζιλίας (INPE). Περίπου 6.288 τετραγωνικά χιλιόμετρα του τροπικού δάσους καταστράφηκαν. Ωστόσο, η αποψίλωση των δασών μειώθηκε παρά το γεγονός ότι οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας αυξήθηκαν σχεδόν 18 φορές κατά την ίδια χρονική περίοδο μετά από μια ιστορική ξηρασία.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται σχεδόν δύο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος δεσμεύτηκε να τερματίσει την αποψίλωση των δασών έως το 2030 και να πατάξει την παράνομη υλοτομία.

Η προστασία μπορεί πραγματικά να κάνει τη διαφορά στη βιοποικιλότητα

Μια φετινή ανασκόπηση των πρωτοβουλιών προστασίας διαπίστωσε ότι τις περισσότερες φορές είναι αποτελεσματικές στην επιβράδυνση ή την αναστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας. Οι επιστήμονες εξέτασαν 665 δοκιμές μέτρων προστασίας σε όλο τον κόσμο και διαπίστωσαν ότι είχαν θετικό αποτέλεσμα σε δύο στις τρεις περιπτώσεις.

Ένα παράδειγμα αυτού είναι η Πρωτοβουλία Διατήρησης Altyn Dala στο Καζακστάν η οποία συνεργάστηκε με τοπικούς εταίρους και άλλους διεθνείς οργανισμούς προκειμένου να σώσει από την εξαφάνιση την κρίσιμα απειλούμενη αντιλόπη Saiga στο λιβάδι της Χρυσής Στέπας. Σήμερα ζουν 2,86 εκατομμύρια αντιλόπες στη Χρυσή Στέπα και το είδος δεν χαρακτηρίζεται πλέον ως «κρίσιμα απειλούμενο» αλλά «σχεδόν απειλούμενο» στον Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης.

Οι προσπάθειες των ιθαγενών αποδίδουν

Στην Καλιφόρνια, η άγρια ​​ζωή έχει επωφεληθεί από τις μακροχρόνιες εκστρατείες της φυλής των ιθαγενών Αμερικανών Yurok για την αναπλήρωση των ζώων στα εδάφη τους. Το 2024, αυτό κορυφώθηκε με την επιστροφή του σολομού στον ποταμό Klamath. Μετά από απουσία 100 ετών, τα ψάρια εντοπίστηκαν στη λεκάνη του ποταμού Klamath του Όρεγκον, μετά από την ιστορική απομάκρυνση φράγματος πιο κάτω, στην περιοχή του Klamath στην Καλιφόρνια.

Εν τω μεταξύ, ένα εντατικό πρόγραμμα για την επανεισαγωγή των κονδόρων της Καλιφόρνια σημείωσε επίσης επιτυχία. Από το 2008, η φυλή τρέχει ένα πρόγραμμα απελευθέρωσης για το πουλί που μοιάζει με γύπα και το οποίο θεωρεί ιερό. Στις 4 Οκτωβρίου αυτού του έτους, η φυλή αύξησε τον αριθμό των κονδόρων της Καλιφόρνιας στην επικράτεια των Yurok σε 18.

ΠΗΓΗ: BBC