Η γεωστρατηγική ρευστότητα, οι εξαγγελίες Τραμπ για επιβολή δασμών και η ανοιχτή πολεμική Μασκ κατά ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, ασκούν έντονες πιέσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Απόρροια όλων των παραπάνω, η εκτόξευση του κόστους δανεισμού με το καλημέρα της νέας χρονιάς. Ενώ οι οικονομίες – ατμομηχανές της Ευρώπης δοκιμάζονται στις αγορές, η Ελλάδα οριστικοποιεί το δικό της πρόγραμμα δανεισμού.

Η Βρετανία αυτή τη στιγμή έχει το υψηλότερο κόστος δανεισμού από το 2008. Οι αποδόσεις των 30ετών ομολόγων μακράς διάρκειας έχουν ανέλθει στο υψηλότερο επίπεδο από το 1998 και οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων έχουν φθάσει σε υψηλά επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Η άνοδος αυτή οφείλεται στις ανησυχίες γύρω από τον αυξημένο δανεισμό της Βρετανίας και το διαφαινόμενο φάσμα του «στασιμοπληθωρισμού» – ένα σενάριο όπου η οικονομία παλεύει με την εκτίναξη του πληθωρισμού και τη στασιμότητα της ανάπτυξης.

Πρόσφατα σημειώθηκε παγκόσμια πώληση κρατικών ομολόγων λόγω των ανησυχιών ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να εφαρμόσει μια πολιτική δασμών που θα μπορούσε να επηρεάσει πολλές διεθνείς οικονομίες. Τα προβλήματα του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν επιδεινωθεί από τις ανησυχίες σχετικά με τον οικονομικό αντίκτυπο των πρόσφατων δημοσιονομικών μέτρων των Εργατικών με φόβους ότι η αύξηση του μισθολογικού κόστους για τις επιχειρήσεις θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές και θα εμποδίσει την ανάπτυξη. Τα σχέδια δαπανών της κας Ριβς θεωρούνταν ήδη από τους εμπειρογνώμονες ως απίστευτα σφιχτά – και τώρα έχουν περιέλθει σε σύγχυση λόγω του πρόσθετου κόστους εξυπηρέτησης του χρέους.

Παράλληλα, η λίρα σημείωσε σημαντική πτώση τόσο έναντι του δολαρίου ΗΠΑ όσο και, σε μικρότερο βαθμό, έναντι του ευρώ. Αυτός είναι ένας ασυνήθιστος συνδυασμός, διότι τα υψηλότερα επιτόκια των ομολόγων τείνουν να ενισχύουν το νόμισμα. Πρόκειται όμως για κρίση; Δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις για ευρύτερες διαταραχές στην αγορά χρέους, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν το 2022 και ενώ η τεκμαρτή μεταβλητότητα της λίρας έχει αυξηθεί, παραμένει η μισή από ό,τι ήταν τότε.

Στη Γαλλία, λόγω της πολύμηνης πολιτικής αστάθειας δεν έχει ακόμη κατατεθεί ο προϋπολογισμός του 2025 και όλοι περιμένουν πλέον τις δηλώσεις του νέου πρωθυπουργού. Ο Φρανσουά Μπαϊρού αναμένεται να κάνει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης του στις 14 Ιανουαρίου. Προς το παρόν η κυβέρνηση προσπαθεί να εξετάσει νέο νομοσχέδιο του προϋπολογισμού 2025 χωρίς να υιοθετεί τις επιλογές της προηγούμενης κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ. Πάνω απο 40 δισεκατομμύρια οικονομίες καλείται να βρεί η νέα κυβέρνηση με σκοπό να περιορίσει το έλλειμμα στο 5 έως 5,5% έναντι 6,1 το 2024, ενώ το χρέος αγγίζει το 114%  του ΑΕΠ της Γαλλίας.

Σήμερα δημοσιεύτηκαν τα στοιχεία για την κατανάλωση του Νοέμβρη 2024 (0,3%) και όπως φαίνεται, έχει σημειωθεί ελαφριά αύξηση της κατανάλωσης, αλλά η στασιμότητα της οικονομίας συνεχίζεται. Το 2024, η αύξηση της κατανάλωσης δεν ξεπέρασε το 0,9%, ενώ η αγοραστική δύναμη αυξήθηκε κατά 2,1%, ανέφερε η γαλλική Στατιστική Υπηρεσία τον Δεκέμβριο. Αυτά τα κέρδη μετατρέπονται κυρίως σε αποταμίευση, καθώς τα νοικοκυριά επιθυμούν να διατηρήσουν αποθεματικά επειδή δεν έχουν ακόμη αντιληφθεί πραγματική πτώση του πληθωρισμού.

Η γερμανική οικονομία, άλλοτε ατμομηχανή της Ευρώπης, είναι σε πτώση με βιομηχανικές μονάδες να κλείνουν η μία μετά την άλλη. Η απόδοση των δεκαετών γερμανικών κρατικών ομολόγων κινήθηκε ανοδικά τις τελευταίες στο 2,55%. Η άνοδος ήταν μεγαλύτερη από την αναμενόμενη. Το πρόβλημα της Γερμανίας είναι η «εμφανής πτωτική τάση στη γερμανική βιομηχανική παραγωγή από το 2018» διαπιστώνουν οι αναλυτές. Πολλές εταιρείες εγκαταλείπουν τη Γερμανία για λόγους κόστους παραγωγής ή λόγω έλλειψης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

Η σύσταση στη μελλοντική κυβέρνηση είναι να ενισχύσει τις επενδύσεις στον τομέα της έρευνας, καθώς η μετανάστευση επιχειρήσεων σε φθηνότερες χώρες παραγωγής στο εξωτερικό είναι πιθανό να συνεχιστεί. Πάντως οι αναλυτές δεν περιμένουν σημαντικές διακυμάνσεις για τα γερμανικά ομόλογα το 2025. Στην Commerzbank υπολογίζουν ότι οι αποδόσεις του δεκαετούς ομολόγου θα κινηθούν σε ένα εύρος μεταξύ 2% και 2,5%.

Η ιταλική οικονομία  έχει ευαίσθητα σημεία, όπως το υψηλό χρέος και δυνατά σημεία όπως το ρεκόρ εξαγωγών για το 2024. Οι ιταλικές αγορές δεν φαίνονται ιδιαίτερα ανήσυχες. Αντιθέτως, ο δείκτης τιμών στο χρηματιστήριο του Μιλάνου έφτασε πάνω από τις 35400 μονάδες, για πρώτη φορά από το 2008. Ποια είναι όμως τα δυνατά και αδύναμα της ιταλικής οικονομίας;

Δυνατά σημεία:

• Σταθερή κυβέρνηση (η κυβέρνηση Μελόνι απεδείχθη σταθερή, σημαντικό στοιχείο για τις αγορές)
• Το 2024 έτος ρεκόρ για τις εξαγωγές, με τζίρο ύψους >600 δις ευρώ
• Ανεργία στο 5,7%. Πρόκειται για ιστορικά χαμηλό επίπεδο

Αδύναμα σημεία:

• Δημόσιο χρέος/ΑΕΠ 2025 >141% (το οποίο είναι το μεγάλο βάρος που κουβαλάει η κατεξοχήν ιταλική κυβέρνηση)
• Σημαντική δημογραφική κρίση (γήρανση του πληθυσμού και της αγοράς εργασίας και αύξηση νεανικής ανεργίας

Ανταπόκριση: Ευδοξία Λυμπέρη, Θωμαΐς Παπαϊωάννου, Γιώργος Παππάς, Κρίστιαν Μαυρής