«Ανοίγεις το παράθυρο, μπαίνει λίγος αέρας, και ξεγελάς το πρόβλημα;» Όχι! Πρόκειται για μύθο! Είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους, αλλά και αναποτελεσματικούς, τρόπους καταπολέμησης της υπνηλίας στο τιμόνι. Ο φρέσκος αέρας δεν είναι υποκατάστατο του ύπνου.

Στη Γαλλία, σχεδόν 1 στα 5 ατυχήματα (17%) στον αυτοκινητόδρομο σχετίζονται με την υπνηλία. Η συντριπτική πλειονότητα των εμπλεκόμενων οδηγών είχαν ήδη νιώσει έντονη υπνηλία πριν από το ατύχημα. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημιακού Κέντρου Ύπνου του Νοσοκομείου Bordeaux για τη Vinci Autoroutes,
– 83% των οδηγών ανέφεραν ότι ένιωσαν σοβαρό επεισόδιο υπνηλίας μέσα στη χρονιά
– 86% απέφυγαν οριακά κάποιο ατύχημα εξαιτίας της

Κι όμως, κανείς τους δεν έλαβε σοβαρά υπόψη τα σημάδια αυτά.

Παρότι αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία για την υπνηλία στο τιμόνι στην Ελλάδα είναι σπάνια ή ανύπαρκτα, η επικινδυνότητα είναι εξίσου υπαρκτή

Δύο ενδείξεις πρέπει να θεωρούνται κρίσιμες:
– Η σοβαρή υπνηλία, με αγώνα για να κρατήσεις τα μάτια ανοιχτά
– Το σχεδόν-ατύχημα, μια κατάσταση που αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή

Οι περισσότεροι οδηγοί αγνοούν αυτά τα σήματα κινδύνου.

Για να βοηθήσουν τους οδηγούς να αξιολογούν γρήγορα τον κίνδυνο, οι ερευνητές του Bordeaux δημιούργησαν το εργαλείο BOSS (Bordeaux Sleepiness Scale) με τέσσερις  απλές ερωτήσεις που βοηθούν να καταλάβεις αν οδηγείς υπό υπνηλία. Με κκορ 3 ή περισσότερο δημιουργείται τριπλάσιος κίνδυνος ατυχήματος ή «σχεδόν-ατυχήματος». 

Καλές συνήθειες πρόληψης:
– Ύπνος τουλάχιστον επτά ώρες πριν από το ταξίδι
– Αποφυγή επικίνδυνων ωρών: 02:00-05:00 και 13:00-16:00
– Διάλειμμα κάθε δύο ώρες με ελαφριά κίνηση ή διατάσεις
– Αν νιώσεις νύστα, κάνεις ένα μικρό-ύπνο 15 λεπτών (αποτελεσματικότερος από τον καφέ)

Και στην Ελλάδα; Παρότι αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία για την υπνηλία στο τιμόνι στην Ελλάδα είναι σπάνια ή ανύπαρκτα, η επικινδυνότητα είναι εξίσου υπαρκτή. Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, η κόπωση καταγράφεται ως παράγοντας κινδύνου, αλλά χωρίς ποσοτικοποίηση όπως στη Γαλλία.

Σε αντίθεση με τα γαλλικά «aires de repos», όπου οι οδηγοί έχουν πρόσβαση σε χώρους για σιέστα, ενημερωτικά περίπτερα και εργαλεία αξιολόγησης όπως το BOSS, στην Ελλάδα, οι περισσότεροι χώροι στάθμευσης (σε εθνικές οδούς) δεν προσφέρουν υποδομές για ξεκούραση. Με τα πάρκινγκ των αυτοκινητοδρόμων να είναι συχνά ακατάλληλα για ύπνο και χωρίς βασικές παροχές (σκίαση, ασφάλεια, καθαριότητα).

Ουσιαστικά δεν υπάρχει επίσημο ή θεσμικά οργανωμένο πλαίσιο για παρεμβάσεις πρόληψης υπνηλίας στην οδήγηση, όπως συμβαίνει στη Γαλλία μέσω των δράσεων της Vinci Autoroutes.

Η πρωτοβουλία της Vinci στη Γαλλία: Κάθε Παρασκευή και Σάββατο, μέχρι τις 9 Αυγούστου, σε 14 σταθμούς ανάπαυσης της Vinci, προσφέρονται:
– Χώροι ύπνου
– Ενημερωτικά εργαστήρια
– Πρόσβαση στο τεστ BOSS

Καταλήγοντας είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι η υπνηλία στο τιμόνι δεν είναι απλώς ενόχληση. Είναι θανάσιμος κίνδυνος.
Και στην Ελλάδα, όσο δεν αναγνωρίζεται θεσμικά ή από τον ίδιο τον οδηγό τόσο τα ρίσκα πολλαπλασιάζονται.

Μέχρι να δούμε ανάλογες δράσεις και υποδομές στις ελληνικές εθνικές οδούς, η ευθύνη παραμένει στον οδηγό. Δώστε βάση στα σημάδια. Και όταν νυστάζετε… σταματήστε.