Ο Παρθενώνας του 19ου αιώνα δεν έμοιαζε με το επιβλητικό μνημείο που γνωρίζουμε σήμερα. Όταν ο βασιλιάς Όθωνας ανέλαβε την αναστήλωση της Αθήνας ως πρωτεύουσα, βρήκε τον Παρθενώνα με ένα τζαμί στο εσωτερικό του, κληρονομιά της Οθωμανικής κατοχής.
Οι Οθωμανοί, σε αντίθεση με τους δυτικούς, είχαν δείξει σεβασμό στα αρχαία μνημεία, προσθέτοντας μόνο έναν μιναρέ.
Ο Όθωνας, με τη βοήθεια του Leo von Klenze, επιχείρησε την αποστρατιωτικοποίηση της Ακρόπολης, την απομάκρυνση των μεταγενέστερων κατασκευών και την αναστήλωση των αρχαίων μνημείων.
Η διαδικασία συντήρησης και αποκατάστασης συνεχίζεται αδιάκοπα μέχρι σήμερα, διατηρώντας ζωντανή την ιστορική κληρονομιά της Ελλάδας.
Πιο αναλυτικά
Ο Παρθενώνας δεν ήταν πάντα το υπέροχο και επιβλητικό μνημείο που γνωρίζουμε σήμερα, σύμβολο της αιώνιας δόξας της Ελλάδας.
Οταν ο Βαυαρός βασιλιάς Οθωνας ήρθε στην Αθήνα, για να κάνει την πόλη πρωτεύουσα του νέου κράτους, βρήκε τον Παρθενώνα κάπως έτσι:
Άποψη του Παρθενώνα από βορειοδυτικά στα 1839 (P.G. Joly de Lotniniere – Μουσείο Μπενάκη). Ενα τζαμί δέσποζε στο εσωτερικό του.
Ας σημειωθεί ότι οι Οθωμανοί κατακτητές έφτασαν στην Αθήνα το 1456.
Ο ίδιος ο Μωάμεθ ο Πορθητής έφτασε στην πόλη τον Αύγουστο του ίδιου έτους και θαύμασε τα αρχαία της Ακρόπολης.
Σε αντίθεση με τους δυτικούς, οι Τούρκοι έδειξαν μεγαλύτερο σεβασμό στην πόλη.
Δεν πείραξαν τα μνημεία της ούτε τα λεηλάτησαν. Οι μοναδικές σημαντικές αλλαγές που πραγματοποίησαν, ήταν στον Παρθενώνα με την προσθήκη ενός μιναρέ για τη μετατροπή του σε τζαμί και στο Ερέχθειο το οποίο χρησιμοποίησαν για στέγαση του χαρεμιού.
(Η Ακρόπολη το 1802 στην Τουρκοκρατία. Πίνακας του Ε.Dodwell)
Στην Ακρόπολη χτίστηκαν πολλά σπίτια που κάλυπταν όλη την επιφάνειά της.
Σε αυτά διέμεναν αποκλειστικά τουρκικές οικογένειες, η φρουρά και ο διοικητής της Αθήνας. Λόγω της σημασίας ως οχυρό και διοικητήριο, η είσοδος απαγορεύτηκε σε χριστιανούς εκτός και αν είχαν ειδική άδεια.
Οι επεμβάσεις του Οθωνα
Ο Leo von Klenze, πεπειραμένος homme d’etat της αυλής του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα, θα διατυπώσει το πρόγραμμα των επεμβάσεων στην Ακρόπολη:
αποστρατιωτικοποίηση του βράχου και χρήση του αμιγώς ως αρχαιολογικού χώρου, απομάκρυνση όλων των καταλοίπων των μεταγενεστέρων – μετακλασικών – ιστορικών φάσεων από τον βράχο και τα μνημεία, αποκατάσταση της αρχαίας στάθμης του εδάφους και αναστήλωση των μνημείων με την ανατοποθέτηση των πεσμένων στο έδαφος μελών.
Eίναι μακρά η ιστορία των αναστηλώσεων του Παρθενώνα και της Ακρόπολης. Καλό είναι το σάιτ της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείου Ακρόπολης (ysma.gr) για ενημέρωση που συνοδεύεται από ιστορικές φωτογραφίες.
Η συντήρηση και αποκατάσταση της Ακρόπολης είναι συνεχής και ουδέποτε εγκαταλείπεται, ακόμη και στις πιο δύσκολες περιόδους του νεοελληνικού κράτους, ώστε να περάσουμε από αυτό:
(Και πάνω στο θέατρο του Διονύσου υπήρχαν σπίτια)
Στο λαμπρό μνημείο που είναι σήμερα: