Τα γοργονόψια ήταν τα κυρίαρχα σαρκοφάγα ζώα που επικρατούσαν στη Γη πριν από τους δεινόσαυρους, κατά την Πέρμια περίοδο, πριν από 250 έως 260 εκατομμύρια χρόνια. Το μεγαλύτερο είδος, η Ινοστρανσέβια, είχε μέγεθος αρκούδας και χαρακτηριστικά όπως μακρύ σώμα και μεγάλα δόντια.
Αυτά τα πλάσματα κυνηγούσαν μεγάλα θηράματα σε ένα εχθρικό περιβάλλον γεμάτο από παράξενα ζώα και ακραίες κλιματικές συνθήκες. Ωστόσο, η πλειονότητα των γοργονόψιων, μαζί με άλλα είδη, εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης μαζικής εξάλειψης στην ιστορία της Γης, αν και οι πρόγονοί τους επιβίωσαν και εξελίχθηκαν σε όλα τα σημερινά θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων.
Πιο αναλυτικά
Πριν εμφανιστούν οι δεινόσαυροι στη Γη και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια πριν από τα πρώτα θηλαστικά, τα γοργονόψια ήταν τα πιο κορυφαία αρπακτικά.
Το μεγαλύτερο γνωστό είδος, η Ινοστρανσέβια, έχει το μέγεθος αρκούδας, το κρανίο της έχει μήκος 45 εκατοστά και τα δόντια της 12 εκατοστά. Όλα τα γοργονόψια έχουν περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά: μακρόστενο σώμα, κοντόχοντρα πόδια και μεγάλο κεφάλι με μακριούς κυνόδοντες.
Loading …Τον Μάρτιο του 2021, ο Julien Benoit κλήθηκε να δει ένα απρόσμενο δοχείο. Εργαζόταν στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Iziko στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, όπου είχε προσκληθεί να επισκεφθεί τις συλλογές απολιθωμάτων του πανεπιστημίου. «Δεν είχε ανοιχτεί για τουλάχιστον 30 χρόνια», λέει ο αναπληρωτής καθηγητής εξελικτικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Βιτβάτερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Μέσα υπήρχε ένα συνονθύλευμα από κόκαλα, συμπεριλαμβανομένων αμέτρητων κρανίων, πολλά από τα οποία είχαν λάθος ετικέτα. Καθώς τα ξεχώριζε και τα αναταξινομούσε– αποδίδοντάς τα σε είδη που έχουν εξαφανιστεί εδώ και καιρό – παρατήρησε μια μικρή, γυαλιστερή επιφάνεια.
«Ήταν μια συναρπαστική στιγμή. Αμέσως κατάλαβα τι έβλεπα», λέει ο Βenoit. Με ένα πλατύ χαμόγελο, πήγε να επισκεφτεί τον συνάδελφό του και ζήτησε να δανειστεί το μικροσκόπιό του για να το δει από κοντά.
Η γυαλιστερή επιφάνεια ανήκε σε ένα δόντι. Αυτό ήταν μυτερό και στρογγυλό, και ήταν ενσωματωμένο στο κρανίο ενός άλλου ζώου, πιθανώς μέλους του ίδιου είδους. Ο ερευνητής πιστεύει ότι δύο άτομα στο μέγεθος λύκου μάχονταν για την κυριαρχία πριν σπάσει ένα από τα μικρότερα δόντια τους.
Αλλά αυτό δεν ήταν δόντι από κανέναν δεινόσαυρο. Ήταν ένα απομεινάρι ενός ξεχασμένου κόσμου – ενός κόσμου που είχε απαθανατιστεί σε πέτρα πολύ πριν κάνουν το ντεμπούτο τους ο Τυραννόσαυρος Ρεξ, ο Σπινόσαυρος ή ο Βελοσιράπτορας. Το κρανίο ανήκε σε ένα γοργονόψια- μια ομάδα αρπακτικών που επικρατούσαν στη Γη πριν από περίπου 250 έως 260 εκατομμύρια χρόνια, κυνηγώντας μεγάλα θηράματα και αποσπώντας κομμάτια από τη σάρκα τους για να τα καταπιούν ολόκληρα.
Αυτή ήταν η Πέρμια περίοδος, μια σκοτεινή εποχή της γεωλογικής ιστορίας όπου ο πλανήτης κυβερνιόταν από γιγάντια, ανατριχιαστικά θηρία που έτρεχαν με ένα χαρακτηριστικό βηματισμό και μερικές φορές έτρωγαν καρχαρίες. Κατά τη διάρκεια αυτού του ζωντανού εφιάλτη, υπήρχαν περισσότερα σαρκοφάγα τριγύρω από ό,τι θηράματα.
Ένας παράξενος κόσμος
Η Πέρμια Περίοδος ξεκίνησε πριν από περίπου 299 έως 251 εκατομμύρια χρόνια, όταν όλη η στεριά στη Γη είχε συγχωνευθεί σε ένα ενιαίο κομμάτι – την υπερήπειρο Παγγαία – που περιβαλλόταν από έναν απέραντο, παγκόσμιο ωκεανό. Αυτή ήταν μια εποχή ακραίων καταστάσεων. Ξεκίνησε με μια εποχή παγετώνων που μετέτρεψε το νότιο μισό της ηπείρου σε ένα συνεχές μπλοκ πάγου και παγίδευσε τόσο πολύ νερό, που η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας μειώθηκε έως και 120 μέτρα.
Μόλις τελείωσε αυτό, η υπερήπειρος σταδιακά θερμάνθηκε και στέγνωσε. Με μια τέτοια επέκταση της συνεχούς γης, το εσωτερικό δεν επωφελήθηκε από τις ψυκτικές ή υγρές επιδράσεις του ωκεανού, δημιουργώντας εκτάσεις ερημιάς. Μέχρι τη μέση Πέρμια περίοδο, η κεντρική Παγγαία ήταν ως επί το πλείστον έρημος διάσπαρτη με κωνοφόρα και περιστασιακές πλημμύρες. Ορισμένα μέρη της ήταν σχεδόν ακατοίκητα, με θερμοκρασίες αέρα έως και 73°C, αρκετά υψηλές για να ψηθεί αργά μια γαλοπούλα.
«Έτσι, υπήρχε αρκετή ξηρασία, αλλά παρόλα αυτά υπήρχε περισσότερη υγρασία στις άκρες, και σίγουρα στο βόρειο και νότιο ημισφαίριο, υπήρχε άφθονη βλάστηση», λέει ο Paul Wignall, καθηγητής παλαιοπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Λιντς στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στη συνέχεια, προς το τέλος της Πέρμιας περιόδου, ολόκληρος ο πλανήτης θερμάνθηκε απότομα κατά περίπου 10°C, περίπου διπλάσια από το χειρότερο σενάριο σήμερα, εάν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίσουν να αυξάνονται ανεξέλεγκτα. Αυτό έθεσε τις βάσεις για τη μεγαλύτερη μαζική εξαφάνιση ειδών στην ιστορία της Γης και τις συνθήκες υπό τις οποίες οι δεινόσαυροι θα άκμαζαν.
Αλλά κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, η εξέλιξη του T. rex ήταν ακόμη αρκετά μακριά. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από τους εμβληματικούς δεινόσαυρους που γνωρίζουμε σήμερα ήταν περίπου τόσο κοντά στην ύπαρξη στην Πέρμια όσο είμαστε στην εποχή τους τώρα. Αντ’ αυτού, τα μεγαλύτερα χερσαία ζώα ήταν τα συναψιδωτά – μια ιδιόμορφη ομάδα με μια καλειδοσκοπική ποικιλία σωματικών σχημάτων και χαρακτηριστικών, από τον Κοτυλόρυγχο που μοιάζει με τρίτωνα, με ένα παράξενα μικροσκοπικό κεφάλι και τη μάζα μιας μικρής άλκης, μέχρι τον αστείο Εστεμμένοσουχο.
Τα συναψιδωτά μοιράζονταν τον κόσμο τους με μια ποικιλία άλλων εκκεντρικών άγριων ζώων. Οι ουρανοί κυβερνούνταν από έντομα που μοιάζουν με λιβελούλες, τα Meganeuropsis, στο μέγεθος πάπιας. Στο γλυκό νερό, υπήρχαν σαρκοφάγα αμφίβια μήκους 10 μέτρων που έπρεπε να αντιμετωπίσουν – τα μακριά, σπαστά ρύγχη τους έμοιαζαν με αυτά των κροκοδείλων. Εν τω μεταξύ, οι ωκεανοί περιπολούνταν από μυστηριώδη ψάρια που έμοιαζαν με καρχαρίες και είχαν οδοντωτά κυκλικά «πριόνια» προσαρτημένα στο στόμα τους.
«Υπήρχαν τόσα πολλά παράξενα και αλλόκοτα πλάσματα… Νομίζω ότι αυτό υπογραμμίζει πόσο ζωντανή ήταν αυτή η εποχή», λέει ο Suresh Singh, επισκέπτης ερευνητής στη Σχολή Γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πράγματι, αυτή ήταν η πρώτη φορά που τα τετράποδα ζώα είχαν κατακτήσει τη ζωή εξ ολοκλήρου στην ξηρά. Πριν από την Πέρμια εποχή ήταν η Εποχή των Αμφιβίων, όταν τα περισσότερα είδη ήταν ακόμα δεμένα με το νερό για τουλάχιστον ένα μέρος της ζωής τους, εξηγεί ο Σινγκ.
Αλλά τα συναψιδωτά είχαν ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των αμφιβίων – μπορούσαν να επωάσουν τα μικρά τους μέσα στο σώμα τους ή να γεννήσουν μεγάλα αυγά που διατηρούσαν τη δική τους υγρασία. Ουσιαστικά είχαν τη δική τους φορητή «ιδιωτική λίμνη», επομένως δεν χρειάζονταν πλέον λίμνες ή ποτάμια για να αναπαραχθούν.
Σε αυτό το προϊστορικό περιβάλλον, τα μεγάλα θηράματα ήταν άφθονα. Τεράστια κοπάδια δικυνόδοντων – φυτοφάγων ζώων που μοιάζουν με ιπποπόταμους με ράμφη παρόμοια με εκείνα των χελωνών – περιπλανιόντουσαν στο τοπίο δίπλα σε κολοσσιαία, βαριά ερπετά, γνωστά ως παρειάσαυροι. Το πρώτο σημάδι κινδύνου για αυτά τα περιπλανώμενα φυτοφάγα ήταν πιθανώς που πηδούσε από ένα πυκνό δάσος ή πίσω από έναν λόφο, λέει ο Κάμερερ. Με βάση τις σωματικές τους αναλογίες, πιστεύει ότι πιθανότατα ήταν θηρευτές σε ενέδρα.
Τελικά, οι περίεργοι πρόγονοί μας δεν τα κατάφεραν, εξαφανίστηκαν πριν από 251 εκατομμύρια χρόνια, μαζί με όλους τους άλλους γοργονόψιους και τη συντριπτική πλειοψηφία των συναψιδωτών συγγενών τους. Αλλά μια χούφτα είδη κατάφεραν να επιβιώσουν, ζώντας για να τρομοκρατήσουν την άγρια ζωή.
Σήμερα, τα συναψιδωτά αρπακτικά είναι ακόμα μαζί μας. Τελικά, μερικοί από τους επιζώντες από την εξαφάνιση της Πέρμιας περιόδου ανέπτυξαν τη δική τους κεντρική θέρμανση, γούνα και την ικανότητα να θρέφουν τους απογόνους τους με γάλα: τα παράξενα τέρατα της Πέρμιας περιόδου είναι οι πρόγονοι όλων των θηλαστικών που ζουν σήμερα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων.
