Το άρθρο εξετάζει τις παραδοσιακές πεποιθήσεις των ιθαγενών λαών της Σκανδιναβίας και της Γροιλανδίας σχετικά με το Βόρειο Σέλας, το οποίο θεωρούν πηγή φόβου και δέους. Οι Sami πιστεύουν ότι το σέλας μπορεί να παρασύρει παιδιά στον ουρανό, ενώ οι Ινουίτ το βλέπουν ως μονοπάτι για τους νεκρούς.
Παρά τις επιστημονικές διαπιστώσεις ότι το σέλας δεν παράγει ήχους, ο Δρ. Unto Kalervo Laine προτείνει ότι οι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν ψευδαισθήσεις ήχο κατά την παρατήρηση του φαινομένου, λόγω της ταυτόχρονης εμφάνισης φωτεινών σχημάτων και θορύβων στην ατμόσφαιρα.
Οι ιστορίες αυτές, αν και φαινομενικά αβάσιμες, αναδεικνύουν τη μαγευτική σχέση των ανθρώπων με τη φύση και τα φαινόμενα του ουρανού.
Πιο αναλυτικά
Τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να πειράζουν τα φώτα, λένε οι μεγαλύτεροι, για να μην πέσει το σέλας και τα παρασύρει στον ουρανό.
Από την άλλη πλευρά, οι Ινουίτ στη Γροιλανδία θεωρούσαν το Βόρειο Σέλας ως ένα μονοπάτι προς τους ουρανούς. Εκεί, στα έντονα πράσινα, ροζ, κόκκινα και πορτοκαλί χρώματα, τα νεκρά πνεύματα έπαιζαν με το κρανίο ενός θαλάσσιου ίππου. Στη Φινλανδία, οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι αρκτικές αλεπούδες προκαλούσαν τα φώτα όταν έτρεχαν στον ουρανό, με τις ουρές τους να ακουμπούν στα βουνά και να δημιουργούν σπίθες.
Αλλά οι ιθαγενείς λαοί στα πιο ψυχρά κλίματα του κόσμου βάσιζαν τις ιστορίες τους όχι μόνο στα λαμπερά κύματα χρωμάτων του Βόρειου Σέλαος. Οι άνθρωποι άκουγαν τα φώτα . Τρίξιμο, σκάσιμο, ακόμη και θρόισμα που φαινόταν να έπεφτε βροχή από ψηλά.
Κάποιοι πίστευαν ότι «ο θόρυβος προέρχεται από τις ψυχές καθώς τρέχουν πάνω στο παγωμένο χιόνι των ουρανών», έγραψε ο Δανός εξερευνητής Κνουτ Ράσμουσεν το 1932, μιλώντας για ιστορίες που άκουσε ενώ βρισκόταν στη Γροιλανδία.
Το Βόρειο Σέλας, ωστόσο, δεν μπορεί να παράγει ήχους, ανέφεραν οι επιστήμονες. Τα φώτα εμφανίζονται σε απόσταση 60 έως 200 μιλίων στην ιονόσφαιρα, έναν χώρο με τόσο λεπτό αέρα που πιθανότατα δεν θα μπορούσε να μεταφέρει ηχητικά κύματα. Και ακόμα κι αν το Σέλας δημιουργούσε με κάποιο τρόπο θόρυβο, αυτός θα διαλυόταν σχεδόν εντελώς κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, διάρκειας λίγων λεπτών, προς τη Γη.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Δρ. Unto Kalervo Laine, ο οποίος έχει μελετήσει το σέλας, «οι ήχοι παρατηρούνται μερικές φορές ταυτόχρονα με κινήσεις ή διαμορφώσεις έντασης των φώτων».
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι άνθρωποι που άκουγαν αυτό το τριξίματα και το θρόισμα τα φαντάζονταν, βιώνοντας ένα «είδος δυσλειτουργίας των αισθήσεών μας ή του γνωστικού μας συστήματος», σύμφωνα με τον Laine, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Aalto στη Φινλανδία, σε μια εργασία του 2016 που παρουσίασε στη Συνάντηση Ακουστικής Βαλτικής-Σκανδιναβίας.
Ο Laine και οι συνάδελφοί του πρόσφατα άρχισαν να μελετούν ιστορίες για το σέλας και τον ήχο του το 2000, προσπαθώντας να κατανοήσουν ένα φαινομενικά αδύνατο φαινόμενο. Τα σέλας συμβαίνουν όταν οι ηλιακοί άνεμοι μεταφέρουν σωματίδια υψηλής ταχύτητας από τον ήλιο στη Γη, καθοδηγούμενα από τα μαγνητικά πεδία της Γης. Άτομα στην ανώτερη ατμόσφαιρα αντιδρούν στα ενεργητικά σωματίδια του ηλιακού ανέμου, προκαλώντας εκπληκτικά χρώματα και κύματα γύρω από τον βόρειο και τον νότιο πόλο.
Ταυτόχρονα, πολλά μίλια πιο κοντά στο σπίτι, σχηματίζεται ένα στρώμα αναστροφής με ζεστό αέρα που ανεβαίνει από τη γη, μεταφέροντας μαζί του αρνητικά φορτία που κατακάθονται κάτω από θετικά φορτία, εξηγεί ο Laine στην εργασία του. Εκεί τα στρώματα παραμένουν μέχρι να αρχίσει να πάλλεται ένα μαγνητικό πεδίο κατά τη διάρκεια ενός φαινομένου σέλαος και «να εμφανίζεται μια ξαφνική εκκένωση που παράγει έναν ήχο τριξίματος ή χειροκροτήματος».
Η υπόθεσή του εξηγεί γιατί οι ήχοι φαίνεται να εμφανίζονται ταυτόχρονα με τα λαμπερά φώτα του σέλαος, και γιατί οι άνθρωποι για αιώνες πίστευαν ότι το σέλας έκανε κρότο και ακουγόταν.
Έτσι, ενώ οι ηλιακές καταιγίδες μπορεί να προκαλούν το Σέλας οι αρχαίοι άνθρωποι είχαν δίκιο όταν έλεγαν ότι τα φώτα έφερναν ήχους, εξηγούν μελετητές.
