Το μεγαλύτερο ιατρικό ίδρυμα στον κόσμο που αυτοπροσδιορίζεται ως…φιλανθρωπικό, το Wellcome Trust, έχει δώσει αρχικά 10 εκατομμύρια λίρες για να ξεκινήσει το έργο και λέει ότι έχει τη δυνατότητα να κάνει περισσότερο καλό παρά κακό, επιταχύνοντας τις θεραπείες για πολλές ανίατες ασθένειες.

Ο Δρ Τζούλιαν Σέιλ, του Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας του MRC στο Κέιμπριτζ, ο οποίος συμμετέχει στο έργο, δήλωσε στο BBC News ότι η έρευνα ήταν το επόμενο γιγάντιο άλμα στη βιολογία.

«Ο ουρανός είναι το όριο. Εξετάζουμε θεραπείες που θα βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων καθώς μεγαλώνουν, που θα οδηγήσουν σε πιο υγιή γήρανση με λιγότερες ασθένειες καθώς μεγαλώνουν.»

«Επιδιώκουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την προσέγγιση για να δημιουργήσουμε κύτταρα ανθεκτικά στις ασθένειες, τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για την αναπλήρωση κατεστραμμένων οργάνων, για παράδειγμα στο ήπαρ και την καρδιά, ακόμη και στο ανοσοποιητικό σύστημα», είπε.

Αλλά οι επικριτές φοβούνται ότι η έρευνα ανοίγει τον δρόμο σε αδίστακτους ερευνητές που επιδιώκουν να δημιουργήσουν βελτιωμένους ή τροποποιημένους ανθρώπους.

Ο Δρ Πατ Τόμας, διευθυντής της ομάδας εκστρατείας Beyond GM, δήλωσε: «Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι όλοι οι επιστήμονες είναι εκεί για να κάνουν το καλό, αλλά η επιστήμη μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για να κάνει κακό και για πόλεμο».

Λεπτομέρειες του έργου δόθηκαν στο BBC News κατά την 25η επέτειο από την ολοκλήρωση του Προγράμματος Ανθρώπινου Γονιδιώματος, το οποίο χαρτογράφησε τα μόρια στο ανθρώπινο DNA και χρηματοδοτήθηκε επίσης σε μεγάλο βαθμό από την Wellcome.

Κάθε κύτταρο στο σώμα μας περιέχει ένα μόριο που ονομάζεται DNA, το οποίο φέρει τις γενετικές πληροφορίες που χρειάζεται. Το DNA αποτελείται από τέσσερα μόνο πολύ μικρότερα τμήματα που αναφέρονται ως A, G, C και T, τα οποία επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά σε διάφορους συνδυασμούς. Παραδόξως, περιέχει όλες τις γενετικές πληροφορίες που μας διαμορφώνουν φυσικά ως αυτό που είμαστε.

Το Πρόγραμμα του Ανθρώπινου Γονιδιώματος (Human Genome Project) επέτρεψε στους επιστήμονες να διαβάζουν όλα τα ανθρώπινα γονίδια σαν γραμμωτό κώδικα. Η νέα εργασία που βρίσκεται σε εξέλιξη, που ονομάζεται Πρόγραμμα Συνθετικού Ανθρώπινου Γονιδιώματος (Synthetic Human Genome Project), ενδεχομένως να οδηγήσει ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός – θα επιτρέψει στους ερευνητές όχι μόνο να διαβάζουν ένα μόριο DNA, αλλά και να δημιουργούν μέρη του – ίσως μια μέρα το σύνολο – μόριο προς μόριο από την αρχή.

Ο πρώτος στόχος των επιστημόνων είναι να αναπτύξουν τρόπους για την κατασκευή ολοένα και μεγαλύτερων τμημάτων ανθρώπινου DNA, μέχρι το σημείο που θα έχουν συνθετικά κατασκευάσει ένα ανθρώπινο χρωμόσωμα. Αυτά περιέχουν τα γονίδια που διέπουν την ανάπτυξη, την επιδιόρθωση και τη συντήρησή μας.

Αυτά μπορούν στη συνέχεια να μελετηθούν και να τεθούν υπό δοκιμές για να μάθουμε περισσότερα για το πώς τα γονίδια και το DNA ρυθμίζουν το σώμα μας.

Πολλές ασθένειες εμφανίζονται όταν αυτά τα γονίδια παρουσιάζουν αστοχία, επομένως οι μελέτες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καλύτερες θεραπείες, σύμφωνα με τον καθηγητή Matthew Hurles, διευθυντή του Ινστιτούτου Wellcome Sanger, το οποίο ανέλυσε το μεγαλύτερο ποσοστό του ανθρώπινου γονιδιώματος.

«Η κατασκευή του DNA από την αρχή μας επιτρέπει να δοκιμάσουμε πώς λειτουργεί πραγματικά το DNA και να δοκιμάσουμε νέες θεωρίες, επειδή προς το παρόν μπορούμε να το κάνουμε αυτό μόνο τροποποιώντας το DNA σε DNA που υπάρχει ήδη στα ζωντανά συστήματα».

Το έργο θα περιοριστεί σε δοκιμαστικούς σωλήνες και δεν θα υπάρξει καμία προσπάθεια δημιουργίας συνθετικής ζωής. Ωστόσο, η τεχνολογία θα δώσει στους ερευνητές πρωτοφανή έλεγχο στα ανθρώπινα συστήματα διαβίωσης.

Και παρόλο που το έργο αναζητά ιατρικά οφέλη, δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει τους αδίστακτους επιστήμονες να κάνουν κακή χρήση της τεχνολογίας.

Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να επιχειρήσουν να δημιουργήσουν βιολογικά όπλα, βελτιωμένους ανθρώπους ή ακόμα και πλάσματα που έχουν ανθρώπινο DNA, σύμφωνα με τον καθηγητή Μπιλ Έρνσο, έναν γενετικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ο οποίος σχεδίασε μια μέθοδο για τη δημιουργία τεχνητών ανθρώπινων χρωμοσωμάτων.

«Το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι», δήλωσε στο BBC News. «Θα μπορούσαμε να έχουμε μια σειρά περιορισμών τώρα, αλλά αν ένας οργανισμός που έχει πρόσβαση σε κατάλληλα μηχανήματα αποφάσιζε να αρχίσει να συνθέτει οτιδήποτε, δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να τον σταματήσουμε».

Η κα Thomas ανησυχεί για το πώς η τεχνολογία θα εμπορευματοποιηθεί από εταιρείες υγειονομικής περίθαλψης που αναπτύσσουν θεραπείες που θα προκύψουν από την έρευνα.

«Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε συνθετικά μέρη σώματος ή ακόμα και συνθετικούς ανθρώπους, τότε ποιος τα κατέχει. Και ποιος κατέχει τα δεδομένα από αυτές τις δημιουργίες;»

Δεδομένης της πιθανής κακής χρήσης της τεχνολογίας, το ερώτημα για την Wellcome είναι γιατί επέλεξαν να τη χρηματοδοτήσουν. Η απόφαση δεν ελήφθη εύκολα, σύμφωνα με τον Δρ. Τομ Κόλινς, ο οποίος έδωσε το πράσινο φως για τη χρηματοδότηση.

«Αναρωτηθήκαμε ποιο ήταν το κόστος της αδράνειας», δήλωσε στο BBC News.

«Αυτή η τεχνολογία θα αναπτυχθεί κάποια μέρα, οπότε κάνοντάς την τώρα προσπαθούμε τουλάχιστον να το κάνουμε με τον πιο υπεύθυνο τρόπο δυνατό και να αντιμετωπίσουμε τα ηθικά ζητήματα με τον πιο ειλικρινή τρόπο».

Ένα ειδικό πρόγραμμα κοινωνικών επιστημών θα λειτουργεί παράλληλα με την επιστημονική ανάπτυξη του έργου και θα διευθύνεται από την καθηγήτρια Joy Zhang, κοινωνιολόγο, στο Πανεπιστήμιο του Κεντ.

«Θέλουμε να λάβουμε τις απόψεις ειδικών, κοινωνικών επιστημόνων και ιδιαίτερα του κοινού σχετικά με το πώς σχετίζονται με την τεχνολογία και πώς μπορεί να τους ωφελήσει, και κυρίως, ποιες ερωτήσεις και ανησυχίες έχουν», είπε.