Σαν σήμερα 19 Ιουνίου του 240 π.Χ., ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, χρησιμοποιώντας μόνο ένα ραβδί, τη σκιά του και τη μαθηματική του ιδιοφυΐα, κατάφερε και υπολόγισε με ακρίβεια την περίμετρο της Γης.

Ο Ερατοσθένης, διευθυντής τότε της περίφημης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, είχε πληροφορηθεί ότι κάθε χρόνο στο θερινό ηλιοστάσιο, ο ήλιος έπεφτε κάθετα στα πηγάδια της Συήνης (σημερινό Ασουάν), φωτίζοντας τον πυθμένα τους.

Την ίδια στιγμή στην Αλεξάνδρεια, η σκιά που σχηματιζόταν από ένα κάθετο ραβδί έδειχνε ότι ο ήλιος δεν ήταν στο ζενίθ – δημιουργούσε γωνία 7,2 μοιρών.

Από αυτή τη διαφορά, και γνωρίζοντας την απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων (περίπου 5.000 στάδια ή 800 χιλιόμετρα), ο Ερατοσθένης υπολόγισε πως αυτή αντιστοιχούσε στο 1/50 της συνολικής περιφέρειας της Γης.

Πολλαπλασιάζοντας, κατέληξε στο συγκλονιστικό αποτέλεσμα των 39.375 χιλιομέτρων – πέφτοντας πολύ κοντά στα 40.075 χιλιόμετρα που γνωρίζουμε σήμερα.

Το επίτευγμα δεν είναι απλώς εντυπωσιακό λόγω της ακρίβειας, αλλά γιατί βασίστηκε αποκλειστικά στη λογική, τη γεωμετρία και την παρατήρηση. Ο Ερατοσθένης δεν είχε σύγχρονα μέσα, παρά μόνο το μυαλό του και την αγάπη του για τη γνώση.

Δεν είναι τυχαίο ότι τον αποκαλούσαν «Πεντάστερο» για την πολυμάθειά του. Ήταν μαθηματικός, φιλόλογος, φιλόσοφος, αστρονόμος και ποιητής. Ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη «γεωγραφία», ενώ δημιούργησε και ένα πρώιμο πλέγμα γεωγραφικών συντεταγμένων για την απεικόνιση του κόσμου.

Αιώνες πριν τον Μαγγελάνο, τον Κολόμβο και τη NASA, ο Ερατοσθένης απέδειξε πως η Γη είναι σφαιρική και ο νους του ανθρώπου μπορεί να φτάσει πολύ πιο μακριά απ’ όσο δείχνει ο ορίζοντας.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

240 π.Χ.: Ο Ερατοσθένης υπολογίζει με εντυπωσιακή ακρίβεια την περίμετρο της Γης, χρησιμοποιώντας ένα ραβδί και τη σκιά του ήλιου στην Αλεξάνδρεια και τη Συήνη.

1269: Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Θ’ της Γαλλίας διατάζει να φέρουν οι Εβραίοι διακριτικό κίτρινο σήμα, σε μία από τις πρώτες κρατικές επιβολές διακριτικής σήμανσης λόγω θρησκείας.

1821: Οι Οθωμανοί κατατροπώνουν τις δυνάμεις της Φιλικής Εταιρείας στη μάχη του Δραγατσανίου, προκαλώντας κρίσιμο πλήγμα στην Ελληνική Επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.

1827: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απευθύνει θανατική απειλή σε όσους Έλληνες «προσκυνούν» τον Ιμπραήμ, αναφερόμενος στο φαινόμενο του Νενέκου, δηλαδή της συνεργασίας με τον εχθρό.

1827: Ο Καρλ Μαρξ παντρεύεται την Τζένι φον Βεστπάλεν, κόρη Πρώσου ευγενούς. Ένας επαναστάτης του πνεύματος ενώνει τη ζωή του με μία γυναίκα της άρχουσας τάξης.

1863: Ξεσπά ένοπλη ρήξη στην Αθήνα μεταξύ των παρατάξεων των «Ορεινών» και των «Πεδινών», με φόντο τις πολιτικές ζυμώσεις που ακολουθούν την έξωση του βασιλιά Όθωνα. Πρωταγωνιστούν οι Κανάρης και Βούλγαρης, σε μια σύγκρουση που αποτυπώνει τη ρευστότητα και τον διχασμό της μεταοθωνικής περιόδου.

1913: Ξεκινά ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος, με αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων στο Καλίνοβο, σηματοδοτώντας τη ρήξη των πρώην συμμάχων.

1919: Ο Μουσταφά Κεμάλ ιδρύει το Τουρκικό Εθνικιστικό Κογκρέσο και καταγγέλλει τον διαμελισμό της Τουρκίας από τις συνθήκες των Βερσαλιών, προετοιμάζοντας τον κεμαλικό εθνικό αγώνα.

1943: Ο Γιόζεφ Γκέμπελς ανακοινώνει ότι δεν υπάρχουν πλέον Εβραίοι στο Βερολίνο, μια σοκαριστική παραδοχή για τη μαζική εξόντωση των Εβραίων στην καρδιά της ναζιστικής Γερμανίας.

1953: Οι Έθελ και Τζούλιους Ρόζενμπεργκ εκτελούνται στις ΗΠΑ για κατασκοπεία υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης – πρώτη φορά που πολίτες εκτελούνται για τέτοια κατηγορία εν καιρώ ειρήνης.

1963: Η Βαλεντίνα Τερέσκοβα, πρώτη γυναίκα κοσμοναύτης, επιστρέφει στη Γη μετά από ιστορικό ταξίδι στο διάστημα, ανοίγοντας τον δρόμο για τις γυναίκες στη διαστημική εξερεύνηση.

1975: Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας, διαδεχόμενος τον Μιχαήλ Στασινόπουλο στην πρώτη εκλογή Προέδρου μετά τη Μεταπολίτευση.

2000: Η Ελλάδα γίνεται επίσημα το 12ο μέλος της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), ανοίγοντας τον δρόμο για την υιοθέτηση του ευρώ. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης κάνει λόγο για «ποιοτικό και αναπτυξιακό άλμα», χαρακτηρίζοντας την ένταξη στην Ευρωζώνη ως εθνική επιτυχία και σταθμό στη σύγχρονη οικονομική πορεία της χώρας.

2003: Ολοκληρώνεται με Σύνοδο Κορυφής στη Χαλκιδική η ελληνική προεδρία της Ε.Ε., κατά το πρώτο εξάμηνο του 2003. Σημαντικός διπλωματικός ρόλος για την Ελλάδα.

2004: Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταλήγουν σε συμφωνία για το πρώτο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, σε μια προσπάθεια ενοποίησης των θεσμικών λειτουργιών.

2014: Ο Φελίπε ΣΤ’ ανακηρύσσεται Βασιλιάς της Ισπανίας, διαδεχόμενος τον πατέρα του Χουάν Κάρλος μετά από 40 χρόνια. Η μοναρχία της Ισπανίας περνά σε νέα εποχή.

2020: Ανακαλύπτεται το δεύτερο μεγαλύτερο αυγό στον κόσμο στο νησί Σέιμουρ της Ανταρκτικής. Το αυγό, το οποίο είναι, επίσης, το πρώτο απολιθωμένο αυγό από την Ανταρκτική και το μεγαλύτερο αυγό με μαλακό κέλυφος που έχει ανακαλυφθεί ποτέ, μπορεί να αμφισβητήσει την άποψη ότι οι μοσαύροι και οι πλειόσαυροι ήταν πλήρως ζωοτόκοι σύμφωνα με τους επιστήμονες.

2023: Το υποβρύχιο Titan, που μετέφερε τουρίστες στο ναυάγιο του RMS Titanic, αναφέρεται ως αγνοούμενο, με την Ακτοφυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών να προσπαθεί να εντοπίσει το αγνοούμενο σκάφος.

2023: Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών εγκρίνει ομόφωνα τη Συνθήκη των Ρηχών Θαλασσών, την πρώτη συνθήκη που αφορά τη θαλάσσια προστασία στα διεθνή ύδατα.