Μία ιδιαίτερα κρίσιμη εβδομάδα για τον Ουκρανικό ξεκινάει από Δευτέρα (12/05) με την συνάντηση Ρώσων και Ουκρανών αξιωματούχων στην Τουρκία την Πέμπτη για διαπραγματεύσεις.

Της Εύης Απολλωνάτου

Το διπλωματικό μπρα-ντε-φερ Μόσχας και Κιέβου των τελευταίων ημερών έριξε αρκετό φως στο πώς σκέφτονται οι βασικοί παίκτες στην γεωπολιτική σκακιέρα για την Ουκρανία.

Το Σάββατο για πρώτη φορά η Ευρώπη και το Κίεβο φάνηκε να ανακτούν την διπλωματική πρωτοβουλία και να θέτουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν ενώπιον ενός δύσκολου διλήμματος: εκεχειρία άνευ όρων ή νέες κυρώσεις. Το πρόβλημα για την Μόσχα ήταν ότι αυτή την φορά οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν στο πλευρό τους τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Αν και αξιωματούχοι αποκάλυψαν σε διεθνή ΜΜΕ ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είναι και τόσο βέβαιοι για την στήριξη του Αμερικανού Προέδρου στο αίτημα τους καθώς είναι γνωστό ότι ο Τραμπ είναι απρόβλεπτος, εντούτοις το ενιαίο μέτωπο ΗΠΑ-Κιέβου-Ευρώπης υποχρέωσε την Μόσχα να κάνει κίνηση στην σκακιέρα.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι γνωστό ότι δεν επιθυμεί ποτέ να παίζει με τους όρους των άλλων και συνήθως κάνει προτάσεις για να έχει εκείνος τον έλεγχο των πρωτοβουλιών. Έτσι δεν αποδέχθηκε το τελεσίγραφο για κατάπαυση πυρός αλλά προτίμησε να κάνει μία δική του πρόταση: συνάντηση για διαπραγματεύσεις στην Τουρκία την Πέμπτη 15 Μαΐου.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και συγκεκριμένα, ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ και ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι απάντησαν και έθεσαν ως προϋπόθεση την κατάπαυση πυρός για να υπάρξουν διαπραγματεύσεις.

Αστάθμητος παράγοντας στις διαπραγματεύσεις ο Τραμπ

Το κοινό μέτωπο, όμως, με τις ΗΠΑ φάνηκε ότι κράτησε μόλις κάτι παραπάνω από 24 ώρες αφού ο Ντόναλντ Τραμπ με ανάρτηση του στο Truth Social είπε ότι η Ουκρανία πρέπει να συμφωνήσει «αμέσως» στις διαπραγματεύσεις.

Ωστόσο ο Αμερικανός Πρόεδρος έκανε και μία αναφορά που αφήνει πολύ χώρο για ερμηνείες: «Η Ουκρανία θα πρέπει να συμφωνήσει σε αυτό, ΑΜΕΣΑ. Τουλάχιστον θα είναι σε θέση να καθορίσουν αν είναι δυνατή ή όχι μια συμφωνία, και αν δεν είναι, οι ευρωπαίοι ηγέτες, και οι ΗΠΑ, θα γνωρίζουν πού βρίσκονται όλα, και θα μπορούν να προχωρήσουν αναλόγως!».

Το ερώτημα, λοιπόν, που προκύπτει εύλογα είναι τι σημαίνει η φράση ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι ΗΠΑ «θα μπορούν να προχωρήσουν αναλόγως» εάν δεν είναι δυνατή μία συμφωνία Ουκρανίας και Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου. Αναφέρεται δηλαδή ο Τραμπ σε επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας ή σε διακοπή οποιασδήποτε αμερικανικής υποστήριξης στην Ουκρανία;

Αυτό θα απαντηθεί όταν προκύψει ποιος είναι υπεύθυνος για ένα ενδεχόμενο αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις, εάν δηλαδή οι ΗΠΑ θεωρήσουν ότι φταίει η Μόσχα ή η Ουκρανία. Ήδη η Ουάσινγκτον δεν έχει κρύψει ότι έχει χάσει την υπομονή της με τα αιτήματα και τις καθυστερήσεις που έχουν προκύψει από την ρωσική πλευρά.

Έτσι ο Ζελένσκι, ο οποίος δεν θέλει να εμφανιστεί ότι μπλοκάρει τα ειρηνευτικά σχέδια, με ανάρτηση αμέσως μετά τον πρόεδρο των ΗΠΑ είπε ότι θα περιμένει προσωπικά τον Πούτιν στην Τουρκία για τις διαπραγματεύσεις.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και Ουκρανός πρόεδρος φαίνεται ότι συνεχίζουν να πιστεύουν πως η πρόταση Πούτιν για διαπραγματεύσεις είναι μία ακόμη τακτική καθυστερήσεων.

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι ο Ρώσος Πρόεδρος δεν επιθυμεί αυτή την στιγμή μία κατάπαυση πυρός αφού ο ρωσικός στρατός έχει το πάνω χέρι στις μάχες και μπορεί να καταλάβει ακόμη πιο πολλά ουκρανικά εδάφη. Αυτό θα δώσει ένα σοβαρό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα στην Μόσχα όταν επιλέξει να καθίσει στο τραπέζι της συζήτησης.

Τι θα διαπραγματευτούν στην Τουρκία

Το ενδιαφέρον πλέον στρέφεται στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης στην Τουρκία αλλά και στα πρόσωπα που θα επιλεγούν να συμμετέχουν από τις δύο πλευρές. Ο Ζελένσκι επιβεβαίωσε ότι θα είναι παρών αλλά δεν είναι ξεκάθαρο ποιοι θα συμμετέχουν από την Ρωσία.

Αντίθετα ο Βλαντίμιρ Πούτιν όταν ξεκίνησε η επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ διεμήνυσε στην Ουάσινγκτον ότι δεν θέλει να διαπραγματευθεί με τον Ζελένσκι, τον οποίο θεωρεί έναν απονομιμοποιημένο ηγέτη. Τότε ο Τραμπ μάλιστα είχε ζητήσει να γίνουν εκλογές στην Ουκρανία για την ανάδειξη νέου Προέδρου.

Οι θέσεις της Ρωσίας στο Ουκρανικό είναι ήδη γνωστές και είναι βέβαιο ότι θα επανέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πρώτον επιθυμεί να δοθούν εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει ποτέ δεκτή στο ΝΑΤΟ. Δεν αποκλείει, όμως, να της δοθεί η ιδιότητα του κράτους – μέλους της Ε.Ε. Δεύτερον θέλει να αναγνωριστεί διεθνώς η κυριαρχία της στα ουκρανικά εδάφη που κατέχει, δηλαδή προωθεί τον «τεμαχισμό» της Ουκρανίας.

Αυτό είναι ένα αίτημα που απορρίπτει δια ροπάλου το Κίεβο και η Ευρώπη και σε αυτό το σημείο έχει γίνει απόπειρα να βρεθεί μία λύση. Έχει ακουστεί η πρόταση να αναγνωριστεί de facto δηλαδή στην πράξη αλλά όχι επίσημα η ρωσική κυριαρχία και όχι de jure, κάτι που θα συνιστούσε παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Τέλος η Ρωσία υποστηρίζει ότι για να συμφωνήσει σε οποιαδήποτε κατάπαυση πυρός θα πρέπει η Ευρώπη να δεσμευτεί ότι θα σταματήσει την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Ευρώπη. Οι ευρωπαίοι ηγέτες αρνούνται έναν τέτοιο όρο αφού κανείς δεν εμπιστεύεται ότι η Μόσχα θα τηρήσει μία ενδεχόμενη συμφωνία εκεχειρίας.

Το βέβαιο είναι ότι η Ρωσία αυτή την φορά φαίνεται στριμωγμένη παρά το γεγονός ότι ο Πούτιν με την πρόταση του ήθελε να δείξει το αντίθετο. Αρκετοί στις ΗΠΑ έχουν ήδη αρχίσει να λένε ότι πιθανότατα ο Ρώσος Πρόεδρος υπερεκτίμησε τις ικανότητες του και κακώς δεν δέχτηκε την ειρηνευτική συμφωνία που του πρότεινε ο Τραμπ αμέσως μετά την εκλογή του.

Για παράδειγμα ο πρώην εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου στην πρώτη προεδρική θητεία Τραμπ, Σον Σπάιτσερ είπε στην ιστοσελίδα Axios ότι «δύο πράγματα μπορούν να είναι αλήθεια ταυτόχρονα. Η Ρωσία έχει υπερβάλει εαυτόν και έχασε την προσφορά του προέδρου Τραμπ για μια διαρκή ειρήνη. Η Ουκρανία εξακολουθεί να αποτελεί ζήτημα για τους περισσότερους στον κόσμο του MAGA».

Το δεύτερο, ότι δηλαδή οι υποστηρικτές του Τραμπ αντιπαθούν τον Ζελένσκι και θέλουν τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, είναι σίγουρο. Το πρώτο, όμως, μένει να επιβεβαιωθεί στις διαπραγματεύσεις στην Τουρκία.