Ο Φρίντριχ Μερτς, ηγέτης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), ετοιμάζεται να γίνει ο πρώτος «αμερικανός καγκελάριος» της Γερμανίας, εκφράζοντας έντονη συμπάθεια προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του Ρόναλντ Ρίγκαν. Παρά την ιστορική του αδυναμία για τις ΗΠΑ, ο Μερτς αναγνωρίζει ότι οι σχέσεις έχουν αλλάξει, με τις ΗΠΑ να θεωρούνται πλέον περισσότερο αντίπαλος παρά σύμμαχος.
Προβληματισμένος για την ασφάλεια της Ευρώπης, προειδοποιεί ότι η κατάσταση απαιτεί επείγουσα αφύπνιση, καθώς οι κίνδυνοι προέρχονται από τις εσωτερικές δυνάμεις της Ευρώπης και όχι μόνο από εξωτερικές απειλές. Η πολιτική του πορεία θα κριθεί από την ικανότητά του να ηγηθεί σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Πιο αναλυτικά:
Ο Φρίντριχ Μερτς ετοιμάζεται να γίνει ο πιο «αμερικανός καγκελάριος» στην ιστορία της Γερμανίας. Ποτέ άλλοτε ένας Γερμανός αρχηγός κυβέρνησης δεν είχε εκφράσει μεγαλύτερη συμπάθεια προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ίδιος έχει επισκεφθεί τις ΗΠΑ περισσότερες από 100 φορές, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ενώ θεωρεί τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν ως ένα από τα βασικά του πρότυπα.
Ο Μερτς, επικεφαλής της συντηρητικής συμμαχίας που επικράτησε στις εθνικές εκλογές της Κυριακής, έχει ιδιαίτερη αδυναμία σε μία χαρακτηριστική φράση του Ρίγκαν, η οποία αντικατοπτρίζει τον αμερικανικό σκεπτικισμό του απέναντι στην κρατική παρέμβαση: «Οι εννέα πιο τρομακτικές λέξεις στην αγγλική γλώσσα είναι: Είμαι από την κυβέρνηση και είμαι εδώ για να βοηθήσω».
Αλλαγή συσχετισμών: Οι ΗΠΑ από φίλος, εχθρός
Τη στιγμή που ο Μερτς βρίσκεται προ των πυλών της καγκελαρίας, η αγαπημένη του Αμερική μοιάζει να έχει μετατραπεί από απαραίτητο σύμμαχο σε αντίπαλο. Ο ίδιος, όπως και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες, δεν βλέπει πλέον τις ΗΠΑ ως φάρο της δημοκρατίας, όπως τις περιέγραφε ο Ρίγκαν, αλλά ως μία ακόμη δύναμη που, μαζί με Ρωσία και Κίνα, υπονομεύει τις ήδη εύθραυστες δυτικές δημοκρατίες.
«Αυτή είναι πραγματικά η αλλαγή μιας εποχής», δήλωσε ο Μερτς στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, λίγο μετά την ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς. Ο Αμερικανός αξιωματούχος εξέφρασε την άποψη ότι οι μεγαλύτερες απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια προέρχονται όχι από τη Ρωσία ή την Κίνα, αλλά από τα κεντρώα κόμματα της Ευρώπης. Ο Μερτς, φανερά ανήσυχος, συμπλήρωσε: «Αν δεν ακούσουμε τώρα το κάλεσμα αφύπνισης, μπορεί να είναι πολύ αργά για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η ομιλία του Βανς στο Μόναχο θεωρείται ιστορική καμπή για τις διατλαντικές σχέσεις, συγκρινόμενη ακόμα και με την ομιλία του Βλαντιμίρ Πούτιν το 2007 στο ίδιο συνέδριο, όταν ο Ρώσος πρόεδρος ουσιαστικά κήρυξε τον πόλεμο στη φιλελεύθερη τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η διαφορά είναι ότι, αυτή τη φορά, δεν είναι η Ρωσία που στρέφεται εναντίον του δυτικού κόσμου, αλλά η ίδια η αμερικανική κυβέρνηση.
Ο Μερτς και η δύσκολη αφύπνιση της Ευρώπης
Οι Γερμανοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Μερτς, καθυστέρησαν να αναγνωρίσουν τη νέα πραγματικότητα. Μέχρι πρόσφατα, υποστήριζαν ότι η διατλαντική συμμαχία θα αντέξει, παρά τις σαφείς ενδείξεις ότι η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να τερματίσει τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, να αμφισβητήσει τη δέσμευση των ΗΠΑ για την υπεράσπιση της Ευρώπης και να ενισχύσει τις ακροδεξιές, φιλικές προς το Κρεμλίνο δυνάμεις.
Για τον Μερτς, που υπήρξε ορκισμένος υπερατλαντιστής, αυτή η αλλαγή στρατηγικής είναι μια σκληρή αφύπνιση. Το μεγάλο ερώτημα που θα καθορίσει την πολιτική του πορεία είναι εάν θα καταφέρει να ηγηθεί της Γερμανίας και της Ευρώπης στην υπεράσπιση της κλυδωνιζόμενης φιλελεύθερης τάξης χωρίς τη στήριξη των ΗΠΑ – ή εάν, όπως ο ίδιος προειδοποίησε στο Μόναχο, είναι ήδη πολύ αργά.
Το προφίλ του Φρίντριχ Μερτς
Ο Φρίντριχ Μερτς γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1955 και υπηρετεί ως ηγέτης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) από τον Ιανουάριο του 2022. Επίσης, υπήρξε επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας CDU/CSU και το 2024 αναδείχθηκε υποψήφιος καγκελάριος της Γερμανίας ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών του 2025.
Αφού ολοκλήρωσε τις νομικές του σπουδές το 1985, εργάστηκε ως δικαστής και εταιρικός δικηγόρος προτού εισέλθει στην πολιτική. Το 1989, εξελέγη μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου υπηρέτησε για μία θητεία, προτού μεταπηδήσει στο γερμανικό κοινοβούλιο (Bundestag).
Στο CDU αναδείχθηκε ως κορυφαίος εμπειρογνώμονας χρηματοοικονομικής πολιτικής και το 2000 εξελέγη πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας CDU/CSU, την ίδια χρονιά που η Άνγκελα Μέρκελ ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος. Οι δυο τους υπήρξαν πολιτικοί αντίπαλοι, καθώς η Μέρκελ διεκδικούσε την κομματική ηγεσία, ενώ ο Μερτς ηγούνταν της αντιπολίτευσης.
Μετά τις εκλογές του 2002, η Μέρκελ διεκδίκησε και τελικά κατέλαβε την προεδρία της κοινοβουλευτικής ομάδας, με τον Μερτς να περιορίζεται σε αναπληρωματικό ρόλο. Το 2004, αποχώρησε από την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας, ενώ το 2009 εγκατέλειψε την ενεργό πολιτική για να επιστρέψει στον ιδιωτικό τομέα.
Η επιστροφή του στη γερμανική πολιτική σκηνή ήρθε το 2018, όταν έθεσε υποψηφιότητα για την ηγεσία του CDU, μετά την αποχώρηση της Μέρκελ. Παρά την αρχική του ήττα, το 2022 κατάφερε να αναλάβει την αρχηγία του κόμματος, σηματοδοτώντας μία νέα εποχή για τους Χριστιανοδημοκράτες.
