Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2025 – Το 2025 ξεκίνησε, δυστυχώς, με ένα πολύ σοβαρό περιστατικό θανάτωσης άγριας ζωής, ενός ζευγαριού σπάνιων Χρυσαετών (Aquila chrysaetos) και του νεοσσού τους, σε περιοχή του ποταμού Κομψάτου, στην ορεινή Ξάνθη.

Αρχικά, προκλήθηκε ανησυχία, καθώς οι δορυφορικοί πομποί που έφεραν οι δύο από τους Χρυσαετούς, της μητέρας και του θηλυκού νεοσσού, άρχισαν να εκπέμπουν από σταθερά σημεία για μεγάλο διάστημα. Γεγονός, που αποτέλεσε ένδειξη ότι τα πουλιά μπορεί να έχουν πεθάνει. Τα σήματα εκπέμπονταν από ορεινή περιοχή της Ξάνθης, στην περιοχή του Κομψάτου κοντά στα σύνορα Ελλάδας-Βουλγαρίας, εντός της περιοχής Natura 2000 «Κοιλάδα Κομψάτου».

Αμέσως σήμανε συναγερμός και την Παρασκευή 10 Ιανουαρίου οργανώθηκε έρευνα στην περιοχή από μικτό κλιμάκιο. Στην αποστολή συμμετείχαν δύο Ειδικές Μονάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ΕΜΑΔΔ), με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους, η ΕΜΑΔΔ της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου-Βιστωνίδας και Ροδόπης του ΟΦΥΠΕΚΑ και η ΕΜΑΔΔ της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, καθώς και το Δασαρχείο Ξάνθης.

Ερευνήθηκαν οι δύο θέσεις που εξέπεμπαν οι πομποί, όπου και εντοπίστηκαν νεκροί και με εμφανείς ενδείξεις δηλητηρίασης οι δύο Χρυσαετοί, μαζί με έναν ακόμη Χρυσαετό, το αρσενικό του ζευγαριού. Κοντά σε δύο από τους νεκρούς Χρυσαετούς εντοπίστηκαν υπολείμματα νεκρού σαρκοφάγου θηλαστικού μεσαίου μεγέθους, το οποίο πιθανά να κουβάλησαν από μακριά τα πουλιά για να τραφούν. Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι το νεκρό θηλαστικό είχε προηγουμένως καταναλώσει κάποιο δηλητηριασμένο δόλωμα και εν συνεχεία η κατανάλωσή του από τους Χρυσαετούς προκάλεσε δευτερογενή δηλητηρίαση στα πουλιά.

Όλα τα ευρήματα συλλέχτηκαν και παραδόθηκαν στον Δασαρχείο, ώστε στη συνέχεια να αποσταλούν για νεκροψία και τοξικολογικές εξετάσεις, από τις οποίες θα διαπιστωθεί η πραγματική αιτία θανάτου των αρπακτικών.

Οι έρευνες των δύο ΕΜΑΔΔ συνεχίστηκαν και την επόμενη μέρα για τον εντοπισμό άλλων πιθανών θυμάτων ή/και δηλητηριασμένων δολωμάτων, χωρίς όμως περαιτέρω ευρήματα. Αθροιστικά, τις δύο ημέρες, οι δύο σκύλοι των ΕΜΑΔΔ του ΟΦΥΠΕΚΑ και της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης κάλυψαν 27,1χλμ.

Οι πομποί είχαν τοποθετήθηκαν στους Χρυσαετούς, στο πλαίσιο της διδακτορικής έρευνας «Οικολογία διατήρησης του Χρυσαετού στη Βόρεια Ελλάδα» του Εργαστηρίου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας, του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με τη χρηματοδότηση της περιβαλλοντικής οργάνωσης “Natural Research Scotland”.

Το θηλυκό άτομο του ζευγαριού είχε γεννηθεί το 2020 στον ορεινό Έβρο, το 2022 εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Κομψάτου και το 2024 αναπαράχθηκε για πρώτη φορά, με επιτυχία, αναθρέφοντας τον νεοσσό που επίσης θανατώθηκε στο εν λόγω περιστατικό.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Χρυσαετός είναι απειλούμενο είδος, που προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία, ενώ ο πληθυσμός του στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζει ανησυχητική μείωση. Προσφάτως, αξιολογήθηκε για τον «Κόκκινο Κατάλογο» της Ελλάδας ως «Κινδυνεύον».

Παράνομη και επιβλαβής πρακτική

Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι μία κοινή πρακτική στην Ελλάδα, τόσο στις αστικές περιοχές όσο και στην ύπαιθρο, παρά το γεγονός ότι απαγορεύεται βάσει νομοθεσίας από το 1993. Τα δηλητηριασμένα δολώματα απειλούν την άγρια πανίδα και τα οικόσιτα ζώα.

Τα εγκληματικά δηλητηριασμένα δολώματα δεν κάνουν διακρίσεις και μπορούν να προκαλέσουν «αλυσιδωτούς» θανάτους ζώων. Από τη στιγμή που ένα ζώο καταναλώσει ένα δηλητηριασμένο δόλωμα, ξεκινάει μία αλληλουχία θανάτων, καθώς μετατρέπεται το ίδιο σε δηλητηριασμένο δόλωμα, οδηγώντας και άλλα ζώα σε δευτερογενή δηλητηρίαση.

Κατά τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει πολλά βήματα για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου εγκλήματος, όπως η δημιουργία των Ειδικών Μονάδων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων και η θεσμοθέτηση των Τοπικών Σχεδίων Δράσης.

Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τις δράσεις που υλοποιεί ο ΟΦΥΠΕΚΑ για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: https://antipoison.necca.gov.gr/.