Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια μεταμόρφωσαν τον θανατηφόρο μύκητα Aspergillus flavus, γνωστός ως «κατάρα των Φαραώ», σε μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία κατά της λευχαιμίας. Ο μύκητας, που έχει συνδεθεί με πρόωρους θανάτους αρχαιολόγων, αποδείχθηκε ότι παράγει ενώσεις, τις ασπεριγκιμικίνες, οι οποίες έχουν ισχυρή δράση κατά των λευχαιμικών κυττάρων.

Μερικές παραλλαγές των ασπεριγκιμικινών παρουσίασαν αποτελέσματα συγκρίσιμα με γνωστά φάρμακα κατά του καρκίνου, ενώ οι επιδράσεις τους φαίνεται να είναι συγκεκριμένες για ορισμένους τύπους καρκινικών κυττάρων. Οι ερευνητές σκοπεύουν να προχωρήσουν σε πειράματα σε ζωικά μοντέλα, με στόχο την κλινική δοκιμή στους ανθρώπους στο μέλλον.

Πιο αναλυτικά

Ερευνητές με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια μετέτρεψαν τον θανατηφόρο μύκητα Aspergillus flavus, που συνδέεται με την κατάρα των Φαραώ, σε μια ισχυρή ένωση που καταπολεμά τον καρκίνο και ανοίγει νέους δρόμους στην ανακάλυψη περισσότερων φαρμάκων από μύκητες.

Αφότου οι αρχαιολόγοι άνοιξαν τον τάφο του βασιλιά Τουταγχαμών τη δεκαετία του 1920, μια σειρά από πρόωρους θανάτους μεταξύ της ομάδας ανασκαφής τροφοδότησε φήμες για μια κατάρα του Φαραώ. Δεκαετίες αργότερα, γιατροί θεώρησαν ότι τα σπόρια μυκήτων, αδρανή για χιλιετίες, θα μπορούσαν να είχαν παίξει ρόλο.

Τη δεκαετία του 1970, δώδεκα επιστήμονες εισήλθαν στον τάφο του Καζίμιρ Δ΄ στην Πολωνία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, δέκα από αυτούς πέθαναν. Μεταγενέστερες έρευνες αποκάλυψαν ότι ο τάφος περιείχε Aspergillus flavus, του οποίου οι τοξίνες μπορούν να οδηγήσουν σε λοιμώξεις του πνεύμονα, ειδικά σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Τώρα, ο ίδιος αυτός μύκητας είναι η πηγή μιας πολλά υποσχόμενης νέας θεραπείας για τον καρκίνο.

«Οι μύκητες μας έδωσαν την πενικιλίνη. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι απομένει να βρεθούν πολλά περισσότερα φάρμακα που προέρχονται από φυσικά προϊόντα», λέει η Σέρι Γκάο, αναπληρώτρια καθηγήτρια Χημικής και Βιομοριακής Μηχανικής και Βιομηχανικής και ανώτερη συγγραφέας της δημοσίευσης στο «Nature Chemical Biology».

Η εν λόγω θεραπεία είναι μια κατηγορία πεπτιδίων ριβοσωμικά συντιθέμενων και μετα-μεταφραστικά τροποποιημένων (RiPPs). Ενώ χιλιάδες RiPPs έχουν εντοπιστεί σε βακτήρια, μόνο λίγα έχουν βρεθεί σε μύκητες. Για να βρουν περισσότερα RiPPs από μύκητες, οι ερευνητές μελέτησαν πρώτα δώδεκα στελέχη του Aspergillus, τα οποία προηγούμενη έρευνα είχε υποδείξει ότι μπορεί να περιέχουν περισσότερες από αυτές τις χημικές ουσίες, και διαπίστωσαν ότι ο Aspergillus flavus ήταν πολλά υποσχόμενος για περαιτέρω μελέτη.

Αφού καθάρισαν τέσσερα διαφορετικά RiPPs, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα μόρια μοιράζονταν μια μοναδική δομή αλληλοσυνδεόμενων δακτυλίων. Οι ερευνητές ονόμασαν αυτά τα μόρια, τα οποία δεν είχαν περιγραφεί ποτέ προηγουμένως, από τον μύκητα στον οποίο βρέθηκαν: ασπεριγκιμικίνες.

Ακόμη και χωρίς τροποποίηση, όταν αναμειγνύονταν με ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα, οι ασπεριγκιμικίνες είχαν ιατρική προοπτική: δύο από τις τέσσερις παραλλαγές είχαν ισχυρά αποτελέσματα έναντι των λευχαιμικών κυττάρων.

Μια άλλη παραλλαγή, στην οποία οι ερευνητές πρόσθεσαν ένα λιπίδιο ή λιπαρό μόριο, το οποίο βρίσκεται επίσης στον βασιλικό πολτό που θρέφει τις αναπτυσσόμενες μέλισσες, λειτούργησε τόσο καλά όσο η κυταραβίνη και η δαουνορουβικίνη, δύο φάρμακα εγκεκριμένα από τον FDA τα οποία χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες για τη θεραπεία της λευχαιμίας.

Μέσω περαιτέρω πειραματισμών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ασπεριγκιμικίνες πιθανώς διαταράσσουν τη διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ενώσεις είχαν ελάχιστη έως καθόλου επίδραση σε καρκινικά κύτταρα του μαστού, του ήπατος ή των πνευμόνων, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι επιδράσεις των ασπεριγκιμικινών είναι συγκεκριμένες σε ορισμένους τύπους κυττάρων, ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό για οποιαδήποτε μελλοντική φαρμακευτική αγωγή.

Οι ερευνητές εντόπισαν παρόμοιες ομάδες γονιδίων και σε άλλους μύκητες, υποδηλώνοντας ότι περισσότερα RiPPS μυκήτων παραμένουν να ανακαλυφθούν.

Το επόμενο βήμα είναι να δοκιμαστούν οι ασπεριγκιμικίνες σε ζωικά μοντέλα, με την ελπίδα να προχωρήσουν μια μέρα σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.