«Αυτοί είναι οι τάρανδοι του Άγιου Βασίλη. Αλλά είμαστε πολύ τυχεροί γιατί ο Άγιος Βασίλης τούς χρειάζεται μόνο μία μέρα το χρόνο. Έτσι, μπορούμε να πετάμε μαζί τους τις υπόλοιπες 364»: Αυτή είναι μια καλά δοκιμασμένη ατάκα. Ο Γιούχα Κούγιαλα την έχει επαναλάβει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και στη μικρή ομάδα δημοσιογράφων του αμερικανικού CNN που τον επισκέφθηκε, την λέει με ένα χαμόγελο.

Πρόσφατα, όμως, το κοπάδι ταράνδων του Κούγιαλα αντιμετωπίζει έναν ασυνήθιστο κίνδυνο. Σχεδόν καθημερινά, συναντά πτώματα ταράνδων. Και κατηγορεί έναν απροσδόκιο ύποπτο: τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, του οποίου ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εκτεταμένες συνέπειες.

Η οικογένεια του Κούγιαλα εκτρέφει ταράνδους στο Κουούσαμο, στη βόρεια Φινλανδία, για περισσότερα από 400 χρόνια. Πιο πρόσφατα, άνοιξε επίσης τη γη του σε ορδές τουριστών που ταξιδεύουν από όλο τον κόσμο, αναζητώντας μια μοναδική εορταστική εμπειρία.

Η Λαπωνία, η βορειότερη περιοχή της Φινλανδίας, προβάλλεται ως η «επίσημη πατρίδα του Άγιου Βασίλη» και οι εκατοντάδες χιλιάδες τάρανδοι που περιφέρονται στην περιοχή αυτή αποτελούν μεγάλο πόλο έλξης για παιδιά και ενήλικες.

Ο Κούγιαλα δεν θέλει να πει πόσους ταράνδους έχει – ένα θέμα που θεωρείται πολύ αδέξιο να συζητηθεί με οποιονδήποτε εκτός από την πιο στενή οικογένειά του. Αλλά είναι πολλοί. Και περιφέρονται ελεύθεροι σε αυτές τις αγροτικές περιοχές, βόσκοντας όπως τους αρέσει στα παγωμένα υπόροφα.

Για τους επισκέπτες, οι τάρανδοι είναι η ζωντανή ενσάρκωση των Χριστουγέννων. Για τον Κούγιαλα και τους άλλους κτηνοτρόφους ταράνδων, είναι η επιβίωσή τους.

«Απλά σκοτώνουν, σκοτώνουν, σκοτώνουν»

«Φέτος είναι η χειρότερη χρονιά που έχει γνωρίσει ποτέ αυτή η περιοχή», λέει ο Κούγιαλα, καθώς σκύβει δίπλα στο πτώμα ενός ταράνδου που βρίσκεται στο χιόνι.

Ο τάρανδος που κοιτάζει σκοτώθηκε από έναν λύκο λίγες μέρες πριν. Η γλώσσα του έχει ξεριζωθεί από τον «ένοχο» θηρευτή και αποκαλυπτικές πατημασιές βρέθηκαν στον τόπο του εγκλήματος. Από τότε, αλεπούδες και κοράκια έχουν τελειώσει ό,τι είχε απομείνει από το κρέας.

Η απώλεια θηλυκών ταράνδων, όπως αυτή, είναι ιδιαίτερα οδυνηρή για τον Κούγιαλα. Χρειάζονται περίπου δύο χρόνια για να φτάσει μια τάρανδος στη σεξουαλική ωριμότητα και κάθε θηλυκό γεννά συνήθως μόνο ένα μοσχάρι τον χρόνο.

Το φινλανδικό Υπουργείο Γεωργίας και Δασών εκτιμά ότι ο ιδιοκτήτης μιας θηλυκής ταράνδου στην ακμή της υφίσταται ζημία 1.572 ευρώ όταν αυτή σκοτώνεται. Επιπλέον, οι κτηνοτρόφοι λένε ότι τώρα ξοδεύουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους υποβάλλοντας αιτήσεις για αποζημίωση από τη φινλανδική κυβέρνηση για τις απώλειές τους, η οποία, όπως παραπονούνται, δεν είναι αρκετή για να καλύψει τα έξοδά τους.

«Είναι πραγματικά λυπηρό. Πραγματικά, πραγματικά λυπηρό», λέει ο Κούγιαλα. «Η ισορροπία δεν είναι σωστή. Οι λύκοι είναι τόσο πολλοί που απειλούν ολόκληρο το σύστημα εδώ. … Απλά σκοτώνουν, σκοτώνουν, σκοτώνουν.

Αν δεν κάνουμε τίποτα, σε λίγα χρόνια ολόκληρες περιοχές δεν θα έχουν πια ταράνδους. Αυτό είναι λυπηρό, γιατί είναι η παλαιότερη δραστηριότητα σε ολόκληρη τη Φινλανδία: η εκτροφή ταράνδων».

Στοιχεία από το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας, έναν ερευνητικό οργανισμό που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Γεωργίας και Δασών, επιβεβαιώνουν ότι τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί δραματική αύξηση του πληθυσμού των λύκων στη Φινλανδία, από περίπου 295 την άνοιξη του 2024 σε περίπου 430 φέτος, τον υψηλότερο αριθμό των τελευταίων δεκαετιών.

Η Ένωση Εκτροφέων Ταράνδων της Φινλανδίας, η οποία τηρεί συνεχή καταγραφή, αναφέρει ότι περίπου 1.950 τάρανδοι έχουν σκοτωθεί από λύκους μόνο φέτος – αύξηση σχεδόν 70% σε σχέση με πέρυσι.

Ενώ ο πληθυσμός των λύκων έχει αυξηθεί σε όλη την Ευρώπη, η πιο δημοφιλής εξήγηση στη Φινλανδία για τον αριθμό ρεκόρ των επιθέσεων λύκων στις βόρειες περιοχές εκτροφής ταράνδων βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά: βαθιά στα ρωσικά χαρακώματα της Ουκρανίας.

«Κανείς δεν έμεινε» να κυνηγάει τους λύκους

Η θεωρία είναι ότι οι τάρανδοι της Φινλανδίας σκοτώνονται σε μεγάλους αριθμούς από ρωσικούς λύκους που διασχίζουν τα σύνορα μήκους άνω των 1.200 χλμ. που χωρίζουν τις δύο χώρες.

Ο λόγος για τον οποίο οι λύκοι σε αυτές τις ρωσικές παραμεθόριες περιοχές διασχίζουν τα σύνορα με τη Φινλανδία αποτελεί αντικείμενο συνεχιζόμενης επιστημονικής συζήτησης. Ορισμένα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν καταγράψει την επίδραση της ξυλοκοπίας στα ενδιαιτήματα της άγριας ζωής σε αυτό το τμήμα της χώρας.

Μια πιο δημοφιλής θεωρία μεταξύ των Φινλανδών επιστημόνων και των εκτροφέων ταράνδων δείχνει προς την Ουκρανία.

Λένε ότι τώρα κυνηγούνται λιγότεροι λύκοι στη Ρωσία, εξαιτίας της μαζικής στρατολόγησης και της κινητοποίησης των ικανών ανδρών – συμπεριλαμβανομένων των κυνηγών – για τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία. Και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια έκρηξη αρπακτικών όπως αρκούδες, αδηφάγοι, λύγκες και λύκοι, τα οποία όλα κυνηγούν ταράνδους.

«Η κατάσταση χειροτερεύει μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. … Οι λύκοι έρχονται από τη ρωσική πλευρά», λέει ο Κούγιαλα δείχνοντας προς τα ρωσικά σύνορα, μόλις 40 χλμ. από τη γη του. «Τώρα κυνηγούν ανθρώπους στην Ουκρανία, δεν έχει μείνει κανείς να κυνηγάει τους λύκους».

Μια ρεαλιστική θεωρία

Αυτή η αφήγηση που κατηγορεί τη Ρωσία για τα δεινά της χώρας ταιριάζει απόλυτα με το γενικό αντιρωσικό κλίμα που επικρατεί μεταξύ των Φινλανδών, οι οποίοι προετοιμάζονται εδώ και δεκαετίες για μια πιθανή μελλοντική σύγκρουση με τη γειτονική τους χώρα.

Αλλά η θεωρία έχει και μια απρόσμενη βαρύτητα. Το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας έχει αναλύσει χιλιάδες δείγματα λύκων, συχνά από περιττώματα ή ούρα, από όλη τη χώρα κατά την τελευταία δεκαετία και πρόσφατα παρατήρησε μια απότομη αύξηση των λύκων με δείκτες DNA που δεν είχαν παρατηρηθεί προηγουμένως στη Φινλανδία. Οι επιστήμονές του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ζώα αυτά πιθανότατα προέρχονται από την άλλη πλευρά των ρωσικών συνόρων.

«Νομίζω ότι θα μπορούσε να είναι μια ρεαλιστική θεωρία», λέει η ερευνήτρια Κάτια Χόλμαλα, η οποία ηγείται της ανάλυσης δειγμάτων λύκων εδώ και χρόνια. «Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι το κυνήγι λύκων έχει μειωθεί στη ρωσική πλευρά. Ήταν πολύ, πολύ έντονο πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και υπήρχαν επίσης καλές αμοιβές για κάθε λύκο».

Ο Τζον Χέλιν, ειδικός σε θέματα παρακολούθησης με έδρα τη Φινλανδία, μέλος της Black Bird Group, ο οποίος ειδικεύεται στην παρατήρηση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία – και των προσπαθειών υποστήριξής του στο εσωτερικό – συμφωνεί. Επισημαίνει τα σημαντικά οικονομικά κίνητρα που προσφέρονται στους Ρώσους άνδρες που είναι πρόθυμοι να καταταγούν στο στρατό σε παραμεθόριες περιοχές όπως το Μούρμανσκ, που βρίσκεται ακριβώς ανατολικά της Λαπωνίας, καθώς και τη γενική μείωση των ποσοστών ανεργίας στη Ρωσία.

«Είναι μια χρήσιμη αφήγηση ότι όλα τα κακά προέρχονται από τη Ρωσία», αναγνωρίζει. Αλλά, προσθέτει, «αυτό που έχουμε δει, ειδικά πέρυσι, είναι ότι οι θανάτοι από λύκους έχουν μειωθεί, παρόλο που ο πληθυσμός των λύκων έχει αυξηθεί».

Δεδομένου του αδιαφανούς συστήματος τήρησης αρχείων της Ρωσίας, είναι μια θεωρία που δεν είναι ακόμη δυνατό να αποδειχθεί. Ωστόσο, ο αριθμός των ανδρών που είναι διαθέσιμοι για κυνήγι έχει σαφώς μειωθεί.

«Υπάρχει όλο και λιγότερη εποχική εργασία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν», λέει ο Χέλιν. «Και αυτή η εποχική εργασία είναι κάτι που συνήθως χρησιμοποιούσαν για τη δασοκομία, το κυνήγι και τη διατήρηση της άγριας ζωής σε αυτές τις περιοχές».

«Προσπαθήστε να σταματήσετε αυτόν τον πόλεμο»

Αν και οι λύκοι της Φινλανδίας εξακολουθούν να ταξινομούνται ως είδος που κινδυνεύει με εξαφάνιση, τον περασμένο μήνα η κυβέρνηση προώθησε νομοθεσία που θα επιτρέπει το κυνήγι λύκων. Οι οικολόγοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους, αλλά το Υπουργείο Γεωργίας και Δασών δηλώνει ότι αναγνωρίζει την ανάγκη ελέγχου του πληθυσμού.

Στις περιοχές εκτροφής ταράνδων, έχουν ήδη χορηγηθεί ειδικές άδειες κυνηγιού – και κτηνοτρόφοι όπως ο Κούγιαλα συχνά βγαίνουν με τα κυνηγετικά τους σκυλιά και τα τουφέκια τους, ψάχνοντας στο χιόνι για ίχνη λύκων.

«Όσοι πιστεύουν ότι δεν είναι σωστό να σκοτώνουμε λύκους θα πρέπει να έρθουν εδώ», λέει ο Κούγιαλα ο οποίος ελπίζει να παραδώσει μια μέρα την επιχείρηση ταράνδων στους τέσσερις γιους του.

«Θα πρέπει να ζήσουν τη ζωή μας… και να δουν τον πόνο που νιώθουμε όταν χάνουμε τους ταράνδους μας».

Ο Κούγιαλα ελπίζει ότι οι προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα φέρουν ειρήνη στην Ουκρανία, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας.

«Ελπίζω πραγματικά ότι ο πόλεμος θα τελειώσει», λέει. «Κύριε Τραμπ, αν με ακούτε, σας παρακαλώ: κάντε τα πάντα. Κάντε περισσότερα από όσα έχετε κάνει μέχρι τώρα. Προσπαθήστε να σταματήσετε αυτόν τον πόλεμο. Τερματίστε τον πόλεμο».