Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επέκρινε ανοιχτά τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, λίγες ώρες πριν ο Ουκρανός Πρόεδρος φτάσει στο Λονδίνο για σειρά κρίσιμων συναντήσεων με τους ευρωπαίους ηγέτες της «Συμμαχίας των Προθύμων». Η αντιπαράθεση αυτή έρχεται τη στιγμή που οι αμερικανοουκρανικές συνομιλίες ολοκληρώθηκαν χωρίς πρόοδο και ενώ η Ρωσία χαιρετίζει δημόσια το νέο δόγμα στρατηγικής ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Ζελένσκι «δεν είναι έτοιμος» να εγκρίνει το ειρηνευτικό σχέδιο που συνέταξαν οι ΗΠΑ με στόχο τον τερματισμό του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, μετά το τέλος των συνομιλιών μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου στη Φλόριντα.
«Είμαι λίγο απογοητευμένος που ο πρόεδρος Ζελένσκι δεν έχει διαβάσει ακόμα την πρόταση, αυτό ίσχυε πριν από λίγες ώρες. Οι άνθρωποί του την αγαπούν, αλλά εκείνος όχι», δήλωσε ο Τραμπ το βράδυ της Κυριακής, μιλώντας στους δημοσιογράφους.
Πρόσθεσε ότι η Ρωσία «θα προτιμούσε να έχει ολόκληρη την Ουκρανία» και ότι πιστεύει πως η Μόσχα «είναι εντάξει» με το ειρηνευτικό σχέδιο, αλλά «δεν είμαι σίγουρος ότι ο Ζελένσκι είναι εντάξει με αυτό».
Διπλωματικός μαραθώνιος
Οι μαραθώνιες συνομιλίες ξεκίνησαν την Πέμπτη με τη συμμετοχή του Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ, του Τζάρεντ Κούσνερ και των Ουκρανών αξιωματούχων Ρουστέμ Ούμεροφ και Αντρίι Χνάτοφ – ολοκληρώθηκαν το Σάββατο χωρίς εμφανές αποτέλεσμα.
Ο Ζελένσκι είχε τηλεφωνική επικοινωνία το Σάββατο με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, και τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ.
Δήλωσε το Σάββατο ότι είχε μια «ουσιαστική τηλεφωνική συνομιλία» μαζί τους, λέγοντας ότι ενημερώθηκε τηλεφωνικά από τις αμερικανικές και ουκρανικές ομάδες.
«Η Ουκρανία είναι αποφασισμένη να συνεχίσει να εργάζεται με καλή πίστη με την αμερικανική πλευρά για να επιτύχει πραγματικά την ειρήνη», έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα.
«Έπειτα από τρεις ημέρες συνομιλιών, παραμένουν δύσκολα ζητήματα», δήλωσε το Σάββατο η Ουκρανή πρέσβης στις ΗΠΑ, Όλγα Στεφανίσινα, προσθέτοντας ότι «και οι δύο πλευρές συνεχίζουν να εργάζονται για τη διαμόρφωση ρεαλιστικών και αποδεκτών λύσεων».
Η ίδια διευκρίνισε: «Οι βασικές προκλήσεις σε αυτό το στάδιο αφορούν ζητήματα εδαφών και εγγυήσεων, και αναζητούμε ενεργά βέλτιστες μορφές για την αντιμετώπισή τους. Περισσότερες λεπτομέρειες θα δοθούν μόλις συγκεντρωθούν όλες οι πληροφορίες».
Συμμαχία των Προθύμων
Οι δηλώσεις Τραμπ έγιναν την ώρα που ο Ζελένσκι αναμένεται να συναντηθεί τη Δευτέρα στο Λονδίνο με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας, με τις συνομιλίες να επικεντρώνονται στην πορεία των διαβουλεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας.
Συζητήσεις θα συνεχιστούν και στις Βρυξέλλες.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ έχει επανειλημμένως τονίσει ότι η Ουκρανία «πρέπει να καθορίσει το δικό της μέλλον» και έχει δηλώσει ότι μια ευρωπαϊκή ειρηνευτική δύναμη θα παίξει «ζωτικό ρόλο» στην εγγύηση της ασφάλειας της χώρας.
Σχέδιο ειρήνης
Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι βρίσκονται στο τελικό στάδιο επίτευξης συμφωνίας, ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είτε το Κίεβο είτε η Μόσχα είναι διατεθειμένα να υπογράψουν το πλαίσιο που συνέταξε η διαπραγματευτική ομάδα του Τραμπ.
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν έχει εκφράσει δημόσια την έγκριση του για το σχέδιο της Ουάσινγκτον και την περασμένη εβδομάδα ανέφερε ότι ορισμένες πτυχές της πρότασης Τραμπ δεν μπορούν να εφαρμοστούν.
Οι Αμερικανοί απεσταλμένοι, Γουίτκοφ και Κούσνερ συναντήθηκαν με τον Ρώσο ηγέτη στο Κρεμλίνο, αλλά χωρίς να υπάρξει εμφανές αποτέλεσμα.
Το αμερικανικό σχέδιο έχει περάσει από πολλά προσχέδια από τον Νοέμβριο, όταν πρωτοεμφανίστηκε, και έχει δεχτεί κριτική ότι ήταν υπερβολικά επιεικές προς τη Ρωσία. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες του Τραμπ και της ομάδας του, η πρόοδος παραμένει αργή, με τις διαφωνίες για τις εγγυήσεις ασφάλειας προς το Κίεβο και το καθεστώς των ρωσοκρατούμενων εδαφών να παραμένουν ανεπίλυτες.
«Οι Αμερικανοί εκπρόσωποι γνωρίζουν τις βασικές ουκρανικές θέσεις», είπε ο Ζελένσκι στο νυχτερινό του διάγγελμα την Κυριακή.
Η σχέση Τραμπ–Ζελένσκι χαρακτηρίζεται από εναλλαγές έντασης από τη στιγμή που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα πιέσει την Ουκρανία «να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία» για να τερματιστεί μια σύγκρουση «που έχει κοστίσει πάρα πολλές ζωές».
Το Κρεμλίνο χαιρετίζει το νέο δόγμα των ΗΠΑ
Η κριτική Τραμπ προς τον Ζελένσκι συνέπεσε με τη θερμή υποδοχή της Μόσχας στη νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι το επικαιροποιημένο έγγραφο στρατηγικής, που ορίζει τους βασικούς άξονες της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον, «συμβαδίζει σε μεγάλο βαθμό με το όραμα της Ρωσίας».
Το έγγραφο, που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, αναφέρει ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους με τη Ρωσία έπειτα από χρόνια κατά τα οποία η Μόσχα αντιμετωπιζόταν ως παγκόσμιος παρίας.
«Ίσως κανείς μπορεί να ελπίζει ότι αυτό μπορεί να αποτελεί μια ταπεινή εγγύηση ότι θα είναι δυνατόν να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε εποικοδομητικά μαζί για να βρεθεί μια ειρηνική διευθέτηση για την Ουκρανία, τουλάχιστον», σχολίασε ο Πεσκόφ.
Το κείμενο ασκεί επίσης έντονη κριτική στις ευρωπαϊκές χώρες, υποστηρίζοντας ότι η ήπειρος κινδυνεύει με «πολιτισμική εξάλειψη».
Η νέα στρατηγική εγκαταλείπει τη ρητορική των προηγούμενων κυβερνήσεων που περιέγραφαν τη Ρωσία ως απειλή, σημειώνει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θεωρούν τη Μόσχα «υπαρξιακή απειλή» και παρουσιάζει την Ουάσιγκτον ως τον βασικό μεσολαβητή για την αποκατάσταση «συνθηκών σταθερότητας στην Ευρώπη και στρατηγικής σταθερότητας με τη Ρωσία».
Μιλώντας στους δημοσιογράφους την Κυριακή, ο Πεσκόφ εμφανίστηκε να επικροτεί τη στρατηγική και επαίνεσε τον Αμερικανό πρόεδρο, αποκαλώντας τον «ισχυρό».
Ανήσυχη η Ευρώπη
Για τους ευρωπαίους ηγέτες, η χρονική συγκυρία είναι ανησυχητική: οι ΗΠΑ καθοδηγούν τις συνομιλίες ειρήνης για την Ουκρανία τη στιγμή που η στάση τους απέναντι στην Ευρώπη σκληραίνει, προκαλώντας φόβους ότι αυτή η μετατόπιση θα μπορούσε να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις σε κρίσιμη στιγμή.
Ο απερχόμενος ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, δήλωσε σε αμυντικό φόρουμ το Σάββατο ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης να τερματίσει τον πόλεμο βρίσκονται «στα τελευταία 10 μέτρα».
Όπως είπε, τα δύο εκκρεμή ζητήματα είναι «το [Ουκρανικό] έδαφος και το μέλλον του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια».
Ο Κέλογκ, ο οποίος θεωρείται από τους πιο φιλικούς προς τις ουκρανικές θέσεις αξιωματούχους, πρόκειται να αποχωρήσει από τον ρόλο του τον Ιανουάριο και συμμετείχε στις συνομιλίες στη Φλόριντα.
Πολλοί άλλοι στο περιβάλλον Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου του Γουίτκοφ, είναι πολύ πιο ανοιχτοί στο να υιοθετήσουν ρωσικές θέσεις.
Ο Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, μιλώντας σε φόρουμ στη Ντόχα την Κυριακή, δήλωσε ότι ο Ζελένσκι «συνεχίζει επίτηδες τη σύγκρουση από φόβο ότι θα χάσει την εξουσία αν αυτή τελειώσει», προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ δεν θα είναι πλέον «ο ηλίθιος με το μπλοκ επιταγών».
Εμπόδια
Όλα αυτά τα ζητήματα αναμένεται να τεθούν στο τραπέζι τη Δευτέρα, όταν ο Ζελένσκι φτάσει στο Λονδίνο για να συναντήσει τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς.
«Οι ευρωπαίοι ηγέτες θα κάνουν από κοινού απολογισμό της κατάστασης και των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της αμερικανικής μεσολάβησης», δήλωσε ο Μακρόν.
Τα ζητήματα εδαφών και εγγυήσεων ασφαλείας αποτελούν εδώ και καιρό τα κεντρικά εμπόδια σε οποιαδήποτε πιθανή συμφωνία. Το Κίεβο επιμένει ότι ένας δίκαιος τερματισμός του πολέμου πρέπει να περιλαμβάνει αξιόπιστες δεσμεύσεις ασφαλείας και να μην απαιτεί την παραχώρηση επιπλέον εδαφών.
Την ίδια ώρα, ο Πούτιν δήλωσε ότι σκοπεύει να καταλάβει «με κάθε τρόπο» την ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.
Ο Μακρόν σχολίασε το Σάββατο ότι η Ρωσία «κλειδώνει τον εαυτό της σε μια κλιμακούμενη προσέγγιση και δεν επιδιώκει την ειρήνη». «Πρέπει να συνεχίσουμε να ασκούμε πίεση στη Ρωσία για να την αναγκάσουμε προς την ειρήνη», είπε, προσθέτοντας: «Διότι αυτό που διακυβεύεται στην Ουκρανία είναι και η ασφάλεια της Ευρώπης στο σύνολό της».
