Η αριστερή κυβέρνηση στην Ισπανία απέτισε την Παρασκευή, φόρο τιμής στα θύματα του εμφυλίου πολέμου και της 40χρονης δικτατορίας του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο, λίγο πριν κλείσουν 50 χρόνια από το θάνατό του.

Ο Φράνκο ανήλθε στην εξουσία με πραξικόπημα τον Ιούλιο του 1936, το οποίο διοργάνωσε εναντίον της εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης. Ακολούθησε τριετής εμφύλιος πόλεμος στο τέλος του οποίου ο Φράνκο εγκαθίδρυσε δικτατορία.

Σύμφωνα με κυβερνητικές εκτιμήσεις περίπου 114.000 άμαχοι εξαφανίστηκαν, πιθανότατα σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις του Φράνκο, στη διάρκεια του πολέμου και της διακυβέρνησής του που ακολούθησε.

Σε εκδήλωση υπό τον τίτλο “Η Μνήμη είναι Δημοκρατία”, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ευχαρίστησε όλους όσοι πολέμησαν για μια δημοκρατική Ισπανία. «Έπρεπε να διαλυθεί μια αποτρόπαιη δικτατορία που επιβλήθηκε με τη βία των όπλων, διατηρήθηκε με την καταστολή, και η οποία έκλεψε τα πιο βασικά δικαιώματα και ελευθερίες από εκατομμύρια Ισπανούς», είπε σε ένα αμφιθέατρο γεμάτο συγγενείς θυμάτων του Φράνκο.

Υπό τα χειροκροτήματα των παρευρισκομένων που σηκώθηκαν όρθιοι ο Σάντσεθ παρουσίασε συμβολικές δηλώσεις αναγνώρισης και αποκατάστασης σε 18 εν ζωή θύματα της καταπίεσης και σε απογόνους εκείνων που έχουν πεθάνει.

Ένα από αυτά ήταν  η Μαρία Λουίσα Ράμος, 98 ετών, που διέφυγε στη Γαλλία και επιβίωσε από το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν.  Επίσης, η ανιψιά του ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο οποίος δολοφονήθηκε από τις φασιστικές δυνάμεις κατά την έναρξη του πολέμου. Ο τόπος όπου βρίσκονται τα λείψανα του Λόρκα παραμένει άγνωστος.

Ο Σάντσεθ στηλίτευσε ένα κύμα «αναθεωρητισμού που επιδιώκει να θολώσει την ιστορία μας ώστε να συσκοτίσει το παρόν μας, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές», και το οποίο προωθείται από την ανερχόμενη ακροδεξιά. Επίσης δεσμεύθηκε να προστατεύσει τις ελευθερίες που ανακτήθηκαν μετά τον θάνατο του Φράνκο, στις 20 Νοεμβρίου 1975.

Το 2022, ο κυβερνών συνασπισμός των σοσιαλιστών και της ριζοσπαστικής αριστεράς ενέκρινε τον νόμο για τη Δημοκρατική Μνήμη που αντιμετώπισε την κληρονομιά του Φράνκο, διατάσσοντας την απομάκρυνση των φρανκικών συμβόλων και προωθώντας την έρευνα για την εκταφή των θυμάτων που είχαν ταφεί σε ομαδικούς τάφους.

Ωστόσο, η ισπανική κοινωνία παραμένει εν πολλοίς διαιρεμένη μεταξύ δεξιάς και αριστεράς ως προς το πώς αντιλαμβάνεται σήμερα, εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε αυτόν τον μήνα, το 21,3% των Ισπανών θεωρεί πως η εποχή του Φράνκο ήταν “καλή” ή “πολύ καλή” για τη χώρα.