Το ποινικό δικαστήριο του Παρισιού καταδίκασε τον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί σε πέντε χρόνια φυλάκιση για συμμετοχή σε εγκληματικά οργάνωση στην υπόθεση της λιβυκής χρηματοδότησης της προεκλογικής του εκστρατείας το 2007, αναφέροντας ως «στόχο την προετοιμασία διαφθοράς στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο όταν θα εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας».

Η καταδίκη ενός πρώην προέδρου στη Γαλλία σε ποινή φυλάκισης συνιστά ένα πρωτοφανές γεγονός στην ιστορία της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αυτό εγείρει πολλά ερωτήματα.

Θα πάει στη φυλακή;

Κατ’ αρχάς, ναι. Ο Νικολά Σαρκοζί καταδικάστηκε επίσης σε :

• πρόστιμο 100.000 ευρώ,
• αφαίρεση πολιτικών, αστικών και οικογενειακών δικαιωμάτων για πέντε χρόνια,
• αδυναμία εκλογιμότητας για πέντε χρόνια (αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων)
• και σε πέντε χρόνια φυλάκιση με άμεση εκτέλεση, αλλά συνοδευόμενη από εντολή κράτησης με αναβαλλόμενο όμως αποτέλεσμα.

Πρόκειται για μία σχετικά νέα νομική ρύθμιση με βάση την οποία το δικαστήριο απαιτεί η σύλληψη του Σαρκοζί, αλλά  η εντολή έχει «αναβαλλόμενο αποτέλεσμα» που σημαίνει ότι υπάρχει ένα  χρονικό περιθώριο ώστε ο καταδικασθείς να οργανώσει την επαγγελματική και προσωπική του ζωή πριν από την φυλάκιση. Σύμφωνα με αυτή τη νέα νομοθετική διάταξη, ο Νικολά Σαρκοζί καλείται στις 13 Οκτωβρίου από το Εθνικό Οικονομικό Γραφείο (PNF) για να μάθει την ημερομηνία κράτησής του, η οποία μπορεί να γίνει αμέσως μετά το ραντεβού ή και αργότερα. Θα πρέπει λοιπόν να βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα μέσα σε μερικές εβδομάδες.

Μόλις φυλακιστεί, ο πρώην πρόεδρος θα μπορεί να υποβάλει αίτηση για αποφυλάκιση. Ωστόσο, δεν είναι επιλέξιμος για καθεστώς εναλλακτικής ποινής (π.χ. ηλεκτρονικό βραχιόλι).

Μπορεί να ασκήσει έφεση;

Ναι. Αμέσως μετά τη δίκη, ο Νικολά Σαρκοζί ανακοίνωσε ότι θα το κάνει. Έτσι, θα οργανωθεί νέα δίκη σε συντομότερο χρονικό διάστημα (περίπου σε έξι μήνες), λόγω της ύπαρξης κρατουμένων στην υπόθεση (σε παρόμοιες υποθέσεις χωρίς κρατούμενους η διαδικασία συνήθως διαρκεί πάνω από ένα χρόνο).

Ωστόσο, αυτή η έφεση δεν θα εμποδίσει την άμεση φυλάκιση του Σαρκοζί. Το δικαστήριο αποφάσισε να συνοδεύσει την ποινή του με προσωρινή εκτέλεση, μέτρο που κρίθηκε «απαραίτητο για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της ποινής όσον αφορά τη σοβαρότητα της δημόσιας διατάραξης». Χωρίς αυτό, η έφεση θα ανέστειλε την ποινή φυλάκισης μέχρι να οργανωθεί νέα δίκη.

Αυτό το μέτρο της «αποτελεσματικότητας της ποινής» είχε επικαλεστεί και η δικαστής που καταδίκασε τη Μαρίν Λεπέν στην υπόθεση των βοηθών που είχαν οι ευρωβουλευτές του Εθνικού Μετώπου. Επανέρχεται τακτικά σε πολιτικο-οικονομικές υποθέσεις, όπου όλες οι διαδικασίες έφεσης χρησιμοποιούνται από την υπεράσπιση, καθυστερώντας τις τελικές αποφάσεις.

Το PNF επίσης άσκησε έφεση, κάτι που είναι σχεδόν αυτόματο όταν πρόκειται για καταδικασμένο άτομο, καθώς δίνει στο εφετείο πλήρη ελευθερία εκτίμησης για νέα ποινή. Διαφορετικά, το εφετείο θα ήταν υποχρεωμένο να εκδώσει ποινή ίση ή χαμηλότερη από την αρχική.

Πού θα φυλακιστεί;

Ο πρώην πρόεδρος αναμένεται, λογικά, να φυλακιστεί στις φυλακές La Santé. Αυτό το σωφρονιστικό κατάστημα, στο 14ο διαμέρισμα του Παρισιού, τείνει να συγκεντρώνει δημόσια πρόσωπα σε ειδική πτέρυγα. Πριν από τον Σαρκοζί, εκεί έχουν εκτίσει ποινή ο Claude Guéant και ο Patrick Balkany.

Ο Νικολά Σαρκοζί δεν θα έχει διαφορετικές συνθήκες κράτησης από τους άλλους κρατούμενους:

• κελί 9 έως 12 τετραγωνικών μέτρων,
• σύστημα «καντίνας» για την αγορά πρόσθετων υπηρεσιών ή τροφής,
• τρεις επισκέψεις την εβδομάδα,
• περίπατοι μόνος ή με συγκρατούμενο που θεωρείται συμβατός.

Ενδέχεται επίσης να του προταθεί η απομόνωσή του για λόγους ασφαλείας.

Μπορεί να του απονείμει χάρη πρόεδρος Μακρόν;

Θεωρητικά, η προεδρική χάρη είναι δυνατή, αλλά ισχύει μόνο για οριστικές και εκτελεστέες ποινές. Επειδή ο Σαρκοζί έχει ασκήσει έφεση, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει άμεσα την χάρη. Θα έπρεπε να αποσύρει την έφεση για να ζητήσει χάρη και να περιμένει την απόφαση στη φυλακή του.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο πρόεδρος έχει το «δικαίωμα να δώσει χάρη σε ατομικό επίπεδο» (άρθρο 17), αλλά δεν μπορεί να την προτείνει μόνος του· η αίτηση πρέπει να γίνει από τον καταδικασμένο ή τρίτο (δικηγόρο, εισαγγελέα, ή οργανισμό). Ο Υπουργός Δικαιοσύνης εξετάζει την αίτηση και στη συνέχεια ο πρόεδρος αποφασίζει αν θα τη χορηγήσει.

Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει δώσει μόνο μία προεδρική χάρη από το 2017, σε κρατούμενη 73 ετών που είχε ισόβια. Στην προηγούμενη θητεία του, ο Σαρκοζί είχε χορηγήσει χάρη σε 49 κρατούμενους.

Έχει άλλες δικαστικές εκκρεμότητες ο Σαρκοζί;

Εκτός από την υπόθεση της Λιβύης, ο Σαρκοζί συνδέεται με αρκετές άλλες δικαστικές υποθέσεις:

• Υπόθεση Bygmalion: Αναμένει απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου στις 8 Οκτωβρίου για να ακυρωθεί η ποινή ενός έτους φυλάκισης (εκ των οποίων έξι μήνες χωρίς αναστολή) για υπέρβαση των ορίων δαπανών της εκστρατείας του, το 2012.
• Υπόθεση ψευδούς ανάκλησης του Ziad Takieddine: Ερευνάται για «παράνομη υποκίνηση μαρτύρων» και «συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση για προετοιμασία οργανωμένων απάτων». Η έρευνα συνεχίζεται και μπορεί να οδηγήσει σε παραπομπή ή απαλλαγή.
• Ονομάζεται επίσης σε τρεις άλλες υποθέσεις: «Qatargate», υπόθεση Lagardère-Qatar και Reso-Garantia (για συμβουλευτικές δραστηριότητες σε ρωσική εταιρεία), αν και δεν έχει κατηγορηθεί ακόμη γι’ αυτές.