Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρισκόταν υπό έντονη πίεση την Κυριακή, όταν κάθισε δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ στην αίθουσα χορού του γηπέδου γκολφ του στο Τέρνμπερι. Aξιωματούχοι της ΕΕ ήξεραν ότι θα ήταν ένας εξαντλητικός γύρος εμπορικών διαπραγματεύσεων.

Καθώς η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εμφανίστηκε λιγότερο από μία ώρα αργότερα για να ανακοινώσει ότι αποφεύχθηκε το χειρότερο από τις απειλές του Τραμπ για δασμούς, οι επικρίσεις από το εσωτερικό της ΕΕ άρχισαν σχεδόν αμέσως.

Βάσει της συμφωνίας που επιτεύχθηκε στη Σκωτία, αποτράπηκε ένας οικονομικά καταστροφικός εμπορικός πόλεμος. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες παρακολουθούν με ανησυχία το κόστος για το μπλοκ, καθώς πλέον υπόκεινται σε δασμούς 15% για τις περισσότερες εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, από τον προηγούμενο μέσο όρο του 4,8%.

Οι Γάλλοι και οι Γερμανοί ηγέτες, ακολουθώντας τα βήματα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, εστίασαν σε αυτό το αποτέλεσμα, αντί για τις πιθανές ζημιές που θα μπορούσαν να έχουν προκληθεί από έναν Αμερικανό πρόεδρο που τρέφει έντονη αντιπάθεια για την ΕΕ.

Η «μαύρη μέρα» και η ειρωνεία

Ο Γάλλος πρωθυπουργός, Φρανσουά Μπαϊρού, ήταν μεταξύ εκείνων που πίστευαν ότι ο απειλούμενος δασμός του 30% από τον Τραμπ θα μπορούσε τουλάχιστον να μειωθεί για να ταιριάξει με τη συμφωνία δασμού 10% που εξασφάλισε το Ηνωμένο Βασίλειο. Δήλωσε ότι η ΕΕ υποχώρησε και περιέγραψε την Κυριακή ως «μαύρη μέρα».

Η ειρωνεία να επικρίνει κάποιος, που πλήττεται από εσωκομματικές συγκρούσεις, έναν άλλο για την αποτυχία του να παρουσιάσει ενιαίο μέτωπο προς τις ΗΠΑ, φαίνεται πως διέφυγε του Μπαϊρού. Πολλοί στις Βρυξέλλες θεώρησαν ότι ο Γάλλος πρωθυπουργός θα μπορούσε να είχε υιοθετήσει έναν πιο συμφιλιωτικό τόνο, δεδομένου ότι η κοινοβουλευτική διαμάχη τον έχει εμποδίσει να περάσει τον προϋπολογισμό.

Και ειδικά όταν το Παρίσι είναι συχνά η αιτία τριβών μέσα στα γραφεία της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Αυτή τη φορά, ο Μπαϊρού αντέδρασε στην απειλή της ΕΕ για δασμούς στο αμερικανικό μπέρμπον, φοβούμενος ότι οι Γάλλοι παραγωγοί κρασιού και μπράντι θα μπορούσαν να βρεθούν στο στόχαστρο.

Ορισμένοι εκ των έσω αναρωτήθηκαν πώς θα μπορούσε η πρόεδρος της Επιτροπής να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο τον Τραμπ όταν η ΕΕ ήταν – και παραμένει – διχασμένη, με τα κράτη μέλη να αναζητούν εξαιρέσεις για τις δικές τους ευάλωτες βιομηχανίες.

Το φυσικό αέριο και τα φάρμακα

Η φον ντερ Λάιεν μπορεί επίσης να υποστηρίξει ότι οι περισσότερες από τις εμπορικές παραχωρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης για αγορά μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου από αμερικανούς παραγωγούς, έχουν μικρή σημασία, δεδομένου ότι οι αγορές αυτές πιθανόν να πραγματοποιούνταν ούτως ή άλλως.

Ελπίζει επίσης ότι η συμφωνία μπορεί να παρακάμψει την εμμονή του Τραμπ με τη φαρμακευτική βιομηχανία των ΗΠΑ. Ο τομέας έχει εξαιρεθεί από όλες τις εμπορικές συμφωνίες μέχρι στιγμής, πράγμα που σημαίνει ότι κανείς δεν γνωρίζει ακόμη ποιους δασμούς θα επιβάλλει η Ουάσινγκτον στις φαρμακευτικές εισαγωγές.

Οι Ιρλανδοί ανησυχούν ιδιαίτερα, αφού έχουν συγκεντρώσει μεγάλο μέρος της αμερικανικής υπεράκτιας φαρμακευτικής παραγωγής στην κομητεία Κορκ. Οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι και για τις φαρμακευτικές εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, οι δασμοί θα περιοριστούν στο 15%.

Ο Ντέιβιντ Χένιγκ, διευθυντής του προγράμματος εμπορικής πολιτικής του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Πολιτική Οικονομία, δήλωσε ότι τα αποτελέσματα των ενεργειών του Τραμπ πιθανότατα θα πλήξουν το εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, αλλά μόνο οριακά. «Κανείς δεν κερδίζει, είναι απίθανο να υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στο εμπόριο, αλλά ο κόσμος συνεχίζει να γυρίζει», είπε.

Οι οικονομολόγοι της HSBC ανέφεραν ότι ο δασμός του 15% αντισταθμίζεται από τη μείωση της αβεβαιότητας που βαραίνει τις επιχειρήσεις, κάτι που επιβαρύνει τις εμπορικές δραστηριότητες, αφήνοντας στην ΕΕ έναν «αρκετά οριακό αντίκτυπο».

Η ιμπρεσιονιστική ασάφεια

Εξάλλου, πολλά απομένουν ακόμη να διαπραγματευθούν, καθώς η τρέχουσα συμφωνία μοιάζει περισσότερο με ιμπρεσιονιστικό πίνακα παρά με καθαρή φωτογραφία.

Καθώς το καλοκαίρι δίνει τη θέση του στο φθινόπωρο, η φον ντερ Λάιεν πρέπει να ελπίζει ότι ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, και η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, δεν θα ενταχθούν στις επικρίσεις του Μπαϊρού, από φόβο μήπως δώσουν στον Τραμπ ακόμη περισσότερη διαπραγματευτική ισχύ στο επόμενο, πιο λεπτομερές στάδιο διαπραγματεύσεων.

Ίσως η προφανής αδυναμία της ΕΕ στη διαπραγμάτευση να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: να ενθαρρύνει περισσότερους ηγέτες να εξετάσουν τις προτάσεις του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού και πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, ο οποίος εκτιμά ότι τα εσωτερικά εμπόδια στο εμπόριο εντός της ΕΕ ισοδυναμούν με σχεδόν 50% στα αγαθά και 110% στις υπηρεσίες.

Η έκκληση του Ντράγκι για μια συλλογική προσπάθεια σε επενδύσεις και ρυθμιστικό πλαίσιο είναι το καλύτερο σχέδιο για ηγέτες που γνωρίζουν ότι η επιδίωξη εθνικών, τομεακών συμφερόντων είναι οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδη.

Το πρόβλημα είναι ότι η συμβιβαστική λύση της φον ντερ Λάιεν – η ελαχιστοποίηση των συνεπειών των απειλών του Τραμπ – θα επιτρέψει στην ΕΕ να συνεχίσει να πορεύεται με ημίμετρα και θα αφήσει την έκθεση του Ντράγκι να μαζεύει κι άλλη σκόνη.