Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών ο Τομ Λέρερ, μαθηματικός και σατιρικός τραγουδοποιός, ο οποίος συνδύασε τη σταδιοδρομία του στην επιστήμη με μία μοναδική, ιδιοσυγκρασιακή παρουσία στον χώρο της μουσικής.

Η είδηση του θανάτου του μεταδόθηκε από αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και επιβεβαιώθηκε από στενό του φίλο, τον Ντέιβιντ Χέρντερ, στους New York Times. Ο Λέρερ άφησε την τελευταία του πνοή το περασμένο Σάββατο στο σπίτι του στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης.

Ο Λέρερ έγινε γνωστός για το καυστικό του χιούμορ και τους σκοτεινούς, σαρδόνιους στίχους του. Ξεχώρισε από τη δεκαετία του 1950 και του 1960, χάρη στο χαρακτηριστικό του πιάνο και τον τρόπο με τον οποίο έντυνε εύθυμες μελωδίες με κοφτερή κοινωνική και πολιτική σάτιρα. Μέσα από τα τραγούδια του, σχολίαζε με ειρωνεία θέματα όπως η επιστήμη, η εκπαίδευση, η ηθική και τα κακώς κείμενα της εποχής του — και παρ’ ότι τα χρόνια πέρασαν, η επιρροή του παραμένει ζωντανή.

Γεννημένος στις 9 Απριλίου 1928, στο Μανχάταν, ο Τομ Λέρερ μεγάλωσε σε εβραϊκή λαϊκή οικογένεια στο Άπερ Ιστ Σάιντ. Ήταν παιδί-θαύμα. Άρχισε τις σπουδές του στο Χάρβαρντ στα 15 του και πήρε το πτυχίο του στα 19, με βαθμό λίαν καλώς. Στη συνέχεια δίδαξε μαθηματικά στο MIT, στο Χάρβαρντ και σε άλλα πανεπιστήμια, ανάμεσά τους και εκπαιδευτικά ιδρύματα της Καλιφόρνιας.

Παρότι είχε σοβαρή ακαδημαϊκή πορεία, ο ίδιος χρησιμοποιούσε τη μουσική κυρίως για να διασκεδάζει τον εαυτό του και τους φίλους του. Είχε παραδεχτεί ότι οι δημόσιες εμφανίσεις τον έφερναν σε αμηχανία και δεν απολάμβανε ιδιαίτερα τις επιδοκιμασίες του κοινού. Όταν κάποτε τον ρώτησαν γιατί σταμάτησε να γράφει στίχους και να συνθέτει, είχε απαντήσει: «Η πολιτική σάτιρα έγινε απαρχαιωμένο είδος όταν απένειμαν το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης στον Χένρι Κίσιντζερ».

Ο Λέρερ ασχολήθηκε με ποικίλες θεματικές: από την περιβαλλοντική ρύπανση και την πυρηνική απειλή, μέχρι τον φόνο, τις συζυγικές εντάσεις, τη χημεία και… τα περιστέρια. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του τραγούδια είναι το «Poisoning Pigeons in the Park» («Δηλητηριάζοντας περιστέρια στο πάρκο»), όπου περιγράφει με μαύρο χιούμορ την ανοιξιάτικη διασκέδαση ενός ζευγαριού που σκοτώνει περιστέρια με στρυχνίνη. «Μια πρέζα τόση δα αρκεί!», έγραφε χαρακτηριστικά.

Παράλληλα, σε τραγούδια όπως το «Who’s Next», μιλούσε για τα πυρηνικά όπλα, ενώ στο «Pollution» τόνιζε με καυστικότητα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, γράφοντας: «Μπορείτε να βουρτσίζετε ακόμα με την τελευταία οδοντόπαστα της μόδας και μετά να ξεπλένετε το στόμα με βιομηχανικά απόβλητα».

Ο Λέρερ είχε έντονες απόψεις για θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η εξάπλωση των πυρηνικών όπλων, πολύ πριν αυτά απασχολήσουν μαζικά την κοινωνία. Το ιδιαίτερο ύφος του, οι παλαβές ρίμες του και η δηκτική σάτιρα τον καθιέρωσαν ως ένα από τα πιο ξεχωριστά πρόσωπα της αμερικανικής κουλτούρας του 20ού αιώνα.

Θαυμαστής του δήλωνε και ο ηθοποιός Ντάνιελ Ράντκλιφ, ο οποίος έχει πει: «Κατά τη γνώμη μου, ο Τομ Λέρερ είναι ο πιο ευφυής, ο πιο αστείος τύπος του 20ού αιώνα», προσθέτοντας: «Κατά κάποιον τρόπο είναι ήρωάς μου».

Η ζωή και το έργο του Τομ Λέρερ υπήρξαν μοναδικά. Αν και η σάτιρά του είχε χιούμορ και υπερβολή, κατάφερνε να περνάει σκληρές αλήθειες, διατηρώντας πάντα έναν αφοπλιστικά διορατικό και σπινθηροβόλο λόγο, που τον καθιστά διαχρονικό.