Το χειρότερο σενάριο για την χθεσινή Σύνοδο Κορυφής αποφεύχθηκε. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, πλην του Πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν εμφάνισαν ενιαίο μέτωπο και συμφώνησαν να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για την ευρωπαϊκή άμυνα και τη στήριξη στην Ουκρανία.

Της Εύης Απολλωνάτου

Το αποτέλεσμα της Συνόδου έφερε χαμόγελα στην Ευρώπη και το Κίεβο. Αυτό που αναγνωρίζουν όλοι είναι ότι η Ε.Ε., που φημίζεται για την υπερβολική γραφειοκρατία της, έδειξε για πρώτη φορά αντανακλαστικά μπροστά στις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις που προκαλούν οι αποφάσεις του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.

Τον τελευταίο μήνα συντελέστηκαν τρεις ραγδαίες αλλαγές στην Ευρώπη που αναδεικνύουν ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατανοούν ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της Γηραιάς Ηπείρου.

Πρώτον η Βρετανία, η οποία είχε «παγώσει» τις σχέσεις της με τις Βρυξέλλες μετά το Brexit, έχει επανέλθει στο τραπέζι με τους ευρωπαίους και εργάζεται στενά με την Γαλλία και την Γερμανία.

Ενδεικτικό αυτού είναι ότι ο Βρετανός Πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, ο οποίος δεν ήταν χθες στη συνεδρίαση των Ευρωπαίων ηγετών, θα ενημερωθεί σήμερα από υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Ε.Ε. για τις εξελίξεις και τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής.

Δεύτερον η Ε.Ε. έκανε μία μεγάλη στροφή από τη σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και επέτρεψε στις ευρωπαϊκές χώρες να ξοδέψουν όσα περισσότερα μπορούν χωρίς τα κονδύλια αυτά αυτά να περιορίζονται από τα όρια για το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Στον πυρήνα αυτής της στροφής βρίσκεται η Γερμανία και ο πιθανότατα νέος καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς που συμφώνησε να άρει τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και να ξοδέψει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης και την στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Αυτό για έναν πολιτικό όπως ο Μερτς που εξελέγη με σημαία τη δημοσιονομική σταθερότητα και την υπεράσπιση του φρένου χρέους στην Γερμανία ήταν μία πλήρης μεταστροφή ενδεικτική της πίεσης που ασκείται στην Ευρώπη από τις αποφάσεις Τραμπ.

Τρίτον, η Ε.Ε. κινείται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν. Αρχικά οι Ευρωπαίοι ήθελαν να συμφωνήσουν τον Ιούνιο σε ένα πρόγραμμα για την ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης, το λεγόμενο ReArm Europe ύψους 800 δισ. ευρώ, που παρουσίασε ήδη η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν.

Το παρασκήνιο της Συνόδου Κορυφής

Η μοναδική «παραφωνία» στο ενωμένο πρόσωπο της Ευρώπης ήταν ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας. Ο Βίκτορ Όρμπαν που είναι ένθερμος υποστηρικτής του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν ο μόνος ηγέτης που δεν συνυπέγραψε την κοινή δήλωση των «27».

Νωρίτερα είχαν γίνει προσπάθειες να καμφθεί η αντίδραση του Όρμπαν. Πριν από τη Σύνοδο Κορυφής μάλιστα ο Όρμπαν συναντήθηκε στο Παρίσι με τον Γάλλο Πρόεδρο σε μία απόπειρα να αλλάξει στάση. Όταν φάνηκε ότι αυτό δεν κατέστη δυνατό ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας απομονώθηκε. Ο στενός σύμμαχος του Όρμπαν, Πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο πήγε με το μέρος της Ε.Ε. και υποστήριξε την κοινή δήλωση.

Κατά την συνεδρίαση των Ευρωπαίων ηγετών επί σχεδόν 10 ώρες συζητήθηκε το σχέδιο για την άμυνα της Ευρώπης και μόλις 15 λεπτά η βοήθεια προς την Ουκρανία. Οι διαπραγματεύσεις και οι συζητήσεις εντός της Ευρώπης τώρα είναι με ποιον τρόπο θα δοθούν αυτά τα 800 δισ. ευρώ, πώς θα χρησιμοποιηθούν για την άμυνα στην Ευρώπη και ποια θα μορφή θα έχει η βοήθεια προς την Ουκρανία.

Για παράδειγμα η Ιταλία δια στόματος της Πρωθυπουργού, Τζόρτζια Μελόνι δεν επιθυμεί να στείλει στρατιώτες στην Ουκρανία. Αντίθετα Γαλλία και Βρετανία έχουν δηλώσει πρόθυμες να περιφρουρήσουν με στρατό μία ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία.

Μεγάλη συζήτηση έγινε χθες και για την πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν να παρέχει μία πυρηνική «ομπρέλα» στα ευρωπαϊκά κράτη έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Ο απερχόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς φάνηκε να μην υποδέχεται με ιδιαίτερη θέρμη την πρόταση. Ωστόσο ο Φρίντριχ Μερτς, που βρέθηκε χθες στις Βρυξέλλες και συναντήθηκε με την πρόεδρο της Κομισιόν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα φάνηκε να ενδιαφέρεται έντονα για την ιδέα της Γαλλίας και να είναι έτοιμος να την συζητήσει.

Το βασικό ερώτημα στις χθεσινές συζητήσεις ήταν αν η Ευρώπη μπορεί να στηρίξει αμυντικά τον εαυτό της και την Ουκρανία αποκλειστικά και μόνο με δικά της μέσα και χωρίς την βοήθεια των ΗΠΑ. Σε αυτό δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση και σίγουρα διατυπώνονται πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις.

Υπάρχουν ηγέτες που ποντάρουν ότι με την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των ευρωπαϊκών κρατών ο Τραμπ θα παρέχει ασφάλεια στην Ευρώπη μέσω του ΝΑΤΟ. Άλλοι ηγέτες, όπως ο Φρίντριχ Μερτς που δήλωσε ότι θέλει να δει την ανεξαρτησία της Ευρώπης από τις ΗΠΑ, πιστεύουν ότι η Γηραιά Ήπειρος πρέπει να σταθεί στα πόδια της και να μην υπολογίζει σε έναν αρκετά ασταθή εταίρο, όπως οι ΗΠΑ.