Το Gloster Gladiator ήταν ένα διπλάνο καταδιωκτικό αεροσκάφος της ύστερης περιόδου του μεσοπολέμου. Το αεροσκάφος πρακτικά ήταν το τελευταίο διπλάνο με το οποίο εξοπλίστηκε η βρετανική Αεροπορία (RAF) όντας το πλέον σύγχρονο της σχολής του μεσοπολέμου όμως όταν εμφανίστηκε το 1937 ήταν ξεπερασμένο καθώς τα μονοπλάνα ήταν η σχεδίαση που ήδη κυριαρχούσε.

Παρόλα αυτά το αεροσκάφος υπηρέτησε σε διάφορα θέατρα των επιχειρήσεων από την Ελλάδα μέχρι την Γαλλία και τη Βρετανία και από τη Μάλτα μέχρι τη Νορβηγία και την Φινλανδία παρουσιάζοντας παρά το ξεπερασμένο της σχεδίασής του ένα αξιοσημείωτο επιχειρησιακό ιστορικό.

Τα πρώτα δύο Mk I δωρίθηκαν στην ΕΒΑ  το 1938 αντί 9.200 λιρών Αγγλίας, από τον ευπατρίδη επιχειρηματία Σ. Σαρπάκη, ομογενή από την Αίγυπτο. Έφεραν τους αριθμούς σειράς Δέλτα Έψιλον 1 και 2 (ΔΕ1, ΔΕ2). Με την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου η ΕΒΑ βρέθηκε να έχει επείγουσες ανάγκες σε καταδιωκτικά αεροσκάφη.

Το αεροσκάφος παρήχθη συνολικά σε 768 κομμάτια. Ο κινητήρας του ήταν ένας Bristol Mercury VIIIS3 των 840 ίππων, ανέπτυσσε ταχύτητα 410 χ.α.ω. στα 4.400 μ. είχε επιχειρησιακό ύψος 10.500 μ. ακτίνας δράσης; 715 χλμ. και ο οπλισμός του αποτελείτο από 4 Πολυβόλα BSA (COLT) BROWNING των 0.303.

Το αεροσκάφος στην ΕΒΑ

Η βρετανική βοήθεια ήρθε στη μορφή των Gloster Gladiator MkII τα οποία άρχισαν να παραδίδονται από το Δεκέμβριο του 1940. Τα πρώτα 8 αεροσκάφη έφτασαν στην Ελλάδα στις 2 Δεκεμβρίου με Βρετανούς χειριστές και ανήκαν στην 112 Μοίρα με έδρα το αεροδρόμιο Sidi Haneish στην Αίγυπτο.

Ακόμη 6 αεροσκάφη τα οποία υπηρετούσαν με την 80 Μοίρα της RAF και 1 από την 112 Μοίρα προστέθηκαν λίγες ημέρες αργότερα  όλα εντασσόμενα στο δυναμικό της 21^η Μοίρας της ΕΒΑ η οποία έγινε επιχειρησιακή στις 23 Δεκεμβρίου.

Τα Gladiator ωστόσο  παραλήφθηκαν με πολλές ελλείψεις σε ανταλλακτικά, ενώ στην έκθεση της Α.Δ.Α.Σ προς τον  Αρχηγό Γ.Ε.Α χαρακτηρίζονταν ως “ιδιαιτέρως χρησιμοποιηθέντα”, γεγονός που καταδεικνύει πως για ακόμη μια φορά οι Άγγλοι φρόντισαν να στείλουν στην Ελλάδα ότι πιο παρωχημένο υλικό υπήρχε με τη μορφή βοήθειας.

Άλλες πηγές ανεβάζουν τον αριθμό των συνολικά παραχωρηθέντων αεροσκαφών στην ΕΒΑ στα 25. Πιο συγκεκριμένα στις 2 Δεκεμβρίου αναφέρεται η άφιξη 16 αεροσκαφών από τις Μοίρες της RAF 112, 80 και 33, ενός αεροσκάφους στις 14 Φεβρουαρίου το οποίο επιστράφηκε στη RAF στις 19 Ιουνίου, στις 10 Μαρτίου 2 αεροσκαφών, στις 14 άλλων τριών στις 39 Μαρτίου ενός και ακόμη ενός στις 14 Απριλίου.

Η επιχειρησιακή του δράση

Συνολικά τα Gladiator σε ελληνική υπηρεσία σημείωσαν 8 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις, 3 πιθανές ενώ 2 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις τις μοιράστηκαν με αεροσκάφη της ΕΒΑ άλλων Μοιρών.

Τα θύματά τους ήταν ιταλικά καταδιωκτικά G.50, CR.42, βομβαρδιστικά BR.20, Z.1007bis και ένα τουλάχιστον γερμανικό Ju 87 (f).

Τον Ιανουάριο του 1941 ο αριθμός των διαθέσιμων αεροπλάνων πρώτης γραμμής της Ε.Β.Α. ανερχόταν σε 39 αεροσκάφη. Πιο συγκεκριμένα, επτά βομβαρδιστικά (4 Bristol Βlenheim MK IV και 3 Fairey Battle B.1), 28 καταδιωκτικά (7 Gloster Gladiator Mk II, 2 Bloch MB.151, 19 P.Z.L. P. 24) και 14 στρατιωτικής συνεργασίας (4 Henschel Hs 126 και 10 Dornier Do 22).

Τα Gladiator συμμετείχαν σε αρκετές αερομαχίες με τις πιο χαρακτηριστικές από αυτές  να είναι: Η αερομαχία της 25^ης Ιανουαρίου πάνω από την Κλεισούρα με επτά P.Z.L. της 22 Μ.Δ, σε συνεργασία με επτά Gladiator της 21ης Μοίρας. Τα ελληνικά αεροσκάφη εντόπισαν πέντε βομβαρδιστικά Fiat BR.20 M Cicogna και από τη συμπλοκή που ακολούθησε καταρρίφθηκαν τρία βομβαρδιστικά, ενώ τα υπόλοιπα τράπηκαν σε φυγή.

Το Φεβρουάριο η Ελληνική Βασιλική Αεροπορία παρείχε επιχειρησιακή υποστήριξη στην περιοχή του μετώπου (Πρεμετή-Κλεισούρα-Χάνι Μπαλαμπάνι). Οκτώ P.Z.L. της 22^ης  και 23^ης  Μ.Δ., καθώς και τέσσερα Gladiator της 21^ης , συνάντησαν 18 εχθρικά βομβαρδιστικά SIAI S.M. 79 συνοδευόμενα από 12 καταδιωκτικά Fiat G.50 και 12 Fiat CR.42. Η εμπλοκή ήταν άμεση.

Ο Υποσμηναγός Μαρ. Μητραλέξης έπληξε με επιτυχία ένα Fiat CR.42, ενώ ο Επισμηνίας Επ. Δάγκουλας κατέρριψε ένα άλλο. Μεγάλη επιτυχία σημείωσαν και οι αεροπόροι της 21 Μ.Δ. με τα Gladiator: Ο Σμηναγός Ιωάννης Κέλλας κατέρριψε δύο ιταλικά καταδιωκτικά και ο Επισμηνίας Ι. Δημητρακόπουλος ένα, ενώ ο Υποσμηναγός Α. Μπαρδαβίλιας και ο Επισμηνίας Ν. Κωστορίζος πιθανολόγησαν την κατάρριψη δύο ακόμη εχθρικών αεροπλάνων, αφού ανέφεραν ότι τα αντιλήφθη-καν να πέφτουν, αφήνοντας πίσω τους μαύρους καπνούς.

Κατά τη διάρκεια των αερομαχιών  τραυματίστηκε σοβαρά ο Επισμηνίας Ιωάννης Μιχόπουλος, όταν δέχθηκε συνδυασμένη επίθεση τριών CR. 42.

Παρά την αιμορραγία κατάφερε να εκτελέσει αναγκαστική προσγείωση στην  Κακαβιά.

Κατά τις πρώτες ημέρες του Απριλίου επτά ελληνικά Gladiator επιτέθηκαν εναντίον 10 ιταλικών βομβαρδιστικών που είχαν προηγουμένως πλήξει το συγκρότημα του σιδηροδρομικού σταθμού Φλωρίνης. Οι Έλληνες χειριστές πιθανολόγησαν την κατάρριψη δύο εχθρικών βομβαρδιστικών.

Λίγο αργότερα, η R.A.F. κατέρριψε ένα από τα πέντε ιταλικά βομβαρδιστικά που  είχαν πλήξει το Βόλο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στα μέσα Φεβρουαρίου το απόσπασμα της R.A.F. το οποιπιο δραστηριοποιείτο στην Ελλάδα ενισχύθηκε με έξι βαρέα βομβαρδιστικά Vickers Wellington και μια Μοίρα 18 καταδιωκτικών Ηawker Hurricane. Μέχρι τότε ήταν εξοπλισμένο με αεροσκάφη  Gloster Gladiator και Bristol Blenheim.

Στην πρώτη κιόλας έξοδο τα Hurricane κατέρριψαν  τέσσερα εχθρικά αεροπλάνα, ενώ στις 28 Φεβρουαρίου σμήνος καταδιωκτικών Hurricane σε συνεργασία με ομάδα Gladiator κατέρριψε 27 ιταλικά αεροπλάνα, χωρίς καμία απώλεια. Συνολικά, κατά τις επιχειρήσεις Φεβρουαρίου, η R.A.F. κατέρριψε 52 αεροπλάνα και προξένησε ζημιές σε άλλα 21.

Οι χειριστές πιθανολόγησαν την κατάρριψη άλλων δέκα.

Δέκα βρετανικά  αεροσκάφη καταστράφηκαν και έξι υπέστησαν ζημιές.