Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι επιδίδει μέσω του πρέσβη του στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, τελεσίγραφο με το οποίο ζητά την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος.

Η Ευρώπη βρίσκεται υπό τη σκιά του ολοκληρωτισμού. Ο Αδόλφος Χίτλερ έχει ήδη καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, ενώ η Μεγάλη Βρετανία μένει σχεδόν μόνη να αντιστέκεται στις δυνάμεις του Άξονα. Σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία, η Ελλάδα καλείται να πάρει θέση.

Η απάντηση του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά είναι σαφής: «Alors, c’est la guerre» – «Λοιπόν, έχουμε πόλεμο».

Το «Όχι» γίνεται αμέσως σύμβολο αντίστασης και η Ελλάδα εισέρχεται στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

Παρά την αριθμητική και υλική υπεροχή του εχθρού, τα ελληνικά στρατεύματα αποκρούουν την ιταλική επίθεση στην Ήπειρο και, μέσα σε λίγες εβδομάδες, περνούν στην αντεπίθεση. Τον Δεκέμβριο του 1940 ο ελληνικός στρατός έχει ήδη προελάσει βαθιά στο αλβανικό έδαφος, καταλαμβάνοντας πόλεις όπως η Κορυτσά, το Αργυρόκαστρο και η Χειμάρρα.

Η ελληνική νίκη στο μέτωπο κλονίζει για πρώτη φορά τον μύθο του «αήττητου» Άξονα και ανυψώνει το ηθικό των λαών της κατεχόμενης Ευρώπης.

Το Ιστορικό Αρχείο της ΕΡΤ διασώζει πολύτιμα οπτικοακουστικά ντοκουμέντα από εκείνες τις ημέρες – επίκαιρα, πλάνα από το αλβανικό μέτωπο, καθώς και καταγραφές από τις συγκεντρώσεις και τις τελετές υποδοχής των στρατιωτών. Μέσα από αυτά, ο θεατής μπορεί να αισθανθεί το κλίμα ενότητας, θάρρους και αποφασιστικότητας που επικρατούσε στην ελληνική κοινωνία του 1940.

Όμως, η επιτυχία των Ελλήνων ανάγκασε τη ναζιστική Γερμανία να επέμβει. Στις 6 Απριλίου 1941, ενώ οι περισσότερες ελληνικές δυνάμεις βρίσκονταν ακόμη στο αλβανικό μέτωπο, ο Χίτλερ εξαπολύει την επίθεση εναντίον της Ελλάδας μέσω Βουλγαρίας, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Μαρίτα». Από το επιτελείο του στη νότια Αυστρία, ο ίδιος παρακολουθεί προσωπικά την εξέλιξη της εκστρατείας στα Βαλκάνια.

Η γερμανική εισβολή δεν υπαγορεύτηκε μόνο από στρατηγικό γόητρο, αλλά και από την ανάγκη του να προστατεύσει τα νώτα του πριν την επικείμενη επίθεση στη Σοβιετική Ένωση. Ο έλεγχος της Ελλάδας θεωρήθηκε αναγκαίος για τη διασφάλιση των ρουμανικών πετρελαιοπηγών του Πλοέστι, που ήταν ζωτικής σημασίας για την πολεμική μηχανή του Ράιχ.

Παρά την ηρωική αντίσταση στα οχυρά της γραμμής Μεταξά και στην Κρήτη, η Ελλάδα τελικά καταλαμβάνεται. Ωστόσο, η καθυστέρηση που προκάλεσε η ελληνοϊταλική εκστρατεία ανάγκασε τον Χίτλερ να αναβάλει την επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, με σημαντικές επιπτώσεις για την εξέλιξη του πολέμου.

Η συμβολή της Ελλάδας δεν αποτυπώνεται μόνο στις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά και στο παράδειγμα αντίστασης και αξιοπρέπειας που πρόσφερε σε έναν κόσμο βυθισμένο στον φόβο. Το «Όχι» του 1940 και οι μάχες που ακολούθησαν παραμένουν έως σήμερα σύμβολα ελευθερίας, πίστης και ενότητας.