Η κατανόηση της περιόδου που προηγήθηκε της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι κοινωνικές αντιστάσεις που προηγήθηκαν και οι συνθήκες που δημιουργούσαν, αποτυπώνονται στην ερευνητική δουλειά που μπήκε εδώ και λίγο καιρό στον κόσμο του βιβλίου. Πρόκειται για το βιβλίο «Εργατικές Ιστορίες» Β’ μέρος (συγγραφέας ο δημοσιογράφος Νάσος Μπράτσος). Είναι προϊόν πολύχρονης έρευνας και στην ύλη του βιβλίου περιλαμβάνονται συνεντεύξεις με παλαίμαχους συνδικαλιστές που είχαν ληφθεί πριν από πολλά χρόνια και οι περισσότεροι εξ αυτών σήμερα δεν βρίσκονται στη ζωή. Κεντρική περίοδος είναι οι δεκαετίες 1950 και 1960, καθώς και τα χρόνια της δικτατορίας. Πριν τον κύριο όγκο των συνεντεύξεων υπάρχουν κάποιες συνεντεύξεις που είναι οι «γέφυρες» με τις περιόδους που προηγήθηκαν, την κατοχή και τα χρόνια πριν από αυτήν.

Οι συνεντευξιαζόμενοι περιγράφουν τις δυσκολίες στον εργασιακό στίβο, τις συνθήκες εργασίας και τους σκληρούς εργατικούς αγώνες των χρόνων τους, που ήταν σε περιόδους γεμάτες διώξεις, φυλακίσεις, απολύσεις, εξορίες, κλπ παράλληλα όμως και περίοδος γεμάτη συλλογικότητα και αλληλεγγύη, καθώς ολόκληρες πόλεις στήριζαν τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων σε βασικές παραγωγικές μονάδες που λειτουργούσαν στην περιοχή τους.

Ταυτόχρονα δείχνουν πώς μέσα σε ζοφερές συνθήκες κατορθώνει να βρίσκει «χαραμάδες» η ελπίδα και να αναγεννάται το εργατικό κίνημα από τις στάχτες του.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτικές είναι οι συνεντεύξεις που δείχνουν πώς μέσα στην περίοδο της δικτατορίας 1967-1974 επινοήθηκαν τρόποι αντίστασης στους πραξικοπηματίες, που σήμερα φαντάζουν «κινηματογραφικό» σενάριο ταινιών δράσης. Με αφορμή τη φετινή 51η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το βιβλίο αποτελεί έμπνευση για τους αγωνιστές σήμερα καθώς αναδεικνύει την ευρηματικότητα του εργατικού κινήματος στη δράση του κατά του επταετούς δικτατορικού καθεστώτος.

Εκτός από το πεδίο των εργασιακών χώρων στις σελίδες του βιβλίου βρίσκουμε και την ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Βέλος» που ήταν ηχηρό ράπισμα στους δικτάτορες.
Επίσης περιέχονται στοιχεία από τις εφημερίδες «Η ΑΥΓΗ» της προδικτατορικής περιόδου, «Ελεύθερη Ελλάδα» (παράνομος Τύπος επί δικτατορίας), «Ελεύθερα Συνδικάτα» της προδικτατορικής περιόδου.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στους τόπους εξορίας όπου αρκετοί από τους συνεντευξιαζόμενους οδηγήθηκαν μετά το πραξικόπημα.

Τρία χρονικά ορόσημα «σημαδεύουν» το βιβλίο, το πραξικόπημα, η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η πτώση της δικτατορίας, καθώς η πλειοψηφία των συνεντευξιαζόμενων είχε σημαντική δράση μέσα σε αυτά τα χρονικά πλαίσια.
Τον πρόλογο έχει γράψει το 2016 (το βιβλίο ανέβαλλε την τότε σχεδιαζόμενη κυκλοφορία του καθώς έγιναν άλλες εκδοτικές επιλογές του συγγραφέα και στα χρόνια που ακολούθησαν προστέθηκε μεγάλο μέρος νέου υλικού) ο Δημήτρης Λιβιεράτος που δεν είναι πια μαζί μας και υπήρξε ιστορικός, συγγραφέας και συνεργάτης του αρχείου ιστορίας συνδικάτων της ΓΣΕΕ.
Το βιβλίο είναι διαθέσιμο σε κεντρικά βιβλιοπωλεία.

Είναι το πέμπτο από τα έξι βιβλία του συγγραφέα – ερευνητή:
1) Εργατικές Ιστορίες Α’ μέρος (1998)
2) Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα (2015)
3) Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (2017)
4) Σπορ και Κοινωνικές Αντιστάσεις (2020)
5) Εργατικές Ιστορίες Β’ μέρος (2024)
6) Από τον Εργατικό Αστέρα έως την Πανεργατική (2024)

Info
τίτλος: Εργατικές Ιστορίες Β’ μέρος
συγγραφέας: Νάσος Μπράτσος
σελ. 284
ISBN: 978-618-87027-1-4
εκδοτικός οίκος: εκδόσεις Μαρξιστική Φωνή

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Θοδωρής Γ. Λιβάνιος, γιος Μεταλλωρύχου από τη Σέριφο, λαογράφος

Δημήτρης Μακρής, γιός λιγνιτωρύχου στη Ραφήνα, πρώην στέλεχος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην περιοχή, πρόεδρος σε πολιτιστικό σύλλογο

Λευτέρης Χατζηανδρέου
-τομεακός γραμματέας του ΕΑΜ των εργαζομένων στο εργοτάξιο της ΑΕΤΕ της οδού Κωλέττη το 1942
-γενικός γραμματέας του σωματείου εργατοτεχνιτών της Ανώνυμης Εταιρείας Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος –ΑΕΤΕ (πρόγονος του ΟΤΕ) το 1943
-μέλος της επιτροπής πόλης (Αθήνα) του Εργατικού ΕΑΜ εκ μέρους του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας το 1943
-γραμματέας του ΕΑΠ, όλου του προσωπικού της ΑΕΤΕ το 1944
-δραπέτης από το γερμανικό στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο Δομοκό, το 1944, όπου είχε οδηγηθεί μετά τη σύλληψή του
-συνεργάτης της Προσωρινής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης μετά τη δραπέτευσή του
-απολυθείς το 1947 από την ΑΕΤΕ και εξόριστος στην Ικαρία και τη Μακρόνησο

Γιάννης Αγγέλου
-μέλος του ΕΑΜ λογοτεχνών στην κατοχή
-συνεργάτης της ΕΠΟΝ, γραμματέας αχτίδας του ΚΚΕ
-γραμματέας της εθνικής αλληλεγγύης, περιοχής Εξαρχείων, Νεάπολης, Κολωνακίου
-εκδότης της εφημερίδας «ο Δημοκρατικός»
Εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας «η Δημοκρατική» που την έκλεισε η κυβέρνηση Πλαστήρα
-διευθυντής του περιοδικού «Ελεύθερα Γράμματα»
-εκδότης και διευθυντής του αντιχουντικού περιοδικού «Τώρα»
-εξόριστος στη Γυάρο και το Παρθένι Λέρου (1967 – 1970)
-μέλος Δ.Σ. της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (1949 – 1967 και 1974 – 1975)
-ιδρυτής της «Εταιρείας Συγγραφέων»
-αντιπρόεδρος της «Στέγης Καλών Τεχνών και Γραμμάτων»

Περικλής Ροδάκης
-αντιστασιακός επί κατοχής, μετεμφυλιακής περιόδου και δικτατορίας 1967 – 1974
-δραπέτης από τις φυλακές των Βούρλων το 1955 με ομάδα 27 πολιτικών κρατουμένων

Θανάσης Τσουκνίδας
-πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής Εργαζόμενης Νεολαίας Ελλάδας (ΣΕΕΝΕ)

Γιάννης Παπαδημητρίου
…από προσφώνηση σε εκδήλωση εργαζομένων στους ΗΣΑΠ…
Γεννήθηκε το 1912 στο Ψηλό Χωριό Δωρίδας, εργάστηκε στους ηλεκτρικούς σιδηροδρόμους από το 1936 έως το 1948,στην ταραγμένη αυτή περίοδο διατέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος του ενιαίου τότε σωματείου εργαζομένων και συνταξιούχων ΕΗΣ και αγωνίστηκε για την επίλυση εργατικών και συνδικαλιστικών προβλημάτων και την εθνική απελευθέρωση. Το 1948 απολύθηκε από την υπηρεσία, λόγω των διώξεων και της καταδίκης του σε θάνατο, από έκτακτο στρατοδικείο. Αποφυλακίστηκε το 1954 ύστερα από αναθεώρηση της δίκης του. Σπούδασε εργαζόμενος, νομικά και εργάστηκε σαν δικηγόρος. Το 1956 εκλέχτηκε με τη Δημοκρατική Ένωση του Γεωργίου Παπανδρέου και εν συνεχεία εκλέχτηκε άλλες τέσσερις φορές βουλευτής με το κόμμα της ΕΔΑ. Ως βουλευτής πρωτοστάτησε στην ανάδειξη και επίλυση εργατικών προβλημάτων και ιδιαίτερα στην καθιέρωση της διαδοχικής ασφάλισης, που έδωσε συντάξεις σε χιλιάδες ασφαλισμένους. Κατά τη δικτατορία των συνταγματαρχών κρατήθηκε εξόριστος στη Γυάρο, στη Λέρο και στη Σαμοθράκη.Το 1987 αποκαταστάθηκε στους ΗΣΑΠ και συνταξιοδοτήθηκε. Για τους εθνικούς και δημοκρατικούς αγώνες του απονεμήθηκε σχετικό παράσημο από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Πέτρος Ψαρόγιαννης
…από προσφώνηση σε εκδήλωση εργαζομένων στους ΗΣΑΠ…
Έπιασε δουλειά στους ΕΗΣ το 1941, συμμετείχε αμέσως στο συνδικαλιστικό κίνημα και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του συνεταιρισμού, διετέλεσε γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας, από το 1947 έως το 1950, από το 1951 έως το 1967 διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Προσωπικού ΕΗΣ, διετέλεσε σύμβουλος του εργατικού κέντρου Αθήνας, απολύθηκε από την εταιρεία το 1947 για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση, απολύθηκε και για δεύτερη φορά από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, γνώρισε τη φυλακή και την εξορία το 1947, υπήρξε μέλος της συντονιστικής επιτροπής των 115 συνεργαζόμενων συνδικαλιστικών οργανώσεων, με πρόεδρο τον αξέχαστο Γιάννη Αλευρά.

Κώστας Γαζής, σωματείο συνταξιούχων ΗΣΑΠ

Ηλίας Στάβερης – στέλεχος ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

Κώστας Πόγκας
-μέλος του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου εργατών – τεχνιτών μεταλλωρύχων Λαυρίου
-οργανωτικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων
-γενικός γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Λαυρίου

-εξόριστος επί δικτατορίας
-Δήμαρχος Λαυρίου επί σειρά ετών

Κωνσταντίνος Βασιλείου
-πρόεδρος συνταξιούχων Πάτρας
-συνδικαλιστής στον οικοδομικό χώρο (1956 έως και την μεταπολίτευση)
-γραμματέας της νεολαίας ΕΔΑ

Βασίλης Δούρος
-μέλος Δ.Σ. του Συνδέσμου Φυλακισθέντων & Εξορισθέντων 1967 – 1974

Κώστας Γιαμπάνης
-συνδικαλιστής ναυτεργάτης της ΕΑΣΚΕΝ (ενιαία αντιδικτατορική συνδικαλιστική κίνηση Ελλήνων ναυτεργατών)

Κώστας Ζαχαράκης
-εργαζόμενος στα τρόλεϊ επί δικτατορίας
-γενικός γραμματέας της ένωσης εργαζομένων ΗΛΠΑΠ, που το 1973 ανέτρεψε σε συνθήκες δικτατορίας την φιλοχουντική διοίκηση του σωματείου και προχώρησε σε νικηφόρα απεργιακή κινητοποίηση

Kώστας Μυρογιάννης
Εργαζόμενος στα τρόλεϊ επί δικτατορίας-μέλος της κίνησης αντιστασιακών συνδικαλιστών που ανέτρεψαν τη φιλοχουντική διοίκηση του σωματείου, πήραν την πλειοψηφία, οδήγησαν τον κλάδο σε απεργία και πήραν από τη δικτατορία, αυξήσεις 31%.

Νικήτας Γκίκας
-εργαζόμενος στη ΔΕΗ επί δικτατορίας
-ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Τεχνικών ΔΕΗ (ΕΤΕ – ΔΕΗ)
-πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ
-γενικός γραμματέας και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΔΕΗ
-πρώτος πρόεδρος της Ανώτατης Γενικής Συνομοσπονδίας Συνταξιούχων Ελλάδας.

Παναγιώτης Χατζηπέρος, τότε σημαιοφόρος στο «Βέλος» που συμμετείχε στην ανταρσία και σήμερα μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974.

-Η εξέγερση στην Ανθούπολη για το λιγνιτωρυχείο
-Η απεργία στα Μεταλλεία Ελευσίνας

-Οι μεταλλωρύχοι της Μυκόνου

Επίσης αρχειακό υλικό από τις εφημερίδες Η ΑΥΓΗ και ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ

Αφιέρωμα στους τόπους εξορίας.

Σχετική είδηση; 27 Αυγούστου 1973: Η νικηφόρα απεργία στα τρόλεϊ μέσα σε συνθήκες δικτατορίας