Για έξι μήνες ο Ντόναλντ Τραμπ ζητούσε να γίνει κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία. Η στάση του όμως άλλαξε απότομα μετά τη συνάντησή του την περασμένη εβδομάδα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα, σημειώνει ο Guardian.

Τώρα οι ΗΠΑ στηρίζουν πρώτα μια τελική συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου – που είναι και η ρωσική θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τι άλλαξε; Και τι σημαίνει αυτή η νέα «κωλοτούμπα» του Τραμπ για τις πιθανότητες να σταματήσει η σύγκρουση;

Πώς άλλαξε η άποψη του Τραμπ για την κατάπαυση πυρός;

Από την άνοιξη, ο Λευκός Οίκος πίεζε τη Ρωσία να δεχτεί μια εκεχειρία. Τον Μάρτιο ο Τραμπ είχε πει: «Νομίζω πως η εκεχειρία είναι πολύ σημαντική. Αν μπορέσουμε να πείσουμε τη Ρωσία, θα είναι τέλειο». Απειλούσε μάλιστα με κυρώσεις στη Μόσχα και σε αγοραστές ρωσικού πετρελαίου, όπως η Ινδία, αν δεν συμμορφωνόταν. Έδινε προθεσμίες που περνούσαν χωρίς αποτέλεσμα.

Μέχρι και την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ επέμεναν σε μια παύση 30 ημερών στις μάχες – κάτι που το Κίεβο είχε δεχτεί. Μιλώντας μέσα από το Air Force One, πριν από τη συνάντηση με τον Πούτιν στην Αλάσκα, ο Τραμπ επανέλαβε το αίτημα, λέγοντας ότι θα υπάρξουν «σοβαρές συνέπειες» αν δεν γινόταν εκεχειρία. «Δεν θα είμαι καθόλου χαρούμενος», τόνισε.

Μετά όμως τη συνάντηση με τον Πούτιν, η στάση του άλλαξε δραματικά. Ο λόγος παραμένει ασαφής. Μπροστά στην αντίδραση της Ρωσίας, ο Τραμπ εγκατέλειψε την ιδέα της εκεχειρίας και υιοθέτησε το «σχέδιο» του Κρεμλίνου: πρώτα μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία. Μέχρι τότε, οι ρωσικοί βομβαρδισμοί θα συνεχιστούν.

Επιπλέον, συμφώνησε με τις εδαφικές αξιώσεις της Μόσχας: ο Πούτιν θέλει η Ουκρανία να παραδώσει το βόρειο τμήμα της περιφέρειας Ντονέτσκ – με τις πόλεις-φρούρια Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ – που οι Ρώσοι δεν έχουν καταφέρει να καταλάβουν από το 2014.  Ως «παραχώρηση», η Ρωσία φέρεται να είπε ότι θα παγώσει τις γραμμές στο νότιο Ζαπορίζια και στην επαρχία Χερσώνα.

Η αλλαγή στην αμερικανική πολιτική ήταν το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής. Ουσιαστικά πρόκειται για μεγάλη παραχώρηση στη Μόσχα, σχολιάζει ο Guardian.  Στη συνάντησή του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ εξήγησε ότι δεν χρειάζεται εκεχειρία, λέγοντας ότι είχε τερματίσει έξι συγκρούσεις χωρίς καμία. «Δεν έκανα ποτέ εκεχειρία», είπε. Πρόσθεσε ότι θα ήθελε «να σταματήσουν [οι Ρώσοι]» αλλά υποστήριξε πως μια παύση μπορεί να βλάψει «τη μία ή την άλλη πλευρά».

Ποια είναι η ρωσική θέση;

Η Ρωσία θέλει να συνεχίσει τον πόλεμο. Το καλοκαίρι κατέλαβε χωριά στο Ντονμπάς και μπήκε για πρώτη φορά στην περιοχή Ντνιπροπετρόβσκ, που συνορεύει με το Ντονέτσκ. Η πρόοδός της είναι αργή και με πολλές απώλειες.

Ο Πούτιν πιστεύει ότι κερδίζει και ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ του. Οι απαιτήσεις του δεν έχουν αλλάξει από το 2022: θέλει να φύγει ο Ζελένσκι, να μπει «κόφτης» στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού, και να έχει βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Μια απλή εκεχειρία θα πάγωνε τις γραμμές στο υπάρχον μέτωπο των 1.000 χλμ. Μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία όμως μπορεί να σημαίνει εδαφικές παραχωρήσεις. Για το Κίεβο αυτό ισοδυναμεί με παράδοση. Οι Ουκρανοί πιστεύουν ότι ο Πούτιν χρησιμοποιεί τον Τραμπ για να πάρει μέσω διαπραγματεύσεων ό,τι δεν μπορεί να καταλάβει στρατιωτικά. Αν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν – που είναι και το πιο πιθανό – ο Πούτιν θα κατηγορήσει τον Ζελένσκι.

Τι σημαίνει αυτό για την Ουκρανία και τους συμμάχους της;

Απογοήτευση. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζήτησαν από τον Τραμπ να πιέσει τη Ρωσία να δεχτεί εκεχειρία πριν από οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις. Τη Δευτέρα το επανέλαβαν στον Λευκό Οίκο. Ο Βρετανός Κιρ Στάρμερ βρέθηκε στην Ουάσιγκτον μαζί με τον Ζελένσκι και τους ηγέτες Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Φινλανδίας, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Στόχος τους ήταν να στηρίξουν τον Ζελένσκι και να περάσουν το μήνυμα ότι η Ευρώπη δεν δέχεται «αρπαγή εδαφών».

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς στήριξε ανοιχτά την ιδέα της εκεχειρίας: «Ας δουλέψουμε πάνω σε αυτό και ας πιέσουμε τη Ρωσία», είπε στον Τραμπ. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τόνισε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει αργότερα να συμμετάσχουν σε οποιεσδήποτε ειρηνευτικές συνομιλίες. Μετά την απρόσμενη αλλαγή στάσης του Τραμπ, οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να τον πείσουν με νέο σύνθημα: «σταματήστε τις δολοφονίες».

Τι μας δείχνει η ιστορία;

Οι πόλεμοι μπορούν να σταματήσουν και χωρίς επίσημες ειρηνευτικές συμφωνίες. Το 1953, μια ανακωχή έληξε τον πόλεμο Βόρειας και Νότιας Κορέας, δημιουργώντας την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη (DMZ) ανάμεσά τους. Οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα υπέγραψαν, αλλά ο ηγέτης της Νότιας Κορέας αρνήθηκε, γιατί άφηνε τη χώρα μοιρασμένη. Τεχνικά, οι δύο Κορέες παραμένουν σε πόλεμο, αλλά η εκεχειρία κρατάει πάνω από ογδόντα χρόνια, παρά τις παραβιάσεις από την Πιονγκγιάνγκ.

Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην Ουκρανία. Καμία ουκρανική κυβέρνηση δεν θα δεχτεί επίσημα τη ρωσική κατοχή σε εδάφη της, αλλά ίσως ανεχθεί τον έλεγχο της Μόσχας ως προσωρινή λύση.

Ο Πούτιν όμως απορρίπτει την ιδέα «κορεατικού μοντέλου». Θέλει να υποτάξει την Ουκρανία – ολόκληρη ή όσο περισσότερο μπορεί – και να την εντάξει σε μια νέα, ισχυρότερη «μεγάλη Ρωσία».