Αστρονόμοι ανακάλυψαν το μεγαλύτερο ραδιοφωνικό πίδακα που έχει καταγραφεί ποτέ, προερχόμενο από το κβάζαρ J1601+3102, το οποίο εκπέμπει ραδιοκύματα από την εποχή που το σύμπαν ήταν μόλις 1,2 δισεκατομμυρίων ετών.
Ο πίδακας εκτείνεται σε 200.000 έτη φωτός, σχεδόν τρεις φορές τη διάμετρο του Γαλαξία μας, και προέρχεται από μια μαύρη τρύπα με μάζα 450 εκατομμυρίων ηλιακών μαζών.
Η ανακάλυψη αυτή, που υπογραμμίζει την ικανότητα της μέτριας μαύρης τρύπας να δημιουργεί ισχυρούς πίδακες, προσφέρει νέες γνώσεις για την πρώιμη εξέλιξη των γαλαξιών και τονίζει τη σημασία του τηλεσκοπίου LOFAR στην παρατήρηση τέτοιων φαινομένων.
Πιο αναλυτικά
Αστρονόμοι ανακάλυψαν το μεγαλύτερο και αρχαιότερο ραδιοφωνικό πίδακα που έχει εντοπιστεί ποτέ, ο οποίος εκπέμπεται από ένα κβάζαρ από τότε που το σύμπαν ήταν μόλις 1,2 δισεκατομμυρίων ετών. Η κοσμική δομή, γνωστή ως J1601+3102 , καταγράφηκε χρησιμοποιώντας το δίκτυο τηλεσκοπίων LOFAR και εκτείνεται σε μια εκπληκτική έκταση 200.000 ετών φωτός , σχεδόν τρεις φορές τη διάμετρο του Γαλαξία μας . Η ανακάλυψη, που περιγράφεται λεπτομερώς στο The Astrophysical Journal Letters , προσφέρει ένα παράθυρο στις δραματικές διαδικασίες που διαμορφώνουν την πρώιμη εξέλιξη των γαλαξιών και τις απροσδόκητες δυνατότητες των μέτριων μαύρων τρυπών στο νεαρό σύμπαν.
Ένας κολοσσιαίος πίδακας από μια μέτρια μαύρη τρύπα
Αυτό που κάνει το J1601+3102 ιδιαίτερα ενδιαφέρον δεν είναι μόνο το τεράστιο μέγεθός του, αλλά και η πηγή του. Το κβάζαρ , ορατό όταν το σύμπαν ήταν μόνο το εννέα τοις εκατό της τρέχουσας ηλικίας του, τροφοδοτείται από μια μαύρη τρύπα με μάζα περίπου 450 εκατομμυρίων ηλιακών μαζών . Αν και σημαντικό, αυτό δεν θεωρείται ακραίο στην κοσμική ιεραρχία των κβάζαρ. «Είναι ενδιαφέρον ότι το κβάζαρ που τροφοδοτεί αυτό το τεράστιο ραδιοπίδακα δεν έχει ακραία μάζα μαύρης τρύπας σε σύγκριση με άλλα κβάζαρ», εξηγεί η Anniek Gloudemans , μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο NOIRLab και κύρια συγγραφέας της μελέτης. «Αυτό φαίνεται να υποδηλώνει ότι δεν χρειάζεστε απαραίτητα μια εξαιρετικά μεγάλη μαύρη τρύπα ή ρυθμό συσσώρευσης για να δημιουργήσετε τόσο ισχυρούς πίδακες στο πρώιμο σύμπαν».
Αυτά τα ραδιοκύματα αποτελούνται από φορτισμένα σωματίδια που εκτοξεύονται με ταχύτητες σχεδόν φωτός. Η ορατότητά τους από τη Γη – παρά το πέρασμα περισσότερων από 12 δισεκατομμυρίων ετών – υπογραμμίζει την ενεργειακή δύναμη αυτού του φαινομένου. «Μόνο επειδή αυτό το αντικείμενο είναι τόσο ακραίο, μπορούμε να το παρατηρήσουμε από τη Γη, παρόλο που είναι πολύ μακριά», προσθέτει ο Gloudemans.
Η προηγμένη ευαισθησία του LOFAR επιτρέπει στους αστρονόμους να βλέπουν λεπτά νέφη ηλεκτρονίων , όχι μόνο τα πιο φωτεινά μέρη των πιδάκων. «Η φύση αυτής της μακρινής πηγής καθιστά δύσκολη την ανίχνευσή της σε υψηλότερες ραδιοσυχνότητες, αποδεικνύοντας τη δύναμη του LOFAR από μόνο του και τις συνέργειές του με άλλα όργανα», πρόσθεσε ο Sweijen. Χωρίς το LOFAR, η πλήρης έκταση του J1601+3102 θα μπορούσε να είχε παραμείνει αόρατη, κρυμμένη από τη φωτεινότητα της κοσμικής μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου που απομένει από τη Μεγάλη Έκρηξη.
