«Habemus Papam» ακούστηκε το απόγευμα της Πέμπτης 8 Μαΐου 2025 από το μπαλκόνι της βασιλικής του Αγίου Πέτρου, σηματοδοτώντας το τέλος του Κονκλαβίου και την εκλογή νέου Πάπα. Ο καρδινάλιος από το Σικάγο των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Πρέβοστ, εξελέγη από τους 133 καρδινάλιους τη δεύτερη ημέρα του κονκλαβίου και επέλεξε το όνομα «Πάπας Λέων ΙΔ’».

Ο νέος Πάπας, ο πρώτος Αμερικανός που εκλέγεται προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, είναι 69 ετών και κατάγεται από το Σικάγο. Υπηρέτησε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του ως ιεραπόστολος στο Περού και ορίστηκε καρδινάλιος μόλις το 2023. Έχει παραχωρήσει ελάχιστες συνεντεύξεις και σπανίως μιλά δημοσίως.

«Ειρήνη μαζί σας» ήταν το πρώτο μήνυμα που απηύθυνε στο συγκεντρωμένο πλήθος ο κατά κόσμον Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ, μιλώντας σε άπταιστα ιταλικά – αν και με ελαφρώς αμερικάνικη προφορά. Μίλησε επίσης στα ισπανικά, αλλά δεν είπε απολύτως τίποτα στα αγγλικά.

Ο 267ος ποντίφικας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ευχαρίστησε στο μήνυμά του τον Πάπα Φραγκίσκο και επανέλαβε την έκκληση του προκατόχου του για μια Εκκλησία που «θα αναζητά πάντα την ειρήνη, τη φιλανθρωπία και θα είναι κοντά στους ανθρώπους, ιδίως σε εκείνους που υποφέρουν».

Πριν από το κονκλάβιο, ορισμένοι καρδινάλιοι ζητούσαν να υπάρξει συνέχεια του οράματος του Φραγκίσκου και έκαναν έκκληση για περισσότερες μεταρρυθμίσεις, ωστόσο άλλοι ήθελαν να επιστρέψουν στις παλιές παραδόσεις. Σε αντίθεση με τον Φραγκίσκο, που αγνοούσε πολλές από τις παραδόσεις του αξιώματός του, ο Πρέβοστ φόρεσε τον παραδοσιακό, κόκκινο παπικό χιτώνα πάνω από τα λευκά άμφιά του.

Ο Λέων ΙΔ’ είναι ο τέταρτος μη Ιταλός Πάπας που εκλέγεται στο αξίωμα από το 1978. Είχαν προηγηθεί ο Πολωνός Ιωάννης Παύλος Β΄ (1978-2005), ο Γερμανός Βενέδικτος ΙΣτ΄ (2005-13) και ο Αργεντινός Φραγκίσκος (2013-25).

Ποιος είναι ο Πάπας Λέων ΙΔ’

O νέος Πάπας γεννήθηκε στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών στις 14 Σεπτεμβρίου του 1955. Οι γονείς του ήταν ιταλικής, γαλλικής και ισπανικής καταγωγής. Έχει πτυχίο θεολογίας και μαθηματικών και το 1982 χειροτονήθηκε καθολικός ιερέας. Πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές θεολογίας στο πανεπιστήμιο Angelicum της Ρώμης. Σημείο αναφοράς του, η ζωή και το έργο του Αγίου Αυγουστίνου, του “Αγίου της φιλοσοφίας”.

Έχει διατελέσει ιερέας στο Περού, σε απομονωμένες και ιδιαίτερα ταπεινές περιοχές, δείχνοντας μεγάλη ευαισθησία για τους φτωχούς και τους μετανάστες. Το 2015 ορίζεται επίσκοπος του Τσικλάγιο στο Περού, με απόφαση του πάπα Φραγκίσκου.

Το 2023 ο Φραγκίσκος τον ορίζει “υπουργό” του Βατικανού με αρμοδιότητα για το σύνολο του καθολικού κλήρου και πρόεδρο της επιτροπής της Αγίας Έδρας για την Λατινική Αμερική. Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2023 ο εκλιπών ποντίφικας τον επιλέγει ως καρδινάλιο. Συνόδευσε τον Αργεντινό πάπα στα τελευταία του ταξίδια και πήρε μέρος στην Σύνοδο των Καθολικών Επισκόπων, τον περασμένο Οκτώβριο.

Οι επικρίσεις

Στις 6 Φεβρουαρίου 2025 ο Φραγκίσκος τον προήγαγε σε καρδινάλιο-επίσκοπο, αναθέτοντάς του την Υπομητροπολιτική Επισκοπή του Αλμπάνο στην Επαρχία της Ρώμης. Έχει δεχθεί επικρίσεις από υποστηρικτές επιζώντων κακοποίησης κληρικών για τον χειρισμό του σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης κατά τη διάρκεια της ηγεσίας του στο Αυγουστινιανό Τάγμα και στο Περού.

Η οργάνωση SNAP (Δίκτυο Επιζώντων Ιερατικής Κακοποίησης) τον κατηγόρησε ότι δεν ενήργησε επαρκώς σε υποθέσεις όπως αυτή του Ρίτσαρντ Μακ Γκραθ, πρώην προέδρου του Καθολικού Λυκείου Providence, επιτρέποντάς του να παραμείνει στη θέση του, παρά τις επίμονες κατηγορίες.

Γιατί ο νέος Πάπας επέλεξε το όνομα Λέων

Ο τελευταίος Πάπας που επέλεξε το όνομα «Λέων», ο Λέων ΙΓ΄ (1878-1903) ήταν γνωστός γιατί αφιέρωσε το έργο του σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης και συχνά του αποδίδεται ότι έθεσε τα θεμέλια για τη σύγχρονη Καθολική Εκκλησία.

Ο Πρέβοστ, που θεωρείται μετριοπαθής και συμφιλιωτικός, ήταν επίσκοπος στο Τσικλάγιο, στο βορειοδυτικό Περού, από το 2015 μέχρι το 2023. Εκείνη την χρονιά ο Φραγκίσκος τον έφερε στη Ρώμη και τον έκανε επικεφαλής του γραφείου του Βατικανού που επιλέγει ποιοι ιερείς θα υπηρετήσουν ως επίσκοποι σε όλον τον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι είχε λόγο στην επιλογή πολλών σημερινών επισκόπων.

Σε μια συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε το 2023 στο Βατικανό, ο Πρέβοστ είπε: «Το έργο μας είναι να διευρύνουμε τη σκηνή μας και να γνωστοποιήσουμε σε όλους ότι είναι καλοδεχούμενοι στην Εκκλησία».

Η ιστορία πίσω από το όνομα του νέου Ποντίφικα

Όταν ο καρδινάλιος Ρόμπερτ Πρέβοστ εμφανίστηκε στο μπαλκόνι της βασιλικής του Αγίου Πέτρου, παρουσιάστηκε με το όνομα Λέων ΙΔ’. Η επιλογή αυτή μπορεί να σηματοδοτήσει το πώς θα μοιάζει η Καθολική Εκκλησία υπό την παποσύνη του.

Επιλέγοντας το όνομα Λέων, ο 267ος Πάπας εντάσσεται σε μια ομάδα 13 άλλων Παπών στην ιστορία που πήραν το όνομα αυτό.

Οι προηγούμενοι Λέοντες ήταν μεταρρυθμιστές, συμπεριλαμβανομένου του Πάπα Λέοντα ΙΓ, που εξελέγη το 1878. Η εγκύκλιος του Rerum Novarum μιλούσε για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την αξιοπρέπεια της εργασίας, δήλωσε ο αιδεσιμότατος Κρίστοφερ Ρόμπινσον, μέλος της σχολής θρησκευτικών σπουδών του Πανεπιστημίου DePaul.

«Επιλέγοντας το όνομα Λέων ΙΔ’, δείχνει ότι είναι προσηλωμένος στην κοινωνική διδασκαλία της εκκλησίας, η οποία έγινε θεμελιώδης από τον προκάτοχό του Λέοντα XIII», δήλωσε ο αιδεσιμότατος Thomas Reese, ένας Αμερικανός ιερέας και ειδικός στο Βατικανό, για τον νέο Πάπα.

Οι Πάπες επιλέγουν παπικά ονόματα εδώ και αιώνες. Συχνά έλκονται από παρόμοια ονόματα, συνήθως αυτά προηγούμενων Ποντίφηκων που θα ήθελαν να μιμηθούν. Υπήρξαν πολλοί οπαδοί του Ιωάννη – τουλάχιστον 21 Πάπες έχουν χρησιμοποιήσει το όνομα (23 αν υπολογίσετε τους δύο Ιωάννηδες Παύλους).

Για τον καρδινάλιο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, το όνομα αυτό ήταν Φραγκίσκος, που επιλέχθηκε από τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, «ο άνθρωπος της φτώχειας, ο άνθρωπος της ειρήνης, ο άνθρωπος που αγαπά και προστατεύει τη δημιουργία», δήλωσε στους δημοσιογράφους το 2013, λίγο μετά την εκλογή του. Το όνομα ταίριαζε με το όραμά του για την εκκλησία: «Πώς θα ήθελα μια Εκκλησία που θα είναι φτωχή και για τους φτωχούς», είπε.

Άλλες συνήθεις επιλογές είναι ο Γρηγόριος (16), ο Βενέδικτος (15) και ο Κλήμης (14). Αν και δεν αναγνωρίζονται επίσημα από την εκκλησία, οι Αντίπαπες- εκείνοι που αντιτάχθηκαν στην επιλογή του Πάπα και ισχυρίστηκαν ότι εκείνοι ήταν ο νόμιμος επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας – έχουν κατά καιρούς επηρεάσει την αρίθμηση των επόμενων παπικών ονομάτων, όπως ο Βενέδικτος ΙΣΤ’, ο προκάτοχος του Φραγκίσκου. Εξαιτίας των Αντιπάπων, υπάρχουν 21 Ιωάννηδες, αλλά όχι ο Πάπας Ιωάννης ΧΧ, και οκτώ Βονιφάκοι, αλλά όχι ο Πάπας Βονιφάκιος Ζ΄.

Στις αρχές του καθολικισμού, οι Πάπες χρησιμοποιούσαν απλώς το βαπτιστικό τους όνομα, και ορισμένοι Ποντίφικες είχαν ονόματα που ακούγονται κάπως ασεβής σήμερα, όπως το Hilarius και το Simplicius. Αλλά όταν ο Πάπας Ιωάννης Β’ εξελέγη το 533 μ.Χ., άλλαξε το δεδικασμένο, επιλέγοντας το Ιωάννης αντί για το ονοματεπώνυμό του, Μερκούριος, πιθανότατα για να αποβάλει τους συνειρμούς με τον ειδωλολατρικό ρωμαϊκό θεό, σύμφωνα με τη Vanessa Corcoran, που μελετά την μεσαιωνική θρησκευτική ιστορία στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν.

Μόλις στα τέλη του 10ου αιώνα, η επιλογή ενός παπικού ονόματος έγινε συνήθης πρακτική – με εξαίρεση τον Αδριανό ΣΤ’ το 1522 και τον Μάρκελλο Β’ το 1555, οι οποίοι διατήρησαν τα βαπτιστικά τους ονόματα. Από τους 264 πάπες, οι 129 επέλεξαν νέο όνομα.

Από τον Πάπα Ιωάννη ΙΓ, υπήρξαν 12 Ιννοκέντιοι (ο πρώτος Πάπας Ιννοκέντιος άσκησε την παποσύνη από το 401 έως το 417), επτά Ουρβανίτες (ο πρώτος Πάπας Ουρβανός βασίλευσε από το 222 έως το 230) και έξι Λέοντες (υπήρξαν άλλοι επτά Λέοντες πριν η επιλογή νέου ονόματος γίνει συνήθης πρακτική).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1700 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1900 υπήρξε ένα κύμα «Πίος», ενώ πιο πρόσφατα οι Πάπες είχαν στραφεί προς τους Ιωάννη και Παύλο. Ο Πολωνός καρδινάλιος Κάρολ Wojtyla επέλεξε τον Ιωάννη Παύλο ΙΙ το 1978, προς τιμήν του προκατόχου του Ιωάννη Παύλου, ο οποίος πέθανε αφού κράτησε το ποντιφικό αξίωμα για 33 ημέρες. Ο Ιωάννης Παύλος Ι ήταν ο πρώτος ποντίφικας που χρησιμοποίησε διπλό όνομα.

Με εξαίρεση το διπλό όνομα Ιωάννης Παύλος, ο Φραγκίσκος ήταν ο πρώτος Πάπας από τον Πάπα Λάνδων το 913 που επέλεξε ένα παπικό όνομα που δεν είχε χρησιμοποιηθεί προηγουμένως.

Όπως και ο Φραγκίσκος, ο Γερμανός καρδινάλιος Γιόζεφ Ράτσινγκερ πήρε το όνομα Βενέδικτος ΙΣΤ’ το 2005 με ένα όραμα για το ποντιφικό του αξίωμα. Αναφερόμενος στον Βενέδικτο XV, ο οποίος είχε καθοδηγήσει την εκκλησία στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είπε ότι σκόπευε να θέσει τη διακονία του «στην υπηρεσία της συμφιλίωσης και της αρμονίας μεταξύ των λαών».