Η Ουκρανία κατάφερε να αποσπάσει πολύ ευνοϊκούς όρους από τις ΗΠΑ πριν υπογράψει την πολυαναμενόμενη συμφωνία για τα ορυκτά την Τετάρτη. Η συμφωνία για τους φυσικούς πόρους επιτεύχθηκε τελικά αργά την Τετάρτη, μετά από εβδομάδες τεταμένων διαπραγματεύσεων και αφού το Κίεβο έπεισε τελικά τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να εγκαταλείψει ορισμένες από τις βασικές απαιτήσεις του, σύμφωνα με το CNN.

Ωστόσο δεν κατάφερε να καταστήσει τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας μέρος της συμφωνίας. Ουκρανοί αξιωματούχοι διαφήμισαν την τελική συμφωνία ως ισότιμη εταιρική σχέση μεταξύ Κιέβου και Ουάσινγκτον.  Η υπογεγραμμένη συμφωνία, την οποία είδε το CNN, φαίνεται πράγματι να είναι πιο ευνοϊκή για την Ουκρανία από ορισμένες από τις προηγούμενες εκδοχές.

Η Ουκρανία δεν θα επιστρέψει την βοήθεια που έχει ως τώρα πάρει

Το κρίσιμο είναι ότι η συμφωνία δεν απαιτεί από το Κίεβο να επιστρέψει στις ΗΠΑ τη βοήθεια που έχει ήδη λάβει – μια σημαντική παραχώρηση από τον Τραμπ, ο οποίος έχει διαμορφώσει τη συμφωνία ως μια συμφωνία που η Ουκρανία “επιστρέφει” στις ΗΠΑ.

Η Ουάσινγκτον απαίτησε αρχικά 500 δισεκατομμύρια από τις σπάνιες γαίες και άλλα ορυκτά της Ουκρανίας σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια που έχει ήδη παράσχει στο Κίεβο. Όταν ο Ζελένσκι απέρριψε αυτή την ιδέα, ο Τραμπ τον αποκάλεσε “δικτάτορα”.

Αντ’ αυτών, η συμφωνία που υπεγράφη την Τετάρτη αναφέρει ότι η μελλοντική αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία θα υπολογίζεται ως μέρος της επένδυσης των ΗΠΑ σε ένα κοινό επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης που θα χρησιμοποιηθεί για να ρίξει χρήματα στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας.

Οι φυσικοί πόροι

Η συμφωνία δίνει στις ΗΠΑ προνομιακά δικαιώματα για την εξόρυξη ορυκτών πόρων στην Ουκρανία και αναφέρει ότι το Κίεβο θα έχει τον τελικό λόγο για το τι και πού εξορύσσεται. Η Ουκρανία θα διατηρήσει επίσης την κυριότητα του υπεδάφους.

“Όλοι οι πόροι στο έδαφός μας και στα χωρικά μας ύδατα ανήκουν στην Ουκρανία. Το ουκρανικό κράτος είναι αυτό που καθορίζει πού και τι θα εξορυχθεί”, δήλωσε η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας Γιούλια Σβιρίντενκο, η οποία υπέγραψε τη συμφωνία.

Ο Τραμπ αναφέρθηκε στη συμφωνία ως συμφωνία “σπάνιων γαιών”. Η συμφωνία που υπογράφηκε όμως  υπερβαίνει κατά πολύ αυτό το όριο, καθώς περιλαμβάνει και άλλους φυσικούς πόρους, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο, χρυσό και χαλκό.

Νίκη για την θεωρία θεωρείται ότι η συμφωνία υιοθετεί μια αυστηρή γλώσσα για τον πόλεμο με την ίδια τη Ρωσία. Επισημαίνει τη Μόσχα ως τον επιτιθέμενο στη σύγκρουση, καθώς ως τώρα ο Τραμπ ισχυριζόταν ψευδώς  ότι η Ουκρανία και ο Ζελένσκι ευθύνονται για τον πόλεμο.

Η συμφωνία διευκρινίζει επίσης τον στόχο της συμφωνίας να υπάρχει μια “μια ειρηνική, κυρίαρχη και ανθεκτική Ουκρανία” – ένα αξιοσημείωτο βήμα μακριά από τη δήλωση του Τραμπ νωρίτερα φέτος ότι “η Ουκρανία μπορεί να γίνει Ρωσία κάποια μέρα”.

Εγγυήσεις της ΕΕ

Με βάση το κείμενο παραμένει ανοιχτή η πόρτα για την πιθανή μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λέγοντας ότι οι επενδύσεις πρέπει να γίνουν σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της Ουκρανίας ως υποψήφιου κράτους μέλους της ΕΕ. Προσθέτει ότι εάν η Ουκρανία ενταχθεί στο μέλλον στο μπλοκ, η συμφωνία αυτή θα επαναδιαπραγματευτεί “με καλή πίστη”.

Τα κέρδη των ΗΠΑ

Οι όροι της συμφωνίας δείχνουν επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν εξασφαλίσει μια σειρά από πλεονεκτήματα.  Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ χαρακτήρισε τη συμφωνία ως “ιστορική οικονομική εταιρική σχέση”, λέγοντας  ότι “σηματοδοτεί σαφώς στη Ρωσία ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι δεσμευμένη σε μια ειρηνευτική διαδικασία με επίκεντρο μια ελεύθερη, κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία μακροπρόθεσμα”.

Η συμφωνία που είδε το CNN διευκρινίζει επίσης ότι τα κέρδη και οι άλλες πληρωμές που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της συμφωνίας θα είναι αφορολόγητα και δεν θα υπόκεινται σε εισφορές ή δασμούς από την Ουκρανία.

Αναφέρει επίσης ότι εάν προκύψει σύγκρουση μεταξύ της διατύπωσης της συμφωνίας και της νομοθεσίας της Ουκρανίας, η συμφωνία θα  προηγείται.

Τι δεν προβλέπεται

Η Ουκρανία απέσυρε το βασικό αίτημά της να παρέχουν οι ΗΠΑ εγγυήσεις ασφαλείας ως μέρος αυτής της συμφωνίας. Αυτή η απαίτηση ήταν που οδήγησε τελικά στην ατυχή συνάντηση μεταξύ του Ζελένσκι και του Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο. Ο Τραμπ αρνήθηκε τότε να παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας, λέγοντας ότι ήθελε η Ουκρανία να υπογράψει πρώτα τη συμφωνία και να συζητήσει για τις εγγυήσεις αργότερα.

Εκείνη την εποχή, ο Ζελένσκι αρνήθηκε, αλλά Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν έκτοτε επισημάνει ότι πιστεύουν ότι οι αμερικανικές επενδύσεις και η παρουσία αμερικανικών εταιρειών στην Ουκρανία θα κάνουν την Ουάσινγκτον να ενδιαφερθεί περισσότερο για την ασφάλεια της Ουκρανίας.

Αποκλειστική πρόσβαση για τις ΗΠΑ: Ενώ εξασφαλίζει στις ΗΠΑ προνομιακή πρόσβαση στον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας, η συμφωνία δεν εγγυάται κανένα αποκλειστικό δικαίωμα.

Η συμφωνία περιορίζεται σε νέα έργα, πράγμα που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα πρέπει να επενδύσουν προκειμένου να δουν κέρδη. Εξαιρούνται οι υφιστάμενες εξορυκτικές δραστηριότητες που ήδη παράγουν έσοδα για την ουκρανική κυβέρνηση. Αυτή η ρήτρα θέτει ερωτηματικό για τα οφέλη της συμφωνίας για τις ΗΠΑ.

Η Ουκρανία διαθέτει  μεν μεγάλα αποθέματα διαφόρων πολύτιμων υλικών, ωστόσο η διαδικασία εξόρυξης ορισμένων από αυτά είναι δαπανηρή και τεχνικά δύσκολη.  Ο Gavin Mudd, διευθυντής του Critical Minerals Intelligence Centre της Βρετανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας, δήλωσε στο μη κερδοσκοπικό Science Media Center ότι η παραγωγή ορισμένων ορυκτών – όπως το τιτάνιο, το λίθιο ή ο γραφίτης – θα μπορούσε να επιτευχθεί γρήγορα, εάν οι περιοχές όπου βρίσκονται τα κοιτάσματα είναι ασφαλείς.

“Ωστόσο, στην περίπτωση των σπάνιων γαιών, θα χρειαστούν χρόνια για να αυξηθεί η παραγωγική ικανότητα – θα πρέπει να ολοκληρωθούν μελέτες για να εκτιμηθεί και να καθοριστεί ο καλύτερος τρόπος εξόρυξης των κοιτασμάτων και επεξεργασίας των μεταλλευμάτων και παραγωγής πλούσιου συμπυκνώματος. Θα χρειαστεί επίσης ένα νέο διυλιστήριο για την παραγωγή μετάλλων και οξειδίων υψηλής καθαρότητας για χρήση σε πολυάριθμες τεχνολογίες. Όλα αυτά συμβαδίζουν με την ανάγκη πραγματικής εξόρυξης των ορυκτών” είπε.

Πώς επηρεάζει την ειρηνευτική διαδικασία

Η ουκρανική κυβέρνηση έχει προβάλει στο παρελθόν το επιχείρημα ότι τα κοιτάσματα ορυκτών πόρων της είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Δύση πρέπει να στηρίξει την Ουκρανία – για να αποτρέψει την πτώση αυτών των στρατηγικής σημασίας πόρων στα χέρια της Ρωσίας. Οι εμπειρογνώμονες συμφωνούν με αυτή την ιδέα.

Ο Liam Peach και ο Hamad Hussain, οικονομολόγοι της Capital Economics, έγραψαν σε ανάλυσή τους την Πέμπτη ότι η συμφωνία “παρέχει κάποια διαβεβαίωση ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν σχεδιάζει να εγκαταλείψει εντελώς την Ουκρανία”, επειδή καθιερώνει τα οικονομικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ουκρανία.

Η συμφωνία ενισχύει τη θέση της Ουκρανίας, αλλά δεν φέρνει απαραίτητα τον πόλεμο πιο κοντά στο τέλος του, καθώς είναι ανεξάρτητη από τις όποιες διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Οι συνομιλίες αυτές φαίνεται να καθυστερούν, καθώς η Ρωσία συνεχίζει να αρνείται μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός διάρκειας 30 ημερών που προτάθηκε από τις ΗΠΑ και συμφωνήθηκε από την Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, ο καταστροφικός πόλεμος συνεχίζει να μαίνεται. Επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην κατεχόμενη Ουκρανία την Πέμπτη, με Ρώσους και Ουκρανούς αξιωματούχους να αλληλοκατηγορούνται.

Ο Σέλμπι Μαγκίντ, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Ευρασίας του Ατλαντικού Συμβουλίου, έγραψε σε σημείωμά του ότι η συμφωνία βάζει τους Ουκρανούς “στην ισχυρότερη θέση που έχουν βρεθεί μέχρι τώρα με την Ουάσινγκτον από τότε που ανέλαβε ο Τραμπ”.