Το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα, το οποίο θα οξυνθεί τις επόμενες δεκαετίες και οι πιθανοί τρόποι ανάσχεσης του φαινομένου μέσα από δημόσιες και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, απασχόλησαν ευρεία συζήτηση στο 10o Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, η αυλαία του οποίου έπεσε σήμερα (12.04.2025).

Στο 10o Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, φορείς, οικονομολόγοι και νομικοί εξέτασαν σήμερα τις συνέπειες από το δημογραφικό ζήτημα στη χώρα μας.

Όπως ανέφερε, στο πλαίσιο του διαλόγου που αναπτύχθηκε στο Φόρουμ, η Επικεφαλής της Μονάδας Ειδικών για την Απασχόληση, την Κοινωνική Ασφάλιση, την Ευημερία και τις Κοινωνικές Υποθέσεις, Eιρήνη Ανδριοπούλου, η πτώση στον συνολικό πληθυσμό της Ελλάδας έως το 2070 εκτιμάται ότι θα πλησιάσει το 25%.

Η κ. Ανδριοπούλου παρέθεσε κάποια ενδιαφέροντα αριθμητικά στοιχεία, όπως το ότι την τελευταία δεκαετία καταγράφεται αύξηση 10% στους άνω των 65 και 24% άνω των 80, την ώρα που ο πληθυσμός της χώρας ελαττώθηκε κατά 6%.

Όπως ανέφερε η ίδια, η μεγάλη πρόκληση είναι να μην υπάρξει οπισθοδρόμηση στις μεταρρυθμίσεις που εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα για τα επόμενα χρόνια, την ώρα που βαρύνουσας σημασίας είναι να μπορεί να διατηρηθεί η επάρκεια των συντάξεων.

Από την πλευρά του, ο Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πάνος Τσακλόγλου, ανέφερε ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο η επάρκεια των συντάξεων, αλλά αν τελικά το σύστημα αντέχει να δώσει παραπάνω χρήματα στους ασφαλισμένους, συμπληρώνοντας ότι η Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια έφτασε στη χρεοκοπία εν πολλοίς και λόγω του συνταξιοδοτικού της συστήματος, πολύ πριν φανούν οι συνέπειες του δημογραφικού ζητήματος.

Κατά τον ίδιο, σχεδόν όλες οι χώρες της Ευρώπης έχουν αντίστοιχο πρόβλημα, λαμβάνοντας δέσμη μέτρων που ξεκινούν από τη μείωση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων μέχρι και τη δόμηση ενός πυλώνα κεφαλαιακού χαρακτήρα.

Παράλληλα, όπως υπογράμμισε, σταδιακά πέφτει η συνταξιοδοτική δαπάνη, γιατί αντί για την επικουρική σύνταξη, έχουμε κεφαλαιοποιητικές συντάξεις, ενώ παρά τις περικοπές που έχουν λάβει χώρα, η μέση σύνταξη στην Ελλάδα είναι η υψηλότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, όπως κατέληξε στην εισήγησή του «αν η νέα γενιά αποφασίσει ότι δεν θέλει να κάνει παιδιά, η σύνταξη στο μέλλον θα είναι μηδέν»!

«Το δημογραφικό πρόβλημα είναι υπαρκτό και εντείνεται»

Για τις κινήσεις που μπορεί να κάνει από νωρίς ένας σύγχρονος πολίτης με στόχο να είναι διασφαλισμένος στην ηλικία της σύνταξής του έκανε λόγο η Πρόεδρος ΔΣ και Διευθύνουσα Σύμβουλος της NN Hellas, Φιλίππα Μιχάλη.

Με βάση τα όσα δήλωσε η ίδια, «το δημογραφικό πρόβλημα είναι υπαρκτό και εντείνεται. Το ζήτημα είναι, πέραν του ότι οι άνθρωποι μελλοντικά θα ζουν περισσότερο, ποια θα είναι η ποιότητα της ζωής που θα μπορούν να ζήσουν«, προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι σύμφωνα με έρευνες, οι περισσότεροι πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας προσβλέπουν σε μία συνταξιοδότηση που θα είναι ενεργοί και θα μπορούν να κάνουν ταξίδια, θα αξιοποιούν ενεργά τον χρόνο τους και άρα θα χρειάζονται και περισσότερους πόρους.

Στο πλαίσιο αυτό σχολίασε ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί εκ νέου στους Έλληνες και από μικρή ηλικία μία αποταμιευτική κουλτούρα, κάτι στο οποίο μπορεί να βοηθήσουν και τα φορολογικά κίνητρα, ενώ σημαντική είναι και η συμβολή σύγχρονων ασφαλιστικών προϊόντων και νέων υπηρεσιών προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Είναι μία πρόκληση που μας έχει οδηγήσει σε αλλαγές αλλά πρέπει να κάνουμε αρκετά ακόμη. Γιατί οι άνθρωποι χρειάζονται δίπλα τους σε κάθε ηλικία συμμάχους για καλύτερη ποιότητα ζωής

«Χρειάζονται μακροχρόνιες λύσεις για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος»

Στη δική του εισήγηση, ο Chief economist της Alpha Bank, Kωστής Καπόπουλος, υποστήριξε ότι χρειάζονται μακροχρόνιες λύσεις για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, η οποία εξαρτάται και από το ρυθμό της οικονομικής μεγέθυνσης τις επόμενες δεκαετίες.

Οι βασικοί παράγοντες για αυτήν, είναι η εργασία και η ποιότητα του κεφαλαίου και πως αυτά τα δύο αλληλοεπηρεάζονται.

Όπως ανέφερε, το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρότι οι Έλληνες εργάζονται περισσότερες ώρες από τους Ευρωπαίους και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να αλλάξει.

Το άλλο βασικό στοιχείο για την εργασιακή μεταρρύθμιση που πρέπει να έρθει είναι η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας, κυρίως το φορολογικό βάρος στους εργοδότες, ακόμα και αν πρέπει να περιοριστούν οι ασφαλιστικές εισφορές, ενώ έμφαση θα πρέπει να δοθεί και στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Σημαντικό στοιχείο, εξάλλου, είναι η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων, όχι μόνο σε χώρες πλέον όπου υπάρχουν ομογενείς όπως τώρα, αλλά και σε άλλες περιοχές όπως Ινδία και Κίνα.

«Αμφιβάλλω αν το ισχύον σύστημα μπορεί να μας οδηγήσει σε διαγενεακή δικαιοσύνη»

Από τη νομική οπτική, η Δικηγόρος, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, υποστήριξε ότι το Σύνταγμα συνδέει την κοινωνική ασφάλιση με την εργασία, με τις τρεις κατηγορίες εργαζομένων, τους μισθωτούς, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους δημόσιους υπαλλήλους να αντιμετωπίζονται διαφορετικά.

Για την ίδια, θα έπρεπε να υπάρχει μια δικαιότερη προσέγγιση στο μέλλον, με κάποια βήματα, όπως το ΤΕΚΑ να έχουν ήδη γίνει, όμως θα πρέπει να υπάρχει και συνέχεια, όπως για παράδειγμα η ιδιωτική ευθύνη και η ιδιωτική ασφάλιση, προτού το υπάρχον μοντέλο καταστεί ασφυκτικό και ασκηθούν ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις στο δημογραφικό ζήτημα. «Δεν έχω πειστεί ότι το ισχύον σύστημα μπορεί να μας οδηγήσει σε διαγενεακή δικαιοσύνη», κατέληξε στην εισήγησή της.

Tη συζήτηση συντόνισε η Καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αλεξάνδρα Τραγάκη.