Τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως η Amazon, η Microsoft και η Google, κατασκευάζουν και επεκτείνουν διαρκώς τα κέντρα δεδομένων τους σε περιοχές του κόσμου που ήδη πλήττονται από σοβαρή λειψυδρία, αποκαλύπτει έρευνα της μη κερδοσκοπικής ερευνητικής οργάνωσης SourceMaterial και της βρετανικής εφημερίδας Guardian. Με τη στήριξη των κυβερνήσεων, οι τεχνολογικοί κολοσσοί προγραμματίζουν την κατασκευή εκατοντάδων κέντρων δεδομένων σε περιοχές της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, της Ευρώπης, της Ασίας, της Αφρικής και της Αυστραλίας.

Τα κέντρα δεδομένων -που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση δεδομένων, την επεξεργασία και την εκπαίδευση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης– απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού για ψύξη. Χτισμένα στην ενδοχώρα για να αποφεύγεται η διάβρωση των μετάλλων από την υγρασία και το θαλασσινό νερό, οι τοποθεσίες τους είναι συχνά μυστικές.

Η δημοσιογραφική ομάδα του SourceMaterial ανακάλυψε 38 κέντρα δεδομένων σε περιοχές με λειψυδρία, ενώ άλλα 24 βρίσκονται υπό κατασκευή. Χρησιμοποιώντας δημόσιες πηγές, η ομάδα δημιούργησε χάρτη με 632 κέντρα δεδομένων παγκοσμίως, τα οποία είτε είναι σε λειτουργία είτε βρίσκονται υπό κατασκευή, υποδεικνύοντας ότι το 78% αυτών επεκτείνονται λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για υπηρεσίες cloud και τεχνητή νοημοσύνη.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 2023, η Microsoft ανέφερε ότι το 42% του νερού που χρησιμοποίησε για τη λειτουργία των κέντρων δεδομένων της, προερχόταν από περιοχές με σοβαρή λειψυδρία, ενώ για την Google το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 15%. Η Amazon δεν δημοσίευσε σχετικά στοιχεία. Παρ’ όλα αυτά, και οι τρεις εταιρείες συνεχίζουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε ορισμένες από τις πιο άνυδρες περιοχές του πλανήτη.

“Το cloud σας στεγνώνει το ποτάμι μου”

Στην περιοχή Αραγονία της Ισπανίας, η Amazon κατασκευάζει τρία νέα κέντρα δεδομένων τα οποία έχουν άδεια να καταναλώνουν περίπου 755.720 κυβικά μέτρα νερού ετησίως – αρκετά για να αρδεύσουν περίπου 233 εκτάρια (576 στρέμματα) καλαμποκιού, βασική καλλιέργεια στην περιοχή.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η χρήση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη αν ληφθεί υπόψη το νερό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για την τροφοδοσία αυτών των εγκαταστάσεων, ενώ ορισμένοι προβλέπουν ότι η χρήση θα είναι μεγαλύτερη από τη συνολική κατανάλωση ενέργειας ολόκληρης της περιοχής.

«Χρησιμοποιούν πάρα πολύ νερό και πάρα πολύ ενέργεια», δήλωσε η Ωρόρα Γκόμεζ από την ομάδα εκστρατείας Tu Nube Seca Mi Río που σημαίνει “Το cloud σας στεγνώνει το ποτάμι μου” στα ισπανικά. Η Γκόμεζ έχει ζητήσει μορατόριουμ για τα νέα κέντρα δεδομένων στην Ισπανία λόγω της λειψυδρίας.

Αντιστάθμιση νερού

Οι τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν θέσει φιλόδοξους στόχους ώστε να γίνουν «θετικοί στο νερό». Η Amazon ισχυρίζεται ότι μπορεί να επιτύχει τον στόχο αυτό μέχρι το 2030. Σύμφωνα με την εταιρεία, αυτή τη στιγμή αντισταθμίζει το 41% της χρήσης νερού σε περιοχές που θεωρεί μη βιώσιμες, αλλά η αλήθεια απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

«Ανέφερα το θέμα σε όλα τα σωστά πρόσωπα λέγοντάς τους ότι αυτό δεν είναι ηθικό» δήλωσε ο Νέιθαν Γουανγκούσι, πρώην υπεύθυνος για τη βιωσιμότητα των υδάτων στην Amazon. «Διαφωνούσα αρκετά με αυτή την αρχή, προερχόμενος από ένα καθαρά αειφορικό υπόβαθρο» πρόσθεσε.

Η Microsoft και η Google έχουν επίσης δεσμευτεί να γίνουν «θετικές στο νερό» έως το 2030 μέσω του συμψηφισμού νερού, καθώς και της εξεύρεσης τρόπων για την αποτελεσματικότερη χρήση του. Τον Μάρτιο, η Amazon ανακοίνωσε τη δημιουργία εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης για να βοηθήσει τους αγρότες της Αραγονίας να εξοικονομήσουν νερό. Η εταιρεία δήλωσε ότι το έργο δεν αντισταθμίζεται, αλλά υποστηρίζει τις τοπικές κοινότητες.

«Γνωρίζουμε ότι το νερό είναι ένας πολύτιμος πόρος και δεσμευόμαστε να κάνουμε το χρέος μας για να βοηθήσουμε στην επίλυση αυτής της πρόκλησης. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλές από τις εγκαταστάσεις μας δεν απαιτούν τη συνεχή χρήση νερού για την ψύξη» δήλωσε ο Χάρι Στάιτ, εκπρόσωπος της Amazon.

Η τεχνητή νοημοσύνη «στεγνώνει» την έρημο

Η Amazon παραμένει ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης κέντρων δεδομένων στον κόσμο, αλλά η Google και η Microsoft μειώνουν γρήγορα το χάσμα. Στις ΗΠΑ – όπου βρίσκεται ο μεγαλύτερος αριθμός κέντρων δεδομένων – η Google είναι η πιο δραστήρια σε περιοχές που πλήττονται από ξηρασία, με επτά κέντρα που λειτουργούν ήδη σε περιοχές με λειψυδρία και έξι ακόμη υπό κατασκευή, σύμφωνα με την έρευνα.

Η Meta έχει επίσης κατασκευάσει ένα κέντρο δεδομένων αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων στην πόλη Μέσα στην Αριζόνα, ενώ λειτουργεί άλλα δύο στη γειτονική κομητεία Μαρικόπα. Παρά την ακραία ξηρασία που πλήττει την περιοχή, η Google σχεδιάζει να κατασκευάσει δύο κέντρα δεδομένων στην πόλη Μέσα.

Σύμφωνα με την έρευνα, το πρώτο κέντρο δεδομένων της Google κατέχει άδεια χρήσης 5,5 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως – όσο περίπου καταναλώνουν 23.000 κάτοικοι της Αριζόνα σε ένα χρόνο. Η εταιρεία, ωστόσο, δήλωσε ότι δεν θα χρησιμοποιήσει όλη την ποσότητα νερού που προβλέπεται στην άδεια, καθώς σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει ένα σύστημα αερόψυξης.

«Τα συστήματα ψύξης είναι μια υπερτοπική απόφαση – η οποία ενημερώνεται από την καθοδηγούμενη από δεδομένα στρατηγική μας που ονομάζεται “κλιματικά συνειδητή ψύξη”» δήλωσε ο εκπρόσωπος της Google, Κρις Μάσετ.

«Η στρατηγική αυτή έχει σχεδιαστεί για να εξισορροπήσει τη διαθεσιμότητα ενέργειας χωρίς άνθρακα και υπεύθυνα παραγόμενου νερού, με στόχο την ελαχιστοποίηση των κλιματικών επιπτώσεων στο παρόν και στο μέλλον» σημείωσε.

Πρόσφατα, το Bloomberg ανέφερε ότι η Microsoft αποσύρει ορισμένα από τα σχέδιά της για την κατασκευή νέων κέντρων δεδομένων. Η εταιρεία παρουσίασε επίσης σχέδια για ένα κέντρο δεδομένων «μηδενικού νερού», ενώ η Google δήλωσε πως θα ενσωματώσει το σύστημα αερόψυξης προκειμένου να μειώσει τη χρήση νερού – αν και οι λεπτομέρειες σχετικά με την προσέγγισή της παραμένουν ασαφείς.

ΠΗΓΗ: Interesting Engineering, Guardian