Στο Lancaster House, ένα αρχοντικό του 19ου αιώνα δίπλα στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, στο Λονδίνο, ήρθε η στιγμή της αλήθειας για την Ευρώπη, καθώς οι μεγαλύτερες δυνάμεις της ηπείρου συγκεντρώθηκαν για να προσπαθήσουν να σώσουν κάτι από την καταρρέουσα μεταπολεμική τάξη πραγμάτων, σχολιάζουν οι Financial Times.

Το μήνυμα είναι σαφές: Η Ευρώπη πρέπει να αποδείξει στον Ντόναλντ Τραμπ ότι αποτελεί μέρος για την λύση της κρίσης που σοβεί στο έδαφός της και όχι μέρος του προβλήματος.  Όπως το έθεσε ένας από τους συμμάχους του Βρετανού πρωθυπουργού που συγκάλεσε την Σύνοδο στο Λονδίνο, πριν από τη συνάντηση, δεν υπήρχε εναλλακτική λύση για να μπαλώσουν τα πράγματα με τον Λευκό Οίκο.

Κοσκινίζοντας τα διπλωματικά συντρίμμια της καταστροφικής αντιπαράθεσης του Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατέστησαν σαφές την Κυριακή ότι η Ευρώπη έπρεπε να παρέμβει για να προσπαθήσει να διασώσει κάθε έννοια ειρήνης από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Αυτό σημαίνει, είπε ο Στάρμερ, ότι η Βρετανία και η Γαλλία θα σφυρηλατήσουν με τον Ζελένσκι πώς θα μπορούσε να ήταν μία διευθέτηση στην Ουκρανία μετά την εκεχειρία και στη συνέχεια να μεταφέρουν το ευρωπαϊκό σχέδιο στον Τραμπ, ενεργώντας ως διαμεσολαβητές στην τοξική σχέση μεταξύ Κιέβου και Ουάσινγκτον, σύμφωνα με τους Financial Times.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός επέμεινε την Κυριακή ότι οποιαδήποτε τελική συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει την Ουκρανία, αλλά εν τω μεταξύ, η Ευρώπη θα ηγηθεί της διπλωματίας για λογαριασμό του Κιέβου.

Αυτό το λεπτό -ίσως αδύνατο- έργο θα ανατεθεί τώρα σε τρεις Ευρωπαίους ηγέτες με τους οποίους ο Τραμπ φαίνεται να έχει τις καλύτερες σχέσεις: Τον Στάρμερ, τον μακρόν και την Ιταλίδα Μελόνι, η οποία τόνισε ότι “είναι πολύ, πολύ σημαντικό να αποφύγουμε τον κίνδυνο να διχαστεί η Δύση”.

Τα γέλια στο Κρεμλίνο και οι πιέσεις στον Ζελένσκι

Η προοπτική μιας μόνιμης ρήξης μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ προκαλεί ήδη ευθυμία στο Κρεμλίνο. Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, χαιρέτισε την κυβέρνηση Τραμπ επειδή “άλλαξε δραματικά όλες τις διαμορφώσεις της εξωτερικής της πολιτικής” και στράφηκε προς την άποψη της Μόσχας για την εισβολή της στην Ουκρανία. Η στάση του Τραμπ “συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με το όραμά μας”, είπε.

Ο Στάρμερ και ο Μακρόν έκαναν τα πάντα για να υποστηρίξουν διπλωματικά τον Ζελένσκι. Μέχρι και στον βασιλιά Κάρολο τον έστειλε ο Στάρμερ. Αλλά πίσω από τις αγκαλιές υπήρχε μια σκληρή προειδοποίηση προς τον Ουκρανό ηγέτη ότι ο δρόμος για οποιαδήποτε βιώσιμη ειρήνη περνάει μέσα από τον Λευκό Οίκο και ότι ο Ζελένσκι πρέπει να αρχίσει να μιλάει ξανά με τον Τραμπ και να υπογράψει μια συμφωνία για να παραδώσει κάποια μελλοντικά μεταλλευτικά δικαιώματα στη χώρα του στις ΗΠΑ.

Ο Στάρμερ, σύμφωνα με Βρετανούς αξιωματούχους, φρόντισε να ξεκαθαρίσει στον Τραμπ σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε το βράδυ του Σαββάτου ότι η σύνοδος κορυφής στο Λάνκαστερ Χάουζ δεν ήταν μια περίπτωση που η Ευρώπη προσπαθούσε να συμμαχήσει εναντίον του.

“Η προτεραιότητα του πρωθυπουργού είναι να κάνει ό,τι χρειάζεται για να υπερασπιστεί την Ουκρανία”, δήλωσε ένας σύμμαχος του Starmer. “Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να εμπλακούν. Πρέπει να φτιάξετε αυτή τη σχέση και να επιστρέψετε στη συμφωνία για τα ορυκτά”.

Αλλά ο Στάρμερ, ο Μακρόν και η Μελόνι συμφωνούν επίσης, σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες, ότι θα πρέπει να ηγηθούν των διπλωματικών προσπαθειών για τη διατήρηση της εγγύησης ασφαλείας των ΗΠΑ, όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά για ολόκληρη την ήπειρο.

Η συμμαχία των προθύμων

Στάρμερ και Μακρόν έχουν υποσχεθεί μια δύναμη υπό την ηγεσία των χωρών που θα παρέχει ειρηνευτικές υπηρεσίες σε περίπτωση εκεχειρίας στην Ουκρανία και παροτρύνουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες να συμμετάσχουν σε μια “συμμαχία προθύμων”. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει σχεδόν καθόλου ανταπόκριση για βοήθεια.

Αλλά κατέστησαν σαφές,  ότι μια τέτοια δύναμη θα ήταν καταδικασμένη να αποτύχει εάν οι ΗΠΑ δεν παρέχουν αεροπορική κάλυψη και επιτήρηση για την προστασία των ευρωπαϊκών στρατευμάτων.

Ο Στάρμερ σημείωσε επίσης τους κινδύνους που εγκυμονούν οι εσφαλμένες συμφωνίες με τον Πούτιν, αναφέροντας την αποτυχία των συμφωνιών του Μινσκ για την Ουκρανία το 2014 και το 2015. “Δεν μπορούμε να δεχτούμε μια αδύναμη συμφωνία όπως το Μινσκ, την οποία η Ρωσία μπορεί να παραβιάσει με ευκολία”, δήλωσε.

Από την άλλη ο Τραμπ δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι είναι διατεθειμένος να προσφέρει βοήθεια για να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα ισχύει. Οι ευρωπαϊκές υποσχέσεις για επανεξοπλισμό μπορεί να έχουν έρθει πολύ αργά.

Ο Τραμπ είπε στον Στάρμερ αυτή την εβδομάδα ότι θεωρεί πως η μελλοντική αμερικανική παρουσία στην Ουκρανία -για την εκμετάλλευση των ορυκτών της- είναι αρκετά αποτρεπτική για τον Πούτιν.

Οι διατλαντικές σχέσεις

Ίσως ελλείψει άλλων επιλογών, η Ευρώπη προσπαθεί να ελέγξει τη ζημιά. Ο Μακρόν δήλωσε στην εφημερίδα La Tribune Dimanche την Κυριακή ότι “προσπαθεί να κάνει τους Αμερικανούς να καταλάβουν ότι η αποδέσμευση από την Ουκρανία δεν είναι προς το συμφέρον τους”.

“Δεν πρέπει να φεισθούμε των προσπαθειών μας για τη διατήρηση ενός ισχυρού διατλαντικού δεσμού”, έγραψε η πρόεδρος της Λιθουανίας Γκιτάνας Ναουσέδα στο Χ μετά από μια βιντεοκλήση με τον Στάρμερ και άλλους ηγέτες της Βαλτικής το πρωί της Κυριακής.

Υπάρχει επίσης βαθιά ανησυχία σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ιδίως σε εκείνες κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της ΕΕ που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στη ρωσική απειλή και εξαρτώνται ιδιαίτερα από την αμερικανική προστασία, ότι μια ρήξη με τον Τραμπ για την Ουκρανία θα μπορούσε να υπονομεύσει περαιτέρω τη δέσμευση των ΗΠΑ για συλλογική άμυνα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Η Μελόνι – σταθερή υποστηρίκτρια του Κιέβου, η οποία έχει επίσης καλές σχέσεις με τον Τραμπ – έριξε ιδέες για να περιορίσει τις επιπτώσεις από την αντιπαράθεση στο Οβάλ Γραφείο, με τη δημόσια έκκλησή της για άμεση σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-ΕΕ, ώστε να συζητήσουν από κοινού το μέλλον της Ουκρανίας.

Ωστόσο, η Γερμανία, η Ισπανία και η Πολωνία είναι μεταξύ των χωρών που δεν έχουν δεσμευτεί να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία, ενώ η ΕΕ μόλις τώρα καταρτίζει ένα σχέδιο για να προσπαθήσει να ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες της ηπείρου.

Υπάρχει αυξανόμενη απογοήτευση στο Λονδίνο ότι ορισμένοι από τους ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να σταματήσουν να επικρίνουν δημοσίως τον Τραμπ και τη διπλωματική του επίθεση στον Ζελένσκι και να αρχίσουν να δείχνουν στον Λευκό Οίκο ότι έχουν τη βούληση να αναλάβουν την ευθύνη για την πίσω αυλή τους.

Στο Lancaster House ακούστηκαν πολλά λόγια, αλλά η Ευρώπη γνωρίζει ότι τώρα πρέπει να δράσει.